Phải đánh giá tổng thể
Thời gian qua, làn sóng hàng nghìn nhân viên y tế ở bệnh viện công nghỉ việc để chuyển sang khu vực y tế tư nhân đã nhận được sự quan tâm của dư luận.
Tại Phiên họp thứ 13 của Ủy ban Thường vụ Quốc mới đây cử tri cũng bày tỏ lo lắng, băn khoăn tình trạng các cán bộ, nhân viên y tế bỏ việc ở bệnh viện công chuyển sang bệnh viện tư.
Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với Người Đưa Tin, TS. Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho rằng, khi nhân viên y tế xin nghỉ việc, chứng tỏ nơi đó đã không còn đủ hấp dẫn, không còn đủ sức giữ chân họ.
Tuy nhiên, để biết được nguyên nhân chính xác thì theo ông Quang cần thiết phải có đánh giá tổng thể về thực trạng nhân viên y tế nghỉ việc.
TS. Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế.
“Theo tôi, cần thống kê số lượng nhân viên y tế nghỉ việc trong cả nước từ Trung ương đến địa phương, đánh giá việc nghỉ việc này là từ bệnh viện nào, bệnh viện tuyến Trung ương, tỉnh hay địa phương, đâu là nơi chuyển nhiều nhất.
Bên cạnh đó, cần xem việc chuyển này ở chuyên khoa nào, có phải khoa "hot" như: ngoại, giải phẫu thẩm mỹ, chuyên khoa sản, răng hàm mặt hay cả các chuyên khoa giải phẫu tử thi, đông y, phục hồi chức năng…”, ông Quang nêu.
Ngoài ra, ông Quang cho rằng cần đánh giá về lứa tuổi của các bác sĩ, nhân viên y tế khác nghỉ việc, chuyển việc.
“Nếu từ độ tuổi 35 đến 40, là độ tuổi chững chạc về nghề nghiệp họ chuyển đi thì rất đáng lo ngại”, ông Quang bày tỏ.
Ông Quang cũng cho rằng phải đánh giá mục đích nghỉ việc là để chuyển sang khu vực y tế tư nhân, mở phòng mạch riêng hay vì áp lực mà bỏ đi tìm công việc khác phù hợp hơn.
"Chỉ đến khi có sự thống kê, đánh giá toàn diện, chúng ta mới có thể thấy được thực trạng, mức độ nghiêm trọng của vấn đề này, từ đó mới tìm ra được nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan để có giải pháp khắc phục", ông Quang nói.
Tăng cường sức hấp dẫn của các bệnh viện công lập
Với kinh nghiệm nghề nghiệp, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế cho biết các cán bộ, nhân viên y tế nghỉ việc thời gian qua có nhiều nguyên nhân.
Thứ nhất, y bác sĩ nghỉ việc là do thu nhập thấp, ông Quang cho rằng, đây là điều kiện tất yếu.
“Một bác sĩ để có kỹ năng thực hành y khoa được người bệnh công nhận, ít nhất phải có chục năm được đào tạo, tập huấn, cập nhật kiến thức y khoa liên tục. Thời điểm này, họ đã đến 30-35 tuổi và phải đối mặt với gánh nặng, trách nhiệm về con cái, gia đình. Với mức lương khoảng 5-7 triệu đồng không thể khiến họ yên tâm công tác, yên tâm cống hiến được.
Trong khi đó, người giúp việc hiện nay có mức lương khoảng 7-10 triệu đồng, người phụ hồ với mức chi trả hơn 300 nghìn/ngày công, cũng có số thu nhập 9-10 triệu đồng/tháng. Điều này, khiến bất cứ ai cũng phải đặt lên bàn cân để so sánh”, ông Quang nêu lý do.
Nhân viên y tế nghỉ việc thời gian qua có nhiều nguyên nhân.
Thứ hai, áp lực công việc nặng nề và an toàn nghề nghiệp chưa bảo đảm. Làm ở khu vực y tế công, không chỉ đối mặt với áp lực công việc lớn, trực bệnh viện liên tục, người bệnh ngày càng đòi hỏi chất lượng dịch vụ cao cho nên bác sĩ, nhân viên y tế luôn cảm thấy mệt mỏi, không có thời gian nghỉ ngơi để tái tạo sức lao động.
Thông tin từ Bộ Y tế, theo báo cáo của các địa phương (giai đoạn 2021 và 6 tháng đầu năm 2022) có tổng số 9.397 viên chức y tế xin thôi việc, bỏ việc.
Trong đó, năm 2021 có 5.284 viên chức y tế xin thôi việc hoặc bỏ việc; 6 tháng đầu năm 2022, có 4.113 viên chức y tế xin thôi việc, bỏ việc (3.756 viên chức thuộc thẩm quyền quản lý của các Sở Y tế và 357 viên chức công tác tại các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Y tế).
Một số tỉnh, thành phố có số lượng viên chức thôi việc, bỏ việc cao như: Tp. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đồng Nai, Bình Dương, An Giang, Đà Nẵng…
“Bên cạnh đó, họ còn phải đối diện với sự xúc phạm, thậm chí đe doạ đến sức khỏe và tính mạng từ phía người và người thân của họ. Tuy nhiên, cơ chế để bảo vệ họ còn nhiều bất cập”, ông Quang nêu lên thực tế.
