Một ngày tháng 9/1995, một vụ phun trào của núi lửa Sabancaya thu hút sự tò mò của nhiều nhà khoa học bởi trận phun trào lớn đến mức làm tan tuyết trên đỉnh Ampato (6.288m) và phơi bày những bí mật bị chôn vùi hàng trăm năm trước.
Trước đó, nhà khoa học Zárate sớm tìm thấy một bức tượng và vài lễ vật khác, nhưng nơi có thể là hố chôn cất đã sập và không còn dấu hiệu của một thi thể nào.
Đội thám hiểm phải lăn những tảng đá xuống sườn núi để tìm kiếm.
Mọi thứ dần lộ diện, một cô gái người Inca xuất hiện – hay nói chính xác hơn là xác ướp của một người sống cách chúng ta hơn 500 năm dần hiện ra trong ánh sáng mặt trời.
Xác ướp trinh nữ hiến tế Juanita hoàn hảo đến mức đáng kinh ngạc.
Điều ngạc nhiên, mái tóc đen dày, làn da được bảo quản đến từng sợi lông tơ khiến xác ướp cô gái trở thành vật thể khảo cổ nguyên vẹn nhất từng được phát hiện.
Xét từ vị trí xa xôi của ngôi mộ và những lễ vật xung quanh, các nhà khoa học cho rằng thiếu nữ khoảng 12 đến 14 tuổi này đã được hiến tế cho các vị thần trên đỉnh núi.
Phải mất vài ngày, đoàn thám hiểm mới có thể đưa xác ướp đóng băng xuống làng Cabanaconde để đưa đến Đại học, Arequipa để trải qua một cuộc kiểm tra.
Nhà khảo cổ Reinhard ngạc nhiên: "Những bác sĩ kinh ngạc và nói rằng xác ướp này không giống 500 tuổi, mà trông như thể mới qua đời vài tuần trước".
Mọi người đã đặ tên cho cô gái là Juanita - The Ice Maiden (Thiếu nữ băng giá Juanita).
Chính không khí loãng và cái lạnh trên đỉnh núi đã bảo quản Juanita nguyên vẹn tới mức mái tóc còn đen dày, làn da trên đôi bàn tay lộ ra từng sợi lông tơ thấy rõ bằng mắt thường.
Người Inca quan niệm trẻ em là nguyên vẹn và thuần khiết, chúng sẽ giúp thuyết phục thần linh đưa ra những quyết định cụ thể.
Điều đáng buồn là cuộc đời ngắn ngủi của Juanita kết thúc trong một lễ hiến tế - điều không hề bất thường trong văn hoá Inca. Song những ngày trước khi cô qua đời rất khác so với cuộc sống của một cô gái Inca bình thường.
Các nhà khoa học đã phân tích DNA từ mái tóc của Juanita, để tìm ra chế độ ăn uống của cô trước lễ hiến tế.
Dấu vết trên tóc cho thấy Juanita đã được chọn làm người hy sinh khoảng một năm trước khi chết.
Cô được chuyển từ chế độ ăn vốn chỉ có khoai tây và rau quả, sang những thực phẩm cao cấp hơn như protein động vật, một lượng lớn lá coca (nguồn gốc cocain) và rượu.
Thêm vào đó, trước khi đứa trẻ này được đưa lên đỉnh núi, em đã phải uống say rượu chicha, một thức rượu được nấu từ men ngô. Trạng thái say sẽ giúp đứa trẻ ban đầu không cảm thấy lạnh. Đồng thời, nó cũng khiến đứa trẻ đến gần với cái chết nhanh hơn vì các em không nhận ra cơ thể đang mất nhiệt và dần dần em sẽ chết vì băng giá.
Nhưng Juanita không được may mắn!
Bác sĩ X-quang Elliot Fishman phát hiện ra Juanita bị đánh một cú chí mạng vào đầu trước khi qua đời. Cú đánh mạnh đến mức khiến hộp sọ của Juanita bị tụ máu, đẩy bộ não lệch sang một bên.
Một xác ướp được bảo quản nguyên vẹn như Juanita lập tức gây chấn động dư luận. Nhà khảo cổ Reinhard còn trở lại đỉnh Ampato với một đội thám hiểm hùng hậu. Họ tìm thấy thêm 2 xác uớp trẻ em, lần này là một bé trai và một bé gái. Thậm chí, Reinhard còn tìm thấy 14 xác ướp Inca khác từ năm 1996 đến 1999, mở ra những tri thức mới của một nền văn minh.
Inca là một trong những nền văn minh cổ xưa thực hiện tập tục hiến tế trẻ em. Theo các chuyên gia, người Inca chỉ hiến tế trẻ em thay vì cả người lớn như những đế chế khác – nghi lễ này có tên "capacocha".
Việc thực hiện các lễ hiến tế con người, đặc biệt là trẻ em sẽ mang đến những cơn mưa để vụ mùa phát triển.
Đây là một nghi lễ đặc biệt, nó được tổ chức mỗi khi có một vị vua Inca qua đời, khi đó, các chúa đất ở mỗi địa phương được yêu cầu chọn ra những đứa trẻ ngoan ngoãn, xinh xắn nhất đại diện cho sự hoàn hảo lý tưởng, trong sáng và lương thiện của con người.
Những đứa trẻ sẽ được chuẩn bị những những bức tượng nhỏ bằng vàng, bạc, đồng và nhiều đồ trang sức cầu kỳ khác.
Sau đó, các em sẽ bị hy sinh như những vật hiến tế dâng lên thần núi trị vì trên ngọn núi lửa Llullaillaco.
Nguyên Anh (Nguồn National Geographic)
