Hang "cá thần" chưa được nhiều người biết đến
Cách trung tâm tỉnh Thanh Hóa gần 120km, hang cá thần Văn Nho, ở bản Chiềng Ban, xã Văn Nho (huyện Bá Thước cũ) hiện ra trong sắc xanh, lặng nằm ngay dưới vách núi đá dựng đứng. Dòng nước ngầm từ sâu trong lòng núi chảy ra quanh năm, trong vắt đến mức có thể nhìn rõ từng đàn cá đan vào nhau dưới làn nước.
Không ai gọi tên từng loài cá, tất cả đều được người Thái ở Chiềng Ban gọi chung bằng hai chữ "cá thần" – những sinh vật được tin là linh thiêng và tuyệt đối không ai dám động vào.
Phía trên hồ nước là hệ thống hang đá và miếu thờ thần linh.
Suối cá thần Văn Nho - suối cá thần thứ 3 được tìm thấy ở Thanh Hóa.
Đứng bên hang cá, ông Hà Văn Thân (72 tuổi), người được giao trông coi suối cá, rải ít thức ăn xuống nước. Có mùi thức ăn, đàn cá ào tới, quẫy đuôi tung tóe, miệng há rộng đớp mồi, thân cá bóng nhẫy như được phủ dầu.
Đàn cá sống trong hang đá dưới chân núi.
"Nhiều con phải 7–10kg. Nhưng bà cá chúa thì hiếm khi xuất hiện, tôi gặp được vài lần", ông Thân nhớ lại, kể rằng con cá lớn nhất có lớp vảy vàng ở gần mang, giống chiếc khuyên tai phụ nữ Thái xưa – đúng như lời kể truyền đời về loài cá thiêng trong núi.
Đàn cá quẩn quanh gần người khi được cho thức ăn.
Điểm đến còn "ngủ quên" giữa đại ngàn
Làng Chiềng Ban vẫn lưu giữ câu chuyện từng khiến cả bản sợ hãi. Xưa có một thanh niên vì đói quá mà lén bắt cá về nướng ăn. Vài ngày sau anh phát điên, thường chạy lang thang quanh bản làng, gia đình chạy thuốc khắp nơi không khỏi, cuối cùng phải bỏ xứ ra đi.
"Từ đó, không ai dám bắt cá nữa. Cá là bạn của người Chiềng Ban", ông Thân khẳng định.
Ông Hà Văn Thân, người có hơn 30 năm trông coi suối cá.
Cũng theo ông, hang cá này gắn với nhiều nhân vật lịch sử. Hai thủ lĩnh phong trào Cần Vương ở vùng núi Thanh Hóa – Hà Công Bộ và Hà Văn Nho – từng bị thực dân Pháp chém đầu gần hang cá. Nhà yêu nước Tống Duy Tân cũng từng lẩn trốn trong các hang động phía trên suối cá. Trên miệng hang hiện vẫn có đền thờ các anh hùng và thần cá, nơi người dân đến cầu bình an mỗi dịp lễ tết.
Phía trên hang cá là hệ thống hang động sâu, nơi trú ẩn của những nhà yêu nước thời chống Pháp.
Dù mang vẻ đẹp hoang sơ và câu chuyện tâm linh hấp dẫn, hang cá thần Văn Nho vẫn chưa được nhiều người biết đến. Con đường vào bản nhỏ hẹp, dịch vụ du lịch gần như chưa có, cảnh quan nguyên sơ như chưa từng được chạm đến.
Đập nước trong xanh, nơi cũng đàn cá từ trong hang ra bơi lội
Suối cá thần Văn Nho là địa điểm thứ 3 được tìm thấy ở Thanh Hóa, nơi có hàng nghìn con cá tự nhiên sống trong hang đá.
Ông Lương Văn Dũng, người dân Chiềng Ban, chia sẻ: "Dân bản bảo vệ cá như người nhà. Chúng tôi chỉ mong có đầu tư bài bản hơn để nơi này thành điểm du lịch như suối cá Cẩm Lương. Để nhiều người biết tới cá thần Văn Nho và góp phần phát triển du lịch địa phương".
Ông Ngọ Đình Hải, Chủ tịch UBND xã Văn Nho, cho biết hang cá thần tồn tại từ rất lâu nhưng đến nay chưa có công trình khoa học chính thức nào nghiên cứu cấu trúc hang hay nguồn gốc đàn cá.
Mang vẻ đẹp hoang sơ và màu sắc tâm linh bí ẩn, nhưng suối cá Văn Nho chưa có nhiều người biết tới.
"Xã đã đưa mục tiêu khôi phục Lễ hội Mường Ký gắn với hang cá thần vào nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã khóa I. Đây sẽ là hướng để phát triển du lịch cộng đồng, gắn văn hóa dân tộc Thái với cảnh quan độc đáo của suối cá", ông Hải nói.
