Chủ động, kịp thời đưa luật, Nghị quyết của Quốc hội vào cuộc sống

Điều chỉnh toàn diện mọi mặt kinh tế - xã hội

Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) vừa có báo cáo số 606 đánh giá tình hình triển khai luật, Nghị quyết của Quốc hội được thông qua từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết kỳ họp thứ 4 và công tác triển khai các luật, Nghị quyết, chương trình xây dựng luật, pháp lệnh được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 5.

Báo cáo nêu, Quốc hội khóa XV và các cơ quan khác của Nhà nước ở Trung ương, chính quyền địa phương các cấp bắt đầu nhiệm kỳ mới với nhiều khó khăn, thách thức. Năm đầu nhiệm kỳ vừa phải tập trung cho công tác chuyển giao nhiệm kỳ vừa phải nỗ lực cao độ cho công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Sang năm 2022 và 2023, đại dịch dần được kiểm soát, nhưng phát sinh nhiều khó khăn mới do hậu quả của dịch bệnh cũng như tác động bởi diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới và khu vực; đây cũng là các năm trọng tâm triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Vì vậy, nhiều yêu cầu thực tiễn phát sinh đòi hỏi công tác xây dựng và triển khai thi hành pháp luật phải được thực hiện rất khẩn trương với khối lượng công việc rất lớn.

Từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đến hết kỳ họp thứ 5, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 1.010 văn bản, bao gồm 23 luật và 101 Nghị quyết của Quốc hội, 4 pháp lệnh và 882 Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, điều chỉnh toàn diện mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội, giám sát tối cao và quyết định nhiều vấn đề quan trọng của đất nước.

Trong khuôn khổ hội nghị,  Ủy ban Thường vụ Quốc hội tập trung đánh giá tình hình triển khai đối với các luật và một số Nghị quyết của Quốc hội, bao gồm 15 luật, 20 Nghị quyết được Quốc hội thông qua từ đầu nhiệm kỳ đến hết kỳ họp thứ 4  và công tác triển khai thi hành đối với 8 luật, 8 Nghị quyết được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 5.

Về tình hình triển khai các luật, Nghị quyết được ban hành từ đầu nhiệm kỳ đến hết kỳ họp thứ 4 (bao gồm 15 luật, 20 Nghị quyết của Quốc hộ), báo cáo cũng chỉ ra các luật, Nghị quyết được Quốc hội ban hành đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng để triển khai thực hiện các giải pháp quyết liệt, hiệu quả phòng, chống đại dịch Covid-19; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo sự chủ động cho Chính phủ và chính quyền địa phương trong quản lý, điều hành;

Tiếp tục hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển văn hóa - xã hội, bảo đảm an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh, phát huy dân chủ, tăng cường bảo đảm quyền con người, quyền công dân, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

Đồng thời, quy định thí điểm một số chính sách mới, một số cơ chế, chính sách đặc thù trên một số lĩnh vực  và cơ chế, chính sách đặc thù phát triển một số tỉnh, thành phố (Hải Phòng, Cần Thơ, Nghệ An, Thanh Hóa, Thừa Thiên - Huế, Khánh Hòa và thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk), tạo điều kiện cho các địa phương phát huy tiềm năng, lợi thế, thu hút nguồn lực đầu tư để phát triển nhanh, bền vững, tạo động lực thúc đẩy phát triển các vùng kinh tế - xã hội và cả nước.

Rà soát, khắc phục những sơ hở, bất cập

Đối với Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội: UBTVQH chỉ đạo Tổng Thư ký Quốc hội tổ chức họp báo sau mỗi kỳ họp Quốc hội để kịp thời thông tin về kết quả kỳ họp, bao gồm các luật, Nghị quyết được Quốc hội thông qua; đẩy mạnh truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng; chỉ đạo chuẩn bị nội dung cơ bản của các luật, Nghị quyết để các đại biểu Quốc hội kịp thời báo cáo tại các cuộc tiếp xúc cử tri sau kỳ họp.

