Nhiều thách thức lớn với ngành cà phê
Sáng 11/3, UBND tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam tổ chức Hội nghị giao thương quốc tế - kết nối, nâng tầm cà phê Việt.
Nhiều gian hàng cà phê trưng bày tại hội nghị.
Theo số liệu thống kê của Tổng Cục hải quan Việt Nam, niên vụ 2023-2024, cả nước xuất khẩu cà phê đạt 1.476.842 tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 5,425 tỷ USD, giảm 11,3% về lượng nhưng tăng gần 33% về giá trị so với niên vụ trước.
Riêng tỉnh Đắk Lắk xuất khẩu 264.404 tấn cà phê, chiếm tỉ trọng 17,9% so với cả nước; kim ngạch xuất khẩu đạt 915,795 triệu USD, tăng 168,238 triệu USD so với niên vụ trước (tăng 22,5%), chiếm tỉ trọng 16,9% so với cả nước. So với niên vụ 2022-2023, cà phê xuất khẩu của tỉnh giảm về lượng nhưng tăng về kim ngạch do giá cà phê liên tục tăng nóng trong niên vụ vừa qua.
Ông Nguyễn Tuấn Hà, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk, nói về những thuận lợi và khó khăn của ngành hàng cà phê.
Với thương hiệu và chỉ dẫn địa lý, "Cà phê Buôn Ma Thuột" nổi tiếng đã có mặt ở hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đây là những nền tảng để hương vị cà phê Việt Nam nói chung và cà phê Buôn Ma Thuột nói riêng tiếp tục lan tỏa đến những thị trường tiềm năng mới.
Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ, tuy nhiên, ngành cà phê Việt Nam cũng vẫn đối mặt với những thách thức lớn cần phải vượt qua để có thể duy trì đà phát triển trong thời gian tới.
Lý giải về điều này, ông Nguyễn Tuấn Hà, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk, thông tin, nhìn chung, xuất khẩu cà phê trên địa bàn tỉnh chủ yếu vẫn là cà phê nhân, cà phê hòa tan các niên vụ gần đây tuy có tăng nhưng vẫn chiếm tỉ lệ nhỏ trong kim ngạch xuất khẩu cả phê của tỉnh. Các sản phẩm cà phê chế biến khác như: cà phê rang, cà phê bột... xuất khẩu rất ít.
Hiện nay, giá trị cà phê Việt Nam chủ yếu vẫn thuộc phân khúc cấp thấp; xuất khẩu chủ yếu vẫn là nguyên liệu thô; tổ chức sản xuất quy mô còn nhỏ lẻ; chất lượng chưa đồng đều; công nghệ chế biến sâu còn hạn chế...
Nhiều giải pháp nâng tầm cà phê Việt
Tham luận tại hội nghị, bà Vanusia Nogueira, Tổng Giám đốc Tổ chức Cà phê Thế giới (ICO) cho biết: "Tuần qua, chúng ta đã chứng kiến giá của cà phê đạt mức cao kỷ lục. Đây là lần đầu tiên, chúng ta thấy sau chuỗi lạm phát, giá của cà phê đạt mức cao nhất kể từ sau năm 1975".
Vẫn theo bà Vanusia Nogueira, hiện nay, châu Á là một khu vực tiêu thụ cà phê lớn nhất thế giới. Có thể thấy rằng, tốc độ phát triển trong tiêu thụ cà phê đang phát triển nhanh hơn sự gia tăng về dân số. Đây là một tin tức rất tốt vì chúng ta sản xuất ra và luôn sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Bà Vanusia Nogueira, Tổng Giám đốc Tổ chức Cà phê Thế giới (ICO), tham luận tại hội nghị.
Bên cạnh các thuận lợi cũng đặt ra không ít thách thức cho ngành hàng cà phê như nhu cầu, đòi hỏi của thị hiếu, thị trường ngày càng cao. Hay đó là những thách thức cân bằng giữa cung cầu, tạo sinh kế cho người dân, khẳng định trách nhiệm tiêu thụ và hành lang chính sách pháp lý...
Trên cơ sở đó, bà Vanusia Nogueira cho rằng, cần phải nâng cấp để đáp ứng với yêu cầu đó. Không phải chỉ cân nhắc về yếu tố giá cả đầu ra, chúng ta cần phải cân nhắc đến hành lang của chính phủ, cũng như nguyên liệu đầu vào. Bởi giá cà phê cao nhưng chưa chắc nông dân đã có lời vì nguyên liệu đầu vào cao.
Tổng Giám đốc ICO còn chia sẻ, hiện nay có rất nhiều quốc gia trên thế giới phải đối mặt với sự thiếu đất để trồng cà phê. Do đó, Việt Nam cần cân nhắc diện tích đất trồng cà phê. Đồng thời, cân nhắc yếu tố kỹ thuật như áp dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo; phương pháp phát triển bền vững; giáo dục thị trường đâu là cà phê thật...
