Tăng nguy cơ mắc bệnh rối loạn chuyển hóa
Trước thực trạng tiêu thụ đồ uống có đường, chia sẻ với Người Đưa Tin về tác hại của đồ uống có đường PGS.TS Trương Tuyết Mai - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, hiện tỉ lệ đái tháo đường tuýp 2, rối loạn chuyển hóa, tim mạch đang gia tăng.
Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2015, Việt Nam có khoảng 3,5 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, dự báo sẽ tăng lên gấp đôi (6,1 triệu) vào năm 2040. Sử dụng đồ uống có đường không hợp lý là một nguyên nhân gây ra thừa cân, béo phì. Tăng tiêu thụ đồ uống có đường sẽ dẫn đến tăng năng lượng nạp vào (năng lượng rỗng) gây thừa cân, béo phì.
Theo kết quả Tổng điều tra dinh dưỡng toàn quốc mới nhất (2017-2020) do Bộ Y tế công bố năm 2021 cho thấy tỉ lệ thừa cân và béo phì tại Việt Nam đã tăng gấp đôi trong vòng 10 năm qua, từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020 và trở thành vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Trẻ em từ 2 - 18 tuổi nên hạn chế lượng đường tiêu thụ xuống dưới 25 gram mỗi ngày (nhỏ hơn hoặc bằng 5% tổng năng lượng nạp vào). Đồ uống có đường giới hạn không quá 235ml mỗi tuần.
"Mỗi ngày sử dụng 1 lon nước ngọt có ga trong 1,5 năm thì sẽ tăng 60% nguy cơ thừa cân, béo phì”, bà Mai nói và cho biết việc sử dụng nước ngọt có ga ảnh hưởng đến bệnh lý đường tiêu hóa, ung thư đường tiêu hóa, tăng nguy cơ tai biến mạch máu não và sa sút trí tuệ gia tăng.
PGS.TS Trương Tuyết Mai - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia.
Bà Mai nói thêm: “Đồ uống có đường bất kể là được tạo ngọt bằng đường hay chất tạo ngọt nhân tạo (đường hóa học) đều kích thích cảm giác thèm ăn các thức ăn ngọt, nhiều carbohydrate và làm gia tăng cảm giác đói, giảm ngưỡng cảm giác no”.
Bên cạnh đó, các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng, đồ uống có đường mang thêm năng lượng ngoài khẩu phần ăn. Đồng thời, có thể mang lại cảm giác sảng khoái, ngon miệng, ăn được nhiều đồ ăn hơn đặc biệt là đồ chiên, nướng gây dư thừa năng lượng dẫn đến tích lũy mỡ, rối loạn chuyển hóa.
Để hạn chế gây hại cho sức khỏe người dân, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo lượng đường tự do trong chế độ ăn của mỗi người chỉ nên chiếm không quá 10% và nên giảm xuống dưới 5% năng lượng trong một ngày để có các lợi ích tăng thêm về sức khỏe.
PGS.TS Trương Tuyết Mai cũng khuyến cáo, để hạn chế sử dụng đồ uống có đường, nên sử dụng nước lọc, nước đóng chai, trà không đường thay cho các loại nước ngọt.
“Hạn chế sử dụng thực phẩm chứa nhiều đường tự do như các loại đường tự nhiên (đường nâu, đường tinh luyện, đường phèn…) và đồ uống có đường (bao gồm nước ngọt, trà, cà phê hòa tan…), bánh kẹo ngọt, mứt, sirô… Hạn chế lượng đường thêm vào thức ăn khi nấu nướng và trên bàn ăn; không cho thêm đường vào trà, cà phê hay bất kỳ đồ uống nào khác”, bà Mai nói.
Bên cạnh đó, theo chuyên gia dinh dưỡng, cần chọn các kích cỡ suất ăn của thực phẩm hoặc đồ uống có đường nhỏ hơn và giảm dần số lượng.
Nên ăn trái cây tươi ít ngọt thay cho đồ ăn vặt có đường, chọn trái cây tươi thay vì trái cây sấy khô; đọc nhãn dinh dưỡng, chọn các sản phẩm chứa lượng đường tự do ít hơn; không cho thêm đường vào thức ăn, đồ uống của trẻ nhỏ.
Nên áp dụng thuế đồ uống có đường
Liên quan đến đề xuất áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường, PGS.TS Trương Tuyết Mai cho rằng, đánh thuế sẽ là một trong những biện pháp để giảm thiểu tiêu thụ đồ uống có đường. Đây cũng là một giải pháp tốt cần sử dụng đồng bộ.
“Đây là một trong những biện pháp để góp phần cùng các biện pháp khác làm thế nào để giảm việc tiêu thụ đồ uống có đường, đồ ngọt để đảm bảo sức khỏe”, bà Mai nói.
Đánh thuế sẽ là một trong những biện pháp để giảm thiểu tiêu thụ đồ uống có đường.
Ths.Nguyễn Tuấn Lâm – Đại diện WHO tại Việt Nam cũng chia sẻ, người dùng có thể mắc phải các bệnh khi sử dụng đồ uống có đường không hợp lý là thừa cân, béo phì; tiểu đường tuýp 2; bệnh tim mạch; bệnh thận; gan nhiễm mỡ không do rượu; sâu răng; gút; viêm khớp. WHO khuyến nghị cần giảm tiêu thụ đường tự do.
Cả người lớn và trẻ em, giảm lượng đường tự do ăn vào dưới 10% tổng năng lượng ăn vào hàng ngày, tương đương với 12 thìa cà phê đường. Tốt nhất nên giảm thêm lượng đường tự do ăn vào xuống dưới 5% (6 thìa cà phê đường) tổng năng lượng ăn vào...
“Việt Nam nên xem xét áp dụng thuế đồ uống có đường ở mức 20% giá bán lẻ theo khuyến nghị của WHO để giảm nguy cơ sức khỏe cho thế hệ tương lai; nên cân nhắc đánh thuế theo hàm lượng hoặc ngưỡng đường để khuyến khích sản phẩm giảm đường. Đồng thời, Việt Nam nên tạo môi trường thuận lợi để giảm tiêu thụ đồ uống có đường…”, ông Lâm khuyến nghị.
Tăng giá của đồ uống có đường bằng thuế
Thông tin trên báo chí, TS.Angela Pratt - Trưởng đại điện Văn phòng WHO tại Việt Nam cho biết, bằng chứng toàn cầu cho thấy, tiêu thụ đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 và sâu răng. Chúng cũng góp phần khiến mọi người thừa cân, béo phì, có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và các tình trạng khác bao gồm ung thư.
“Chúng ta cần có hành động kịp thời và quyết đoán để đảo ngược những xu hướng này. Trên khắp thế giới, một biện pháp phổ biến để giảm tác hại từ đồ uống có đường là tăng giá của chúng bằng thuế. Tín hiệu giá, chi phí cao hơn, rất có tác dụng để giúp giảm tiêu thụ đồ uống có đường. Hơn 100 quốc gia hiện đã áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này”, bà Angela Pratt.
Bằng chứng, kinh nghiệm hiện tại cho thấy nếu thuế làm tăng giá đồ uống lên 10%, mọi người sẽ uống ít hơn khoảng 11% và họ sẽ chuyển sang đồ uống lành mạnh hơn như nước suối.
Các biện pháp như vậy có thể giúp làm chậm sự gia tăng tỉ lệ thừa cân, béo phì, đặc biệt là ở trẻ em, đồng thời giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm trong các thế hệ tương lai.
(Còn tiếp)
Hoàng Bích - Tú Anh