Qua đó, giúp chính quyền địa phương các cấp, người dân, doanh nghiệp sớm nắm bắt các chính sách mới trong luật, Nghị quyết, chủ động chuẩn bị phương án, nguồn lực triển khai thực hiện.

Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tăng cường hoạt động giám sát chuyên đề về việc thực hiện chính sách, pháp luật trong các lĩnh vực; chỉ đạo Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội theo dõi, đôn đốc, giám sát các cơ quan trong việc triển khai thực hiện luật, nghị quyết; ban hành Nghị quyết số 560 hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm;

Các Ủy ban của Quốc hội tập trung giám sát thực chất về nội dung, tránh hình thức, có trọng tâm, trọng điểm, bám sát yêu cầu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của từng quý, từng năm để tháo gỡ vướng mắc, kiến nghị các giải pháp khắc phục tồn tại, hạn chế trong công tác thi hành pháp luật...

Các cơ quan đã tiến hành rà soát 1.651 văn bản quy phạm pháp luật, qua đó phát hiện một số quy định trong 7 luật  và 130 văn bản dưới luật có sơ hở, bất cập, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tham nhũng, tiêu cực hoặc có nội dung mâu thuẫn, chồng chéo, không còn phù hợp; trên cơ sở đó đã đề nghị Chính phủ, các cơ quan có liên quan chỉ đạo nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung để khắc phục .

Hàng năm, Quốc hội xem xét, đánh giá toàn diện tình hình, kết quả tổ chức thi hành pháp luật thông qua việc xem xét, cho ý kiến đối với Báo cáo của Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao về công tác triển khai thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh, Nghị quyết;

Đánh giá sâu việc tổ chức thực hiện pháp luật trong một số lĩnh vực cụ thể thông qua việc xem xét, cho ý kiến về các báo cáo thường kỳ khác của Chính phủ và các cơ quan, xem xét báo cáo kết quả giám sát của các Đoàn giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trong đó chỉ rõ các kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, giải pháp khắc phục. 

Đối với Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương: Qua theo dõi, giám sát của Quốc hội,UTVQH, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội cho thấy, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đã chủ động, quyết liệt, thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để triển khai thi hành luật, Nghị quyết của Quốc hội.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tăng cường đôn đốc, kiểm tra, tập trung nguồn lực, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, có nhiều giải pháp đổi mới để đẩy nhanh tiến độ soạn thảo, ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, Nghị quyết. 

Qua giám sát của các cơ quan của Quốc hội cho thấy, các văn bản được ban hành về cơ bản đều bảo đảm đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật và khả thi, góp phần tích cực đưa luật, Nghị quyết của Quốc hội vào cuộc sống.

Thực hiện phản biện xã hội đối với nhiều dự án luật quan trọng liên quan trực tiếp đến phát huy quyền làm chủ của nhân dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân như các dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Thanh tra (sửa đổi), Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi), Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi)...

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy những tồn tại, hạn chế nêu trên có nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan, nhưng trước hết là do người đứng đầu một số Bộ, ngành, địa phương chưa phát huy đầy đủ trách nhiệm, chưa dành sự quan tâm thỏa đáng đến công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế và tổ chức thi hành pháp luật trong lĩnh vực, địa bàn thuộc phạm vi phụ trách.

Việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong một số trường hợp chưa nghiêm; còn tình trạng đùn đẩy, không dám làm, sợ sai, né tránh trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức; chưa kịp thời xác định, xử lý nghiêm trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc để xảy ra tình trạng chậm, nợ ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, Nghị quyết, ban hành văn bản có nội dung trái pháp luật...

Một số Bộ, cơ quan chưa thực hiện nghiêm túc việc tổng kết thi hành pháp luật, khảo sát thực tiễn, đánh giá tác động chính sách, tiếp thu ý kiến của người dân, doanh nghiệp, đối tượng chịu sự tác động trong quá trình xây dựng dự án luật, Nghị quyết được giao, dẫn tới quá trình triển khai sau khi văn bản được ban hành gặp nhiều vướng mắc....