Chiêu trò thương lái Trung Quốc tại khu đồ gỗ Bắc Ninh

Dân buôn Trung Quốc chỉ mua hàng đẹp với giá rẻ, trong khi đó lại đẩy giá nguyên liệu lên cao, điều này ảnh hưởng đến lợi nhuận của người dân khu gỗ.

Người dân điêu đứng

Chưa bao giờ các chợ gỗ tiền tỷ tại vùng đất nổi tiếng về các sản phẩm thủ công mỹ nghệ ở khu Đồng Kỵ, Từ Sơn, Bắc Ninh lại tấp nập người mua kẻ bán như thời gian qua. Nhiều người nghĩ, kinh tế khó khăn mà người dân vùng này vẫn làm ăn khấm khá thì quả thật "kính nể". Nhưng thực chất người mua ở đây không phải người dân địa phương mà hầu hết là thương lái Trung Quốc và các đầu nậu thu gom cho các thương lái ngã giá với nhau. Đa phần người dân địa phương gần như ngừng sản xuất, còn ít hộ làm nhưng chỉ là cầm chừng bởi giá nguyên liệu đầu vào cao ngất ngưởng, trong khi đó hàng bán ra lỗ nặng.

Cuộc thi ảnh Việt Nam Xanh

Khu đồ gỗ Đồng Kỵ từ trước đến nay gần như phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường Trung Quốc, thị trường nội địa chỉ chiếm một phần không đáng kể. Mấy năm trước, những hộ gia đình làm gỗ có qui mô lớn thường thuê ki-ốt bên Pò Chài (Bằng Tường, Trung Quốc) bán cho các doanh nghiệp và thương lái bên đó. Nhưng mấy năm trở lại đây, các hộ này phải về nước bởi tiền thuê cửa hàng tính ra gần 30 triệu đồng một tháng, hàng hóa không bán được, dân buôn Trung Quốc lại sang tận Việt Nam thu mua.

Anh Trương Văn Thịnh (Hương Mạc, Từ Sơn, Bắc Ninh) cho biết: "Hàng hóa khoảng hai năm nay bán rất chậm bởi thương lái Trung Quốc về tận nơi thu mua với giá rẻ. Nguyên liệu đầu vào cao lên nhiều lần, hàng thành phẩm bán ra không cao hơn mà còn giảm đi. Hộ gia đình nào trường vốn, vay mượn ít hoặc không vay thì tạm ổn, còn nhà nào mà vay "nóng",  ngân hàng thì như "ngồi trên đống lửa". Hàng hóa chất đống không bán được, có bán thì bán lỗ vốn. Biết được điểm yếu nên dân buôn Trung Quốc ép giá. Đến khi các khoản nợ đáo hạn, không thể xoay xở được nữa nhiều hộ phải bán tống bán tháo cho thương lái".

Dân buôn Trung Quốc trực tiếp chọn và trả giá tại chợ gỗ Tấn Bào (Từ Sơn, Bắc Ninh)

Cũng theo anh Thịnh, chủ một xưởng gỗ thủ công mỹ nghệ gỗ khá lớn, thương lái Trung Quốc chủ yếu thu mua những sản phẩm làm từ gỗ trắc, loại gỗ quý hiếm mà nước ta cấm xuất khẩu. Họ thường mua sản phẩm thủ công chất lượng cao, tức là được chế tác bằng nguyên liệu gỗ già nhiều năm tuổi, không sâu, màu đẹp. Còn loại thành phẩm làm bằng gỗ bình thường họ không hỏi đến.

Là một người làm ăn lâu năm với các đối tác Trung Quốc, anh T.(xin được giấu tên), chủ của hai xưởng chế tác đồ gỗ lớn có vốn lưu động lên đến cả chục tỷ đồng ở Đồng Kỵå cho biết: "Nhiều doanh nghiệp và hộ gia đình khu gỗ này đang điêu đứng vì thương lái Trung Quốc. Họ sang tận đây thu mua sản phẩm và nguyên liệu khiến hàng nghìn hộ gia đình đang phải đối mặt với nguy cơ vỡ nợ. Trước kia tôi cũng nhiều lần sang Pò Chài nên biết thương lái Trung Quốc làm ăn trong lĩnh vực này rất "chiến lược" và liên kết chặt chẽ với nhau. Họ có thể thao túng thị trường mặt hàng này dễ dàng bằng cách tung tiền vào mua nguyên liệu cao để người Việt không thể chen chân vào mua được, dẫn đến ngừng sản xuất. Một mặt họ không mua hàng thành phẩm nữa để dìm giá xuống thấp nhất có thể, dồn doanh nghiệp sản xuất trong nước khó khăn phải bán rẻ. Khi các hộ sản xuất Việt Nam bán tháo hết hàng và ngừng sản xuất thì lúc đó họ mới dìm giá nguyên liệu xuống, còn bây giờ giá nguyên liệu vẫn cao để người Việt không thể mua được”.

Chiêu lách luật của dân buôn Trung Quốc

Thương lái Trung Quốc kéo đến Từ Sơn rất đông. Từ sáng sớm cho đến tối, tại các chợ gỗ, xưởng xẻ gỗ, dân buôn Trung Quốc và các đầu nậu tay sai cho thương lái thu mua đông nghịt. Có 7-8 đầu nậu thu gom cho thương lái Trung Quốc, mỗi đầu nậu có 5-8 người, toàn là phụ nữ. Lực lượng này vô cùng hùng hậu, họ trực ngay tại các xưởng xẻ gỗ, thấy ván gỗ, khối gỗ nào đẹp họ mua bằng hết về tập hợp ở kho mà họ thuê tại địa phương. Đặc biệt, thương lái Trung Quốc chỉ mua gỗ trắc đẹp về sơ chế để lách luật, bởi luật pháp cấm xuất khẩu loại gỗ quý này nhưng lại được phép xuất khẩu sản phẩm mỹ nghệ làm từ nó.

Trước đây, họ thuê người Việt sơ chế nhưng bây giờ đã đưa lao động nước họ sang sơ chế rồi thuê doanh nghiệp Việt Nam có giấy phép vận chuyển về Trung Quốc. Trên giấy tờ họ vẫn vận chuyển hàng hóa chứ không phải gỗ nên vẫn trót lọt.

Lý giải về nguồn tài nguyên gỗ quý nước ta đang bị "chảy máu" vào tay thương lái nước bạn, theo anh T. và nhiều chủ doanh nghiệp kinh doanh tại đây, dân buôn gỗ Trung Quốc không thể nhập trực tiếp nguyên liệu từ các nước Lào, Campuchia như Việt Nam.

Có thể nói thương lái Trung Quốc đã lách luật thuế bằng việc nhờ nước thứ ba là Việt Nam để mua gỗ quý với giá rẻ mà tốt. Việc này cho thấy tinh thần đoàn kết của các hộ gia đình, doanh nghiệp kinh doanh sản xuất tại địa phương chưa liên kết với nhau, mạnh ai nấy làm để thương lái Trung Quốc gây nhiễu thị trường và tuồn tài nguyên về nước. Cũng có một số người Việt, doanh nghiệp nhỏ hưởng lợi từ việc vận chuyển và thu gom hàng hóa, nguyên liệu cho thương lái Trung Quốc. Xét một cách tổng thể thì thiệt hại về kinh tế của cả vùng là rất lớn. Hàng loạt doanh nghiệp, hộ gia đình lâm vào cảnh nợ nần, hàng nghìn người không có công ăn việc làm.               

Thiên Vũ