Nguyên nhân nữa được ông Quang chỉ ra là thuốc, vật tư y tế, đặc biệt là vật tư tiêu hao, thiết bị y tế chưa đáp ứng đầy đủ.
Thêm nữa, môi trường làm việc chưa thật sự được đáp ứng. Bác sĩ, nhân viên y tế làm việc trong môi trường có áp lực rất lớn nhưng lại không được động viên, đánh giá đúng mức từ người bệnh, từ xã hội đến cả các cấp quản lý.
Điều đó đẫn đến tâm lý công việc của mình không được đánh giá công bằng, khách quan.
Trong khi ra làm việc ở các bệnh viện tư họ lại cảm thấy thoải mái, yên tâm cống hiến do được đánh giá đúng năng lực.
Cùng với đó, điều kiện học tập, trau dồi kỹ năng thực hành y khoa của bác sĩ, nhân viên y tế trong khu vực công cũng khác so với khu vực tư nhân.
“Khi làm ở khu vực công, y bác sĩ muốn đi học phải chờ lần lượt, phải đáp ứng các yêu cầu của bệnh viện... Trong khi đó, ở khu vực y tế tư nhân nếu muốn đi học, bác sĩ, nhân viên y tế sẽ được tạo điều kiện thuận lợi để được đào tạo, nâng cao tay nghề”, ông Quang so sánh.
Nguyên nhân nữa khiến nhân viên y tế bỏ việc, nghỉ việc là khả năng thăng tiến có sự khác biệt.
“Tại bệnh viện công, muốn làm trưởng, phó khoa phải đi học lý luận chính trị trung cấp, ngoại ngữ, phải ở trong diện quy hoạch cán bộ lãnh đạo đã được phê duyệt... Trong khi đó, ở bệnh viện tư, chỉ cần có tay nghề, kỹ năng thực hành y khoa, có uy tín, đông bệnh nhân…là đã có thể được bổ nhiệm”, ông Quang thông tin thêm.
Đại dịch Covid-19 ở nhiều nơi nhân viên y tế phải gánh vác các công việc nặng nề, vất vả.
Nguyên nhân cuối cùng được ông Quang đưa ra là do quản trị bệnh viện công khác so với bệnh viện tư.
Việc quản lý các bệnh viện công vẫn theo thói quen từ trước đến nay nên ít có sự thay đổi trong khi ở khu vực y tế tư nhân vấn đề này lại được đặc biệt chú trọng, thay đổi thường xuyên, tiếp cận được với các phương thức quản trị bệnh viện trên thế giới. Đây cũng là nguyên nhân thu hút bác sĩ, nhân viên y tế chuyển đến khu vực y tế tư nhân.
Ngoài ra, ông Quang cho biết, sau đại dịch Covid-19 vừa qua, ở nhiều nơi nhân viên y tế phải gánh vác các công việc nặng nề, vất vả không quản ngày đêm nhưng đến nay chế độ phụ cấp vẫn chưa được thanh toán.
“Điều đó khiến họ thấy không còn động lực để tiếp tục làm việc, cống hiến. Đây cũng có thể là giọt nước làm tràn ly", ông Quang nhận định.
Để giải quyết tình trạng này, ông Quang cho rằng phải có giải pháp trước mắt và lâu dài. “Theo tôi giải pháp gì đi chăng nữa thì cũng phải chú trọng vào tăng cường sức hấp dẫn của các bệnh viện công lập mới có thể giữ chân được các bác sĩ, nhân viên y tế đang làm việc trong khu vực này”, ông Quang khẳng định.
Ngày 11/7, Văn phòng Chính phủ vừa có Công văn số 4282/VPCP-KGVX truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Chính phủ liên quan tới việc khẩn trương thực hiện nhanh, hiệu quả Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đối với nội dung thuộc lĩnh vực y tế (Chương trình) và có giải pháp bảo đảm nguồn nhân lực y tế cho công tác phòng, chống dịch và khám, chữa bệnh phục vụ nhân dân.
Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương rà soát, tổng hợp về số nhân lực ngành y tế bỏ việc, xin thôi việc, chuyển sang cơ sở y tế ngoài công lập từ đầu năm 2021 đến nay; trong đó phân tích rõ về:
Chuyên môn đào tạo (bác sỹ, dược sỹ, y tá, điều dưỡng, hộ lý, người lao động,…); Chuyên ngành khi còn làm việc tại cơ sở y tế công lập (nội, ngoại, sản, nhi, truyền nhiễm, thần kinh, tiết niệu, y tế dự phòng,…); Nơi làm việc (Cơ sở y tế tuyến trung ương, tuyến tỉnh, tuyến huyện, tuyến xã); Nguyên nhân (thu nhập; điều kiện, môi trường, cường độ làm việc; ảnh hưởng xã hội; sức khỏe; gia đình,…).
Trên cơ sở đó, chủ động có giải pháp theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền đối với trường hợp vượt thẩm quyền để có giải pháp bảo đảm đủ nguồn nhân lực thực hiện công tác phòng, chống dịch và khám, chữa bệnh phục vụ nhân dân trên phạm vi cả nước; báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trước ngày 30/7/2022.
