Trong ngày 8/12, các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) dự kiến sẽ chính thức phê chuẩn một đợt siết chặt mạnh mẽ chưa từng có đối với chính sách nhập cư, trong đó lần đầu tiên hiện thực hóa khái niệm "trung tâm hồi hương" nằm ngoài lãnh thổ 27 nước thành viên.
Áp lực từ sự trỗi dậy của phe cực hữu khiến các chính phủ trên khắp châu Âu phải nỗ lực đưa ra lập trường cứng rắn hơn về vấn đề di cư.
Theo đó, các Bộ trưởng Nội vụ EU nhóm họp tại Brussels sẽ bỏ phiếu lần đầu tiên về một loạt biện pháp nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn việc đến và rời đi của người di cư.
Nếu được thông qua, các biện pháp này sẽ cho phép mở các trung tâm ngoài biên giới EU để đưa những người bị từ chối đơn xin tị nạn tới đó, gọi là "trung tâm hồi hương".
Hình phạt nặng hơn sẽ được áp dụng với người di cư không chịu rời châu Âu, bao gồm kéo dài thời gian giam giữ. Ngoài ra, người di cư có thể bị trục xuất tới các quốc gia không phải quê hương của họ nhưng được EU đánh giá là "an toàn".
Dù lượng người nhập cư bất hợp pháp vào châu Âu đã giảm khoảng 20% trong năm 2025 so với năm 2024, áp lực chính trị vẫn không giảm.
Người di cư tại Eo biển Anh vào đầu một ngày tháng 9/2025. Ảnh: Yahoo!News
Chỉ vài tháng sau khi Luật Di cư và Tị nạn mới khổng lồ được thông qua và sẽ có hiệu lực từ tháng 6/2026, các lãnh đạo EU lại tiếp tục đẩy nhanh thêm những biện pháp cứng rắn hơn nữa.
"Chúng ta phải hành động nhanh chóng để người dân cảm thấy chúng ta đang kiểm soát được tình hình", Ủy viên Nội vụ và Di cư EU Magnus Brunner nhấn mạnh.
Ông Brunner cũng bày tỏ sự ủng hộ rõ ràng đối với ý tưởng về "trung tâm hồi hương". Ông nhấn mạnh: "Các quốc gia thành viên có thể và cần tìm kiếm những giải pháp mới, sáng tạo. Trung tâm hồi hương chính là một trong số đó".
"Vì vậy, điều quan trọng là chúng tôi tạo ra khung pháp lý, mở đường để các nước thành viên có thể chủ động xem xét và triển khai các mô hình như trung tâm hồi hương. Đó chính là nội dung cốt lõi của quy định hồi hương mà chúng tôi vừa đề xuất", ông Brunner nói với Euronews.
"Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu không muốn – và cũng không nên – thay mặt tất cả 27 quốc gia thành viên đi đàm phán với các nước thứ ba", vị quan chức EU bổ sung.
Tuy nhiên, các đề xuất mới ngay lập tức vấp phải phản ứng gay gắt từ các tổ chức bảo vệ người di cư.
"Thay vì đầu tư vào an toàn, bảo vệ và hòa nhập, EU lại chọn những chính sách đẩy thêm nhiều người vào vòng nguy hiểm và tình trạng lấp lửng pháp lý", bà Silvia Carta thuộc PICUM – tổ chức bảo vệ người di cư không giấy tờ – nhận xét.
Dưới sự thúc đẩy mạnh mẽ của Đan Mạch – nước đang giữ chức Chủ tịch luân phiên EU và từ lâu đã ủng hộ mô hình trục xuất ra ngoài lãnh thổ, các nước thành viên EU đang thúc đẩy hiện thực hóa mô hình "trung tâm hồi hương" với tốc độ nhanh chưa từng thấy.
"Có một mong muốn chính trị rất rộng rãi trong Hội đồng EU để tiếp tục các bước bổ sung này. Chúng tôi đang tiến rất nhanh", một nhà ngoại giao EU nói với AFP.
Tuy nhiên, vẫn còn những tiếng nói thận trọng. Pháp đặt câu hỏi về tính hợp pháp và hiệu quả thực tế của một số đề xuất, trong khi Tây Ban Nha không tin tưởng vào mô hình "trung tâm hồi hương" sau khi nhiều nước (trong đó có Italy và Anh) đã thử nghiệm thất bại.
Dù vậy, các nghị sĩ trung hữu và cực hữu tại Nghị viện châu Âu đã "bật đèn xanh" bước đầu. Nếu Hội đồng EU thông qua biện pháp mới này, các cuộc đàm phán với Nghị viện sẽ được khởi động ngay lập tức để hoàn tất quá trình lập pháp.
Bên cạnh các biện pháp siết chặt, các Bộ trưởng Nội vụ EU còn phải thảo luận gay gắt về việc phân bổ ít nhất 30.000 người xin tị nạn theo cơ chế "đoàn kết" mới.
Hy Lạp, Italy và một số nước Địa Trung Hải đang chịu áp lực lớn sẽ được "giảm tải" bằng cách các nước thành viên khác hoặc nhận người, hoặc đóng góp 20.000 Euro/người cho các nước tuyến đầu.
Nhưng trong bối cảnh chính phủ các nước đều đang bị cử tri thúc ép phải cứng rắn với vấn đề di cư, rất ít bộ trưởng muốn công khai tuyên bố "tôi sẽ nhận thêm vài nghìn người".
"Chẳng mấy vị bộ trưởng nội vụ muốn ra trước ống kính máy quay và nói: Vâng, tôi nhận 3.000 người", một quan chức châu Âu nói với AFP.
Dù vậy, EU vẫn phải đạt được thỏa thuận cuối cùng về phân bổ người xin tị nạn trước cuối năm nay, khi thời gian còn lại không nhiều.
Minh Đức (Theo France24, Euronews)
