Lòng thành của con người thể hiện ở cái tâm, không cần chú trọng vào "mâm cao, cỗ đầy". Mâm cỗ lễ Vu Lan trong truyền thống thường bao gồm: Cháo loãng, gạo, muôi, cơm trắng, canh, nước lã, xôi, chè (các loại chè), khoai (khoai lang, khoai sọ) luộc, bỏng ngô, hoa quả, bánh kẹo, trầu cau, thuốc lá, hương hoa, quần áo.
Việc cúng Vu Lan báo hiếu tại tư gia nên thực hiện theo các khóa lễ sau: cúng Phật, cúng thần linh, cúng gia tiên, sau cùng là cúng thí thực chúng sinh.
Việc cúng lễ Vu lan tại nhà thường được các gia đình tiến hành từ ngày 10 đến trước ngày rằm tháng 7 âm lịch.
Cúng Vu Lan là ngày con cái tưởng nhớ tới công lao sinh thành của cha mẹ. Tưởng nhớ không phải ở chỗ mâm cao, cỗ đầy, mà ở thái độ và lương tâm của mỗi con người.
Ngày lễ Vu Lan, mỗi gia đình nên lên chùa làm lễ Vu Lan, cầu siêu tỏ lòng báo hiếu với ông bà tổ tiên. Sau đó, nên làm một mâm cơm thắp hương lên bàn thờ phật và bàn thờ gia tiên.
Cúng Phật
Trước tiên, sắp một mâm cơm chay hoặc đơn giản hơn là mâm ngũ quả để cúng Phật rồi thụ lộc tại nhà.
Mâm ngũ quả cúng Phật.
Mâm cúng chay tham khảo để cúng Phật.
Khi cúng, tốt nhất là đọc một khóa kinh (Kinh Vu Lan) để hiểu rõ về ngày này, hồi hướng công đức cho những người thân trong quá khứ được siêu sinh.
Cúng gia tiên
Lễ cúng thần linh thường cúng gà trống để nguyên con và xôi (hoặc bánh chưng bóc hết lá nhưng không cắt thành miếng, 1 bầu rượu, chè, trái cây và bình hoa tươi.
Mâm cơm mặn cúng gia tiên.
Mâm cơm chay cúng gia tiên.
Lễ cúng gia tiên nên có một mâm cơm, có thể là món mặn, có thể là món chay tùy vào hoàn cảnh và căn cơ của người đang sống.
Ngoài ra, trên mâm cúng gia tiên phải có tiền vàng và cả những vật dụng dành cho người cõi Âm làm bằng giấy tượng trưng từ những vật truyền thống (giống như đồ thật) như: Quần áo, giày dép, áo bào, cung điện, ngựa, các vật dụng trang sức,… để cho người cõi âm có được một cuộc sống tiện nghi giống như người trên dương thế.
Cúng chúng sinh
Cúng chúng sinh nên cúng ngoài trời, không cúng chung với bàn thờ gia tiên. Khi đốt tiền vàng quần áo đứng vãi gạo muối ra 5 phương 4 hướng. Trên mâm cúng chúng sinh thường có những lễ vật sau:
Muối gạo (1 đĩa sẽ được rắc ra vỉa hè hoặc sân nhà về bốn phương tám hướng sau khi cúng xong).
Cháo trắng nấu loãng (12 chén nhỏ).
Hoa quả (5 loại 5 mầu).
12 cục đường thẻ.
Quần áo chúng sinh với nhiều màu sắc (xanh lam, xanh lá mạ, vàng, hồng...).
Các loại bỏng ngô, bánh, kẹo.
Tiền vàng (tiền thật các loại mệnh giá và tiền vàng mã).
Nước: 3 chun (hay 3 ly nhỏ ), 3 cây nhang, 2 ngọn nến nhỏ.
Bỏng ngô, khoai lang luộc, ngô luộc, sắn luộc.
Mía (để nguyên vỏ và chặt tùng khúc nhỏ độ 15 cm).