Hội nghị thu hút hơn 700 đại biểu, trong đó có nhiều đại biểu quốc tế đến từ Tổ chức Cà phê Thế giới - ICO, đối tác thương mại các nước: Anh, Đức, Nhật Bản, Mỹ, Úc, Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, Brazil.
"Thực tế cho thấy, sự tương quan của giá và diện tích thu hoạch khu vực là không tương đồng. Do đó, chúng ta làm thì phải có một chiến lược phù hợp để giúp cho nhà sản xuất có thể đủ tự tin và có đủ lợi nhuận để đầu tư và tái đầu tư trong các mùa vụ tiếp theo", bà Vanusia Nogueira nhấn mạnh.
Còn theo ông Thái Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV xuất nhập khẩu 2/9 Đắk Lắk, việc phát triển theo hướng bền vững, nâng cao giá trị gia tăng thông qua chế biến sâu, mở rộng thị trường xuất khẩu và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ là những yếu tố then chốt để nâng cao vị thế của cà phê Việt Nam trên bản đồ thế giới.
Để hiện thực hóa những mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, nông dân và các tổ chức nghiên cứu.
"Chỉ khi tạo được chuỗi giá trị bền vững, cải thiện chất lượng từ sản xuất đến tiêu thụ, đồng thời nâng cao thương hiệu cà phê Việt Nam, chúng ta mới có thể giữ vững lợi thế cạnh tranh, gia tăng sản lượng tiêu thụ và đưa cà phê Việt vươn xa trên thị trường quốc tế", ông Thái Anh Tuấn nói.
Ông Nguyễn Văn Hà, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk, cho rằng, ngành cà phê toàn cầu ảnh hưởng mạnh đến ngành cà phê Việt Nam thông qua các yếu tố giá cả, nhu cầu tiêu thụ, tiêu chuẩn bền vững, biến đổi khí hậu và cạnh tranh.
Để thích ứng và phát triển ngành cà phê một cách bền vững, Việt Nam cần cải thiện chất lượng sản phẩm, thúc đẩy sản xuất bền vững và ứng dụng công nghệ để giảm thiểu tác động của khí hậu. Đồng thời, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu và nâng cao năng lực cạnh tranh là chiến lược quan trọng để giúp ngành cà phê Việt Nam phát triển bền vững và giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế.
Các công ty chế biến, xuất khẩu cà phê của tỉnh Đắk Lắk đã ký kết 18 biên bản ghi nhớ hợp tác với các đối tác thuộc tập đoàn, công ty đa quốc gia.
"Yêu cầu đặt ra là tạo ra sản phẩm cà phê có chứng nhận chất lượng cao và tạo đà tăng trưởng xanh trong ngành cà phê, tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư để thu hút thêm được nhiều nhà đầu tư trong nước và nước ngoài tham gia liên kết với nông hộ để sản xuất các sản phẩm cà phê có chất lượng cao. Ngoài ra, cần xây dựng và thực hiện các chính sách ưu đãi để khuyến khích hình thành và phát triển các chuỗi giá trị cà phê chất lượng cao...", ông Nguyễn Văn Hà chia sẻ.
Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương), cho hay, Hội nghị giao thương quốc tế - kết nối, nâng tầm cà phê Việt giúp ngành cà phê tiếp cận kinh tế tuần hoàn, kinh tế trải nghiệm gắn với tài nguyên bản địa, gắn với trải nghiệm văn hóa lịch sử của địa phương.
Bên cạnh đó cũng giúp ngành cà phê chủ động thích ứng tốt với biến đổi khí hậu, biến động thị trường và xu thế tiêu dùng, hay quy định chống phá rừng của châu Âu. Đây vừa là thách thức vừa là cơ hội cho cà phê Buôn Ma Thuột nói riêng và ngành hàng cà phê Việt Nam nói chung chứng minh với các đối tác quốc tế là Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng các yêu cầu về phát triển xanh, nhanh và bền vững ngành hàng cà phê.
Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương), phát biểu tại hội nghị.
"Bộ Công thương tin tưởng rằng, Hội nghị sẽ góp phần thúc đẩy hoạt động liên kết xúc tiến thương mại, đầu tư vào du lịch giữa các tỉnh khu vực miền Trung – Tây Nguyên với các tỉnh, thành trong cả nước và thế giới, càng gắn kết, càng phát triển và tạo động lực thi đua trong công cuộc hội nhập, đa thương hóa, đa dạng hóa trong phát triển", ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh.
Tại hội nghị, các công ty chế biến, xuất khẩu cà phê của tỉnh Đắk Lắk đã ký kết 18 biên bản ghi nhớ hợp tác với các đối tác thuộc tập đoàn, công ty đa quốc gia.
Khánh Ngọc
