Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử (TLĐT), thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025.
Quyết định này được thông qua dựa trên nhu cầu bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ngăn chặn thanh thiếu niên tiếp cận thuốc lá mới. Tuy nhiên, hiện một số vấn đề phát sinh cần được cân nhắc trong quá trình đề xuất biện pháp thực thi lệnh cấm nhằm giảm thiểu tối đa các hệ lụy có thể xảy ra ảnh hưởng đến các đối tượng liên quan khác.
Cân nhắc đến nhóm đối tượng du khách, lao động nước ngoài
Việc cấm toàn diện từ mua bán, nhập khẩu đến sử dụng thuốc lá mới không chỉ tính đến công dân mà còn cả người nước ngoài hiện đang du lịch, lưu trú tại Việt Nam.
Theo thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, năm 2024 Việt Nam đón khoảng 17,5 triệu lượt khách quốc tế, tăng 38,9% so với năm 2023. Đây là con số đạt mục tiêu đề ra (17-18 triệu lượt).
Trong đó, châu Á chiếm tỉ trọng lớn nhất với gần 80% tổng lượng khách quốc tế, đứng đầu là Hàn Quốc với 4,5 triệu lượt (chiếm 26%), kế đến là Trung Quốc (21,4%). Nhóm khách châu Âu chiếm 11,3%, đến từ các nước Anh, Pháp, Đức, Nga.
Đặc biệt, từ 15/3 Việt Nam miễn thị thực cho công dân 12 nước gồm Đức, Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Vương quốc Anh, Bắc Ireland, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đan Mạch, Thụy Điển, Na Uy và Phần Lan. Điều này cho thấy tiềm năng tăng trưởng du lịch trong năm 2025 có những tín hiệu tích cực.
Mặt khác, sau đại dịch Covid-19, số lượng người nước ngoài sống và làm việc tại Việt Nam cũng tăng trở lại. Trong đó, người châu Á đến từ các nước Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, các nước phương Tây có Mỹ, Úc, Anh, Pháp, Đức, riêng khu vực Đông Nam Á có Thái Lan, Malaysia, Philippines. Chủ yếu là các chuyên gia, doanh nhân, hoặc giáo viên tại các trường quốc tế.
Hiện Việt Nam cũng không ngừng tìm kiếm cơ hội, nâng tầm hợp tác giữa các quốc gia trong khu vực và quốc tế để đạt mức tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025.
Các dữ liệu trên cho thấy, bức tranh kinh tế hiện nay không chỉ tập trung ở việc gia tăng đầu tư nước ngoài, mà còn đang tăng trưởng về tỉ lệ người nước ngoài du lịch, sinh sống và làm việc tại Việt Nam.
Do vậy, việc thực thi lệnh cấm đối với thuốc lá mới cần xem xét đến các đối tượng này, khi phần lớn đều đến từ những nước đã cung cấp hợp pháp các sản phẩm thuốc lá không khói như Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia, Philippines, v.v.
Vấn đề đặt ra là nếu quy định xử phạt được áp dụng, các nhóm đối tượng này sẽ chịu mức hình phạt như thế nào, cũng như làm sao để thuận lợi cho các cơ quan chức năng xử lý, song song với việc tuyên truyền để tránh tổn thất hình ảnh về Việt Nam đối với khách quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều quốc gia cho phép sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới.
Chỉ tính riêng thuốc lá nung nóng, hiện trên 90 nước chính thức cung cấp hợp pháp, trong số 184 nước đã có quy định quản lý hoặc ngầm quản lý chủng loại sản phẩm này. Do vậy, việc cấm người sử dụng có thể dẫn đến một số vấn đề phát sinh đối với ngành du lịch Việt Nam trong tương lai.
Trên thực tế, một số vấn đề bất cập đã xảy ra tại Thái Lan, nơi đã áp dụng lệnh cấm TLĐT hơn 10 năm qua. Đầu năm 2023, cơ quan Cảnh sát Quốc gia Thái Lan đã phải công khai xin lỗi sau khi 7 sĩ quan cảnh sát bị cáo buộc tống tiền một nữ diễn viên Đài Loan (Trung Quốc) đang du lịch tại Bangkok.
Theo đó, các viên cảnh sát này đã có hành vi nhũng nhiễu khi đe dọa diễn viên Hạ Lâm An vì có giữ một thiết bị TLĐT, và buộc cô phải nộp đến 27.000 baht (khoảng 820 USD) tiền mặt như là "tiền phạt".
Cho đến nay, khi du lịch tại Thái Lan, du khách không khó để bắt gặp tình trạng sử dụng TLĐT công khai tại quốc gia này. Chưa kể, hoạt động mua bán TLĐT cũng diễn ra sôi nổi tại nhiều đường phố, khu chợ sầm uất của Bangkok. Sự phổ biến của TLĐT đã đến mức khiến cho lệnh cấm gần như không tồn tại.
Không khó để bắt gặp du khách và người bản xứ sử dụng TLĐT tại Thái Lan. (Ảnh: PV)
Doanh nghiệp FDI kêu gọi sự giúp đỡ
Không chỉ tác động đến người dùng trong nước và quốc tế, hiện một số doanh nghiệp nước ngoài tham gia vào sản xuất linh kiện điện tử, công nghệ liên quan đến các sản phẩm thuốc lá không khói đóng vai trò cung cấp trong chuỗi cung ứng toàn cầu cũng đang mong chờ Chính phủ tháo gỡ vướng mắc khi có quy định cho ngừng nhập khẩu nguyên liệu đầu vào.
Tại buổi làm việc với UBND tỉnh Vĩnh Phúc đầu tháng 1, một số tập đoàn Hàn Quốc, trong đó có KT&G (Korea Tobacco & Ginseng Corporation) đã kiến nghị cần có những giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu của doanh nghiệp.
Tập đoàn KT&G hiện là nhà sản xuất thuốc lá lớn thứ 5 trên thế giới tính theo thị phần và khối lượng bán hàng. Đồng thời, tập đoàn này cũng có các hợp đồng thương mại với các tập đoàn hàng đầu thế giới trong cùng lĩnh vực, cũng như đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các sản phẩm thuốc lá không khói trên toàn cầu.
Theo các chuyên gia, nhu cầu sử dụng các sản phẩm thuốc lá không khói trên toàn cầu đang ngày càng tăng, bất kể có những tranh luận liên quan đến tác hại của các sản phẩm này.
Do vậy, việc thực thi lệnh cấm cần phải thận trọng để tăng cường hiệu quả, nhưng đồng thời cũng tránh tình trạng vô hình trung tạo môi trường cho buôn lậu phát triển, gây ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia, sức khỏe cộng đồng, hoặc nguồn đầu tư từ các doanh nghiệp FDI hiện nay, trong đó có rất nhiều doanh nghiệp Hàn Quốc.
Mặt khác, những quốc gia áp dụng lệnh cấm cần tham khảo lẫn nhau để việc kiểm soát thật sự đạt mục tiêu đã đặt ra, cũng như tránh đi vào vết xe đổ của người đi trước.