Lưu ý, cúng chúng sinh không nên cúng xôi, gà. Khi đặt tiền vàng ở trên mâm nên để theo 4 hướng và mỗi hướng nên đặt cây hương theo số lẻ 3, 5 hoặc 7.
Mâm cúng xá tội vong nhân ngoài trời vào ngày Rằm tháng Bảy.
Về cơ bản, trong tháng 7 Âm lịch, người ta ít khi làm các việc trọng đại vì sợ gặp phải điều xui xẻo, không may. Nhiều người đồn nhau về tháng cô hồn, phải kiêng kị và cẩn thận bởi những đen đủi trong tháng cô hồn mang đến. Tâm lý này đã ăn sâu vào tiềm thức nhiều người.
Nhưng thực sự Rằm tháng 7 người Việt chỉ có lễ Vu lan báo hiếu và xá tội vong nhân chứ không có tháng "cô hồn".
Ông bà tổ tiên đều quan niệm rằng, vong linh những người quá cố được nhờ ơn đức phật theo tinh thần báo hiếu mà được siêu sinh độ hóa về cảnh giới an lành.
Đó cũng là lòng thương với những người chết không nơi nương tựa và cũng mong vong hồn được siêu thoát.
Việc cúng cô hồn không chỉ để khỏi bị quấy phá, mà vì muốn làm phúc, giúp những cô hồn ít ra cũng có một ngày được no nê, đỡ tủi phận.
Đó là ý nghĩa mang tính nhân văn rất cao trong văn hóa Việt, cũng như quan niệm về ngày xá tội: con người dù đã gây ra những tội ác gì thì trong quá trình chịu trừng phạt, quả báo, cũng có được một ngày xá tội, để đỡ khổ cực, đau đớn.
Phong tục của người Việt Nam không có khái niệm tháng cô hồn hay vì tháng cô hồn mà đen đủi bởi chúng là sự mê tín dị đoan cần phải bài trừ.
Trong những ngày tháng 7 nói riêng và các tháng khác nói chung, con người nên hướng tới những điều thiện, như xá tội vong nhân và báo hiếu với cha mẹ, ông bà.
Ngoài ra, vào dịp lễ Vu Lan, Rằm tháng 7, mỗi gia đình có thể phóng sinh chim, cá, tôm, cua... Tùy vào điều kiện của mỗi gia đình, việc phóng sinh không bắt buộc phải thực hiện trong ngày Rằm tháng 7 mà có thể thực hiện quanh năm, miễn là khi phóng sinh có suy nghĩ vô tư, trong sáng, thành tâm làm phúc.
Dưới đây là bài cúng tham khảo được sử dụng trong Lễ Vu Lan:
Nam mô A Di Đà Phật
Kính lạy tổ tiên nội ngoại họ… và chư vị hương linh.
Hôm nay là Rằm tháng Bảy năm 2019.
Gặp tiết Vu Lan vào dịp Trung nguyên, nhớ đến tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã sinh thành ra chúng con, gây dựng cơ nghiệp, xây đắp nền nhân, khiến nay chúng con được hưởng âm đức.
Vì vậy cho nên nghĩ, đức cù lao không báo, cảm công trời biển khó đền. Chúng con sửa sang lễ vật, hương hoa kim ngân và các thứ lễ bày dâng trước án linh tọa.
Chúng con thành tâm kính mời: Các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, cô dì tỷ muội và tất cả hương hồn trong nội tộc, ngoại tộc của họ…..
Cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng lâm linh sàng chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho con cháu khỏe mạnh, bình an, lộc tài vượng tiến, gia đạo hưng long, hướng về chính đạo.
Tín chủ lại mời: Các vị vong linh y thảo phụ mộc, phảng phất ở đất này, nhân lễ Vu Lan giáng lâm linh tọa, chiêm ngưỡng tôn thần, hâm hưởng lễ vật, độ cho tín chủ muôn sự bình an, sở cầu như ý.
Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám.
Minh Anh (Tổng hợp)
