Nhiều người đã “sa bẫy” MB24, dư luận đặt câu hỏi liệu những chứng từ điện tử có được xem là căn cứ pháp lý để xử lý hành vi lừa đảo của công ty này?
Các chuyên gia công nghệ cho rằng, cùng với sự phát triển mạnh của Internet, "chợ ảo" mau chóng trở nên sầm uất và kéo theo đó là hàng loạt cái bẫy được giăng đối với người tiêu dùng.
Sự việc MB24 đã lộ ra những yếu kém về chứng thư điện tử. Sở dĩ thương mại điện tử Việt Nam chưa phát triển mạnh do vướng những trở ngại là thanh toán qua mạng không thuận lợi, thiếu chính sách thuế và sự yếu kém của dịch vụ chứng thư điện tử.
Rất nhiều người dân là nạn nhân của vụ lừa đảo ở MB24, chi nhánh Thanh Hóa
Theo nhận định của các luật sư, hiện nay, trong quá trình hội nhập, việc thực hiện các giao dịch thương mại, dân sự thông qua các phương tiện điện tử đã dần trở thành một xu hướng phổ biến, bởi tính nhanh gọn, hiệu quả của hình thức này.
Tuy nhiên, trong thời gian qua, các cơ quan tài phán (tòa án, trọng tài thương mại) chưa mạnh dạn nhìn nhận tính pháp lý đầy đủ của các chứng cứ giao dịch điện tử trong quá trình giải quyết các vụ tranh chấp kinh tế, dân sự, lao động.
Để đánh giá toàn diện giá trị pháp lý của chứng cứ giao dịch điện tử cần viện dẫn các căn cứ để chứng minh giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu và thông tin trong thông điệp dữ liệu.
LS.Lương Văn Tuấn (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng: Trước hết cần làm rõ các khái niệm chứng thư điện tử và giao dịch điện tử. Chứng thư điện tử là thông điệp dữ liệu do tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký điện tử phát hành nhằm xác nhận cơ quan, tổ chức, cá nhân được chứng thực là người ký chữ ký điện tử. Còn giao dịch điện tử là giao dịch được thực hiện bằng phương thức điện tử.
Theo LS.Tuấn: Thông điệp dữ liệu có giá trị như văn bản. Thông điệp dữ liệu được thể hiện dưới hình thức trao đổi dữ liệu điện tử, chứng từ điện tử, thư điện tử, điện tín, điện báo, fax và các hình thức tương tự khác.
Theo quy định tại Luật Giao dịch điện tử (LGDĐT) thì thông tin trong thông điệp dữ liệu không bị phủ nhận giá trị pháp lý chỉ vì thông tin đó được thể hiện dưới dạng thông điệp dữ liệu. Trường hợp pháp luật yêu cầu thông tin phải được thể hiện bằng văn bản thì thông điệp dữ liệu được xem là đáp ứng yêu cầu này nếu thông tin chứa trong thông điệp dữ liệu đó có thể truy cập và sử dụng được để tham chiếu khi cần thiết.
Cũng theo quy định tại LGDĐT thì thông điệp dữ liệu (trong đó có hình thức chứng từ điện tử) không bị phủ nhận giá trị dùng làm chứng cứ chỉ vì đó là một thông điệp dữ liệu. Giá trị chứng cứ của thông điệp dữ liệu được xác định căn cứ vào độ tin cậy của cách thức khởi tạo, lưu trữ hoặc truyền gửi thông điệp dữ liệu; cách thức bảo đảm và duy trì tính toàn vẹn của thông điệp dữ liệu; cách thức xác định người khởi tạo và các yếu tố phù hợp khác.
Cũng theo vị luật sư này, về khái niệm giao dịch dân sự, theo Điều 121 Bộ luật Dân sự (BLDS) “Giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.
Về hình thức của giao dịch dân sự, Điều 124 BLDS cũng khẳng định: “Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể. Giao dịch dân sự thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu được coi là giao dịch bằng văn bản. Rõ ràng, cơ sở pháp lý của hình thức thông điệp dữ liệu đã được khẳng định một cách chắc chắn trong BLDS.
Tuy nhiên, việc đánh giá chứng cứ, xác định một chứng từ điện tử cụ thể có được coi là chứng cứ hay không trong một vụ án cụ thể thuộc thẩm quyền của những người tiến hành tố tụng trong vụ án đó.
Đông Phương
