Cần phát triển hệ thống trạm sạc để thúc đẩy chuyển đổi sử dụng xe điện

Sáng 10/11, tại Hà Nội diễn ra Hội thảo "Thúc đẩy chuyển đổi sử dụng phương tiện giao thông điện". Hội thảo là cơ hội để các cơ quan chính phủ, chính quyền địa phương, chuyên gia trong nước và quốc tế, doanh nghiệp và các bên có liên quan cùng thảo luận, đưa ra những định hướng, giải pháp cụ thể thúc đẩy việc chuyển đổi năng lượng xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải tại Việt Nam.

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Anh Tuấn - Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường từ khí thải của các phương tiện giao thông đang là vấn đề cấp bách. Ở nhiều quốc gia trên thế giới, các dòng ô tô điện được coi là giải pháp giảm phát thải khí nhà kính, hạn chế tình trạng ô nhiễm không khí. Tùy thuộc vào điều kiện thực tế của mỗi quốc gia mà việc áp dụng lộ trình phát triển ô tô điện ở từng quốc gia là khác nhau.

Với Việt Nam, việc chuyển đổi sang phát triển kinh tế xanh là xu thế tất yếu và là mục tiêu chúng ta đang hướng đến nhằm thực hiện định hướng phát triển theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025; đồng thời tạo cơ hội để Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về tăng trưởng xanh, phục hồi xanh, bắt kịp xu thế phát triển mới của thế giới.

Theo Thứ trưởng, tương tự các nước trong khu vực ASEAN, thời gian qua, Việt Nam đã ban hành một loạt chính sách ưu đãi, hỗ trợ ngành sản xuất, lắp ráp ô tô điện và các chính sách khuyến khích sử dụng ô tô điện.

Tuy nhiên, để thực hiện mục tiêu chuyển đổi năng lượng xanh của ngành giao thông vận tải, bên cạnh những cơ hội cũng còn nhiều khó khăn, thách thức, như: thiếu cơ sở hạ tầng trạm sạc; giá thành phương tiện cao; còn thiếu các cơ chế khuyến khích tiêu dùng và sử dụng phương tiện giao thông điện; nhận thức của các cơ quan, doanh nghiệp về việc chuyển đổi năng lượng xanh chưa thực sự đầy đủ.

Thứ trưởng cũng cho biết thêm rằng, thời gian qua Bộ Giao thông Vận tải đã tích cực rà soát, tham mưu trình ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các chính sách về thúc đẩy chuyển đổi sử dụng xe điện như: Trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí Carbon và khí Metan trong giao thông vận tải.

Tiến hành tổng hợp xây dựng báo cáo đề xuất chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang sử dụng xe ô tô điện với một khung chính sách toàn diện, bao gồm: Chính sách khuyến khích sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu; chính sách khuyến khích, hỗ trợ người tiêu dùng; chính sách phát triển hạ tầng trạm sạc điện,...

Cùng với đó là việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy chuẩn nhằm thúc đẩy chuyển đổi sử dụng xe điện, như: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về trạm dừng nghỉ đường bộ…

Cũng tại hội thảo, ông Patrick Harverman, Phó trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam đánh giá cao những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam khi cho cho biết, cam kết chính trị mạnh mẽ từ Chính phủ và sự tham gia năng động từ khu vực tư nhân là yếu tố quan trọng thúc đẩy chuyển đổi sử dụng và phát triển phương tiện giao thông điện.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã có nhiều nỗ lực đẩy nhanh phát triển và hoàn thiện khung chính sách quốc gia như Quyết định số 876/QD-TTg ngày 22/7/2022, phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí Carbon, khí Metan trong giao thông vận tải.

Tuy nhiên, vẫn cần nhiều chính sách tham vọng hơn nữa để cụ thể hóa mục tiêu đã đặt ra và khuyến kích các bên liên quan cùng đóng góp cho các mục tiêu đó. Ví dụ như, thúc đẩy sử dụng phương tiện điện sẽ tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và sử dụng phương tiện điện, cùng với phát triển hạ tầng sạc điện.

Liên quan đến mục tiêu này, trong khuôn khổ Quan hệ đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP), Chính phủ và các thành viên JETP cam kết tạo ra cơ hội đầu tư xanh mới để phát triển xe điện.

Trên toàn cầu, ngành giao thông vận phát thải 8 tỷ tấn CO2, chiếm 23% tổng lượng phát thải khí nhà kính (KNK). Lượng khí thải trong ngành đã tăng đều đặn trong hai thập kỷ qua, nhanh nhất trong các ngành tiêu thụ năng lượng cuối, ngoại trừ công nghiệp.

Tại Việt Nam, ngành giao thông vận tải cũng phán ảnh đúng xu thế toàn cầu, với lượng khí thải 37 triệu tấn CO2 vào năm 2020. Và mục tiêu thực hiện các hành động giảm phát thải của ngành có vai trò quan trọng đối với việc đạt được mục tiêu của NDC cập nhật.

Để giảm phát thải khí carbon ngành giao thông vận tải và thúc đẩy giao thông điện ở Việt Nam, ông Patrick Haverman cho rằng cần quan tâm tới một số vấn đề trọng tâm sau:

Thứ nhất, sự gia tăng nhanh và mở rộng cho các chủng loại phương tiện, đặt ra nhiều thách thức quan trọng như gia tăng nhu cầu đối với các loại chất hiếm, áp lực quá tải lưới điện. Khung chính sách cần đảm bảo khuyến khích các chuyển đổi sử dụng xe điện, đồng thời thúc đẩy chia sẻ kiến thức và thúc đẩy trách nhiệm môi trường, xã hội trong khai thác nguồn vật liệu hiếm;

Thứ hai, Việt Nam có nhiều cơ hội để thúc đẩy phát triển công nghiệp sản xuất xe điện nội địa cùng với quy định mục tiêu bán hàng cho một số đơn vị sản xuất xe điện với số lượng phương tiện điện nhất định;

Ngoài ra, các chính sách ngắn hạn như chính sách đỗ xe, quy định về những khu vực đặt thù, có thể giúp chính phủ Việt Nam đạt vượt mức các mục tiêu của mình.

Thứ ba, điều quan trọng là giảm chi phí phương tiện điện thông qua phương thức hỗ trợ tài chính, cải thiện khả năng chi trả của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Có nhiều lựa chọn chính sách khác nhau như giảm thuế, các khoản vay lãi suất thấp và trợ giá mua hàng.

Những giải phát này có thế giúp thay đổi quan điểm xã hội, tạo nên động lực mạnh mẽ để thay đổi nhận thức. Trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp, Việt Nam đã có những bước tiến đáng ghi nhận khi miễn giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô và xe buýt điện.