Ve sầu là côn trùng có đầu to, hai cánh trong có nhiều vân, được nhiều người biết đến bởi khả năng tạo âm thanh rỉ rả, "inh tai nhức óc" suốt mùa hè.
Khác với các loài côn trùng khác, như dế tạo âm thanh bằng cách cọ xát hai cánh vào nhau, ve sầu đực tạo âm thanh bằng cách rung hai cái "loa" làm bằng màng mỏng, phát triển từ lồng ngực, có sườn bên trong.
Những vòng sườn được co giãn thật nhanh, làm rung màng mỏng, tạo sóng âm thanh. Bụng ve rỗng nên có thể khuếch đại thành tiếng ve kêu rất to.
Ve sầu hay còn được người dân vùng cao gọi vui là con “re re”. Đây là con đặc sản được đồng bào dân tộc thiểu số chế biến thành các món ăn đặc sản vô cùng nổi tiếng ở các tỉnh Tây Bắc, đặc biệt là ở tỉnh Sơn La. Ve sầu non được đồng bào dân tộc Thái bán ở các khu chợ cóc Nà Si, Chiềng Mung ven Quốc lộ 6.
Loại ve sầu được dùng để nấu ăn là ve sầu vừa lột xong, thân ve còn mềm, được đầu bếp khéo léo rang thêm với muối chanh, mắm, tạo thành món ăn ngon.
Theo khảo sát của PV, trên thị trường 1kg nhộng ve sầu được rao bán có giá từ 800.000- 1 triệu đồng/kg, tuy nhiên muốn mua với số lượng lớn, khách phải đặt hàng trước từ 2-3 hôm. Con đặc sản của mùa hè này tuy ngon, độc đáo nhưng không phải ai cũng ăn được.
Ve sầu xào sả ớt, có hương vị thơm ngon làm bất cứ thực khách nào đam mê đặc sản côn trùng không thể nào từ chối.
Nhiều du khách khi đặt chân đến Sơn La đều ngỡ ngàng và tò mò với món ve sầu xào sả ớt, một trong những đặc sản nổi tiếng nhất của vùng đất này. Tuy nhiên, cũng không ít thực khách lắc đầu e dè trước món ăn này, do nghĩ rằng đây là một loài côn trùng khó ăn.
Nhưng khi đã được tận mắt chứng kiến cách chế biến món ve sầu xào sả ớt, thực khách sẽ mong muốn được nếm thử ngay lập tức, bởi khi xào ve sầu trên bếp lửa, sẽ tỏa ra mùi thơm ngon, hương vị giòn tan khó cưỡng... làm bất cứ thực khách nào cũng không thể chối từ.
Nằm cạnh Quốc lộ 6, thuộc địa phận xã Hát (Mai Sơn, Sơn La), chợ Nà Si được coi là chợ côn trùng lớn nhất Tây Bắc. (Ảnh: Bước chân vùng cao).
Chia sẻ với PV về cách săn bắt ve sầu, anh Hà Văn Tuấn, bản Co Yên (xã Hát Lót, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La) cho biết: "Hàng năm, ve sầu thường xuất hiện từ tháng 3 – 4 Dương lịch. Ve sầu rất thích nhựa bồ kết và hay trú ngụ thành đàn trên những cây bồ kết làm tổ hoặc những cây nhãn, xoài... Thời điểm ve sầu kêu inh ỏi, cũng là lúc bà con dân bản chúng tôi lên rừng chặt cành cây cao khoảng 1 mét về đặt trước sân nhà.
Sau đó, tôi chuẩn bị đèn pin, ống nhựa, hộp sữa bột đã qua sử dụng hoặc những hộp nào phát ra được tiếng động to và tốt, rồi bỏ nhiều viên đá sỏi nhỏ vào ống lắc đều để tạo âm thanh giả, rụ ve sầu bay về đậu vào lúc chập tối, và bắt bằng tay không. Có những buổi gia đình tôi bắt được khoảng 3 – 4kg. Hôm nào được nhiều, gia đình ăn không hết, tôi mang ra chợ Nà Si, gần Quốc lộ 6 bán với giá 600.000-800.000 đồng/kg".
Chị Lò Thị Hồng, bản Nong Phụ, xã Chiềng Mùng, người bán hàng ở chợ Nà Si, Sơn La cho biết, khai thác côn trùng như ve sầu, châu chấu, dế là công việc mang lại thu nhập cao cho gia đình chị và nhiều gia đình trong bản những lúc nhàn rỗi.
Ve sầu thường được đồng bào dân tộc Thái bán nhiều ở các chợ cóc Chiềng Mung, Nà Si thuộc huyện Mai Sơn hoặc huyện Phù Yên