Chân dung 'vị anh hùng của người nghèo' Venezuela

Nhà lãnh đạo tài ba

Tổng thống Venezuela Hugo Chavez sinh ra ở thị trấn Sabaneta, tỉnh Barinas, Venezuela. Trong người ông có ba dòng máu: Mỹ gốc da đỏ, người châu Phi và người Tây Ban Nha. Sau khi kết thúc đại học, Chavez vào làm việc ở Ban quân sự đóng ở Barinas. Trong thời gian làm này, ông đã nắm giữ hàng loạt chức vụ quan trọng và giảng dạy ở Học viện Quân sự của Venezuela.

Nơi đây, ông nổi tiếng với những bài thuyết trình bốc lửa và những chỉ trích gay gắt xã hội và chính phủ đương thời Venuezela. Bởi vậy, ông đã thành lập phong trào cách mạng Bolivar nhằm mang lại sắc thái mới cho đất nước ở thời kỳ tăm tối. Giai đoạn này Venezuela ở trong tình trạng khủng hoảng chính trị, kinh tế và xã hội sâu sắc.

Ông Chavez đã có quyết định sáng suốt hơn bao giờ hết, đứng ra tranh cử nhằm vực dậy đất nước sắp đổ vỡ. Và đúng như những gì người dân Venezuela hi vọng, ông Chavez ngay lập tức nhận được sự ủng hộ của đa số dân chúng và lên nắm quyền lãnh đạo đất nước.

Cho dù các tuyên bố tranh cử rất hùng hồn, Tổng thống Chavez bắt đầu quản lý đất nước với mục tiêu khiêm tốn và cử những nhân vật bảo thủ vào các vị trí quan trọng. Ông điều hành nền kinh tế lớn của Venezuela theo các hướng dẫn thận trọng của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và đã có những nỗ lực tích cực nhằm thu hút đầu tư nước ngoài.

Ông không quá vội vàng trong mọi hành động mà ông muốn từ từ đẩy đất nước đi lên theo con đường vững chắc. Bên cạnh việc vực dậy kinh tế đất nước, Tổng thống Chavez cũng bắt tay cải cách xã hội, đầu tư vào hạ tầng ốm yếu của Venezuela và thiết lập hệ thống bảo hiểm y tế miễn phí, trợ giá thức ăn cho người nghèo. Dân chúng Venezuela đều rất phấn khởi.

Thậm chí, để đảm bảo liên lạc trực tiếp với dân chúng, Chavez còn lên đài phát thanh và truyền hình mỗi tuần, để giải thích các chính sách, cũng như khuyến khích dân chúng gọi điện đến để chất vấn ông trực tiếp. Với cách làm như thế, người dân luôn cảm thấy gần gũi với vị tổng thống đa tài và cảm nhận được trái tim ấm áp của ông luôn ở bên họ trong những lúc khó khăn.

Sau khi lên nắm quyền điều hành đất nước năm 1999, việc đầu tiên Tổng thống Chavez thực hiện là phát động cuộc cách mạng nhằm xóa bỏ nghèo đói, bất công, xây dựng một xã hội dân chủ, tiến bộ và đưa đất nước tiến theo con đường "chủ nghĩa xã hội thế kỷ 21".

Theo hệ tư tưởng này, ông tập trung vào thực hiện công cuộc cải cách xã hội chủ nghĩa như một phần của dự án xã hội được biết đến với tên gọi Cách mạng Bolivar, gồm thi hành hiến pháp mới, quốc hữu hóa một số ngành công nghiệp then chốt, tăng kinh phí cho y tế và giáo dục, giảm đáng kể nghèo đói. Trong thời gian đầu, ông Chavez nhận được sự ủng hộ của ít nhất 80% người dân, đặc biệt là tầng lớp dân nghèo trong những khu ổ chuột ở Caracas.

Thách thức đầu tiên mà nhà lãnh đạo này phải đối mặt sau 3 năm là nhiều cuộc biểu tình lớn trên đường phố và hàng loạt chỉ trích từ các đối thủ chính trị, doanh nhân, giám mục và thậm chí cả binh lính nổi loạn. Vị lãnh đạo tài ba đã nhanh chóng đẩy lùi các nhóm biểu tình và làm dân chúng càng thêm cảm phục. Năm 2002, ông Chavez đã chứng tỏ được sự vững vàng và khả năng lãnh đạo xuất chúng khi bị một số tướng trong quân đội lật đổ và bị biệt giam 2 ngày.

Theo kế hoạch do ông Chavez chuẩn bị trước, nhóm binh lính trung thành và hàng nghìn người ủng hộ ông đã đẩy lùi phe đối lập và buộc ông Pedro Carmona, người chiếm được ngôi tổng thống trong một thời gian ngắn, phải từ chức để khôi phục địa vị tổng thống cho ông Chavez.

Nhân vật với chiếc mũ nồi màu đỏ và bộ đồng phục màu xanh đậm của lính nhảy dù hay chiếc áo đỏ rực đã trở thành nhà lãnh đạo đầy màu sắc và gây nhiều tranh cãi nhất tại Mỹ Latinh. Ông Chavez còn kết hợp đường lối cánh tả, coi trọng công bằng và phân phối của cải với chủ nghĩa dân tộc nhiệt thành lấy cảm hứng từ người anh hùng Bolivar. Nhờ vậy, ông đã thành công trong việc từng bước dẫn đắt đất nước Venezuela đi theo con đường đúng đắn. Điều đặc biệt giúp ông có thêm nghị lực vượt qua khó khăn là ông luôn đề cao đất nước Cuba và nhà lãnh đạo Fidel Castro.

Ông Chavez là người luôn thân thiện, gần gũi với dân chúng.

Cứu tinh của người nghèo

Lên lãnh đạo Venezuela, đất nước có tài nguyên dầu lửa dồi dào, đang là nhà xuất khẩu dầu hàng đầu khu vực Nam Mỹ, Tổng thống Chavez đã biết dựa vào thế mạnh này để xây dựng uy tín của mình bằng những chương trình trợ cấp xã hội rộng rãi, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, giáo dục và nhà ở. Ai cũng biết, đất nước Venezuela có lượng dân nghèo khá lớn, cuộc sống khổ cực, tưởng như cuộc đời của họ sẽ mãi mãi là một màu đen. Nhưng đến khi ông Chavez đứng lên khởi động các chương trình theo con đường xã hội chủ nghĩa, dân nghèo như được cứu sống.

Điều này đã khiến ông mau chóng trở thành thần tượng của tầng lớp bình dân và giúp ông tái đắc cử nhiệm kỳ tổng thống thứ hai. Chị Maria Quevedo, một người dân Venezuela cho biết: "Tổng thống Chavez có một mối gắn kết đặc biệt đối với chúng tôi. Trước đây, nghèo đói đã tràn lan tại Venezuela, nhưng ngày nay nhờ có ông và cuộc cách mạng của ông, rất nhiều gia đình nghèo đã được giúp đỡ. Chúng tôi được sống tốt đẹp hơn, các gia đình không còn phải đối mặt với những điều trong quá khứ. Chúng tôi có thể vượt qua tất cả những điều đó là nhờ có Tổng thống".

Năm 2004, tại nhiệm kỳ 2, ông Chavez phải đối mặt với những làn sóng phản kháng dữ dội của phe đối lập, đẩy ông vào tình thế khó khăn và có ý định buộc ông phải từ chức nhưng sau đó, cuộc trưng cầu dân ý của đại bộ phận người dân Venezuela cho thấy, họ tiếp tục đứng về phía ông, ủng hộ vị cứu tinh đưa cuộc sống của họ thoát khỏi đói nghèo.

"Tôi sẽ không bao giờ ngừng phục vụ người dân Venezuela, không bao giờ, cho đến khi tôi chết" là câu nói bất hủ của Tổng thống Hugo Chavez mà mỗi người dân Venezuela thường nhắc lại mỗi khi nhắc đến vị cứu tinh của người nghèo và cả dân tộc Venezuela. Xuyên suốt trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông Chavez đã tập trung vào chính sách trao quyền lực và thịnh vượng cho người nghèo. Năm 2007, ông tuyên bố rút khỏi Ngân hàng thế giới WB và Quĩ tiền tệ quốc tế IMF.

Chính phủ của Tổng thống Chavez cùng lúc đó thi hành một loạt các cuộc quốc hữu hóa theo con đường CNXH thế kỷ 21, nhằm lấy lại các mỏ năng lượng của đất nước đang nằm trong tay các ông trùm tư bản. Chính học thuyết CNXH thế kỷ 21 đã tiếp tục đưa ông Chavez ứng cử vị trí Tổng thống Venezuela nhiệm kỳ 3 năm 2012.

Có thể có nhiều ý kiến khác biệt nhìn nhận về con người Hugo Chavez, nhưng chắc chắn sự ra đi của ông Chavez sẽ để lại một khoảng trống không nhỏ đối với Venezuela và Mỹ Latinh.

H.N (Theo World Biography/CNN/Reuters/AP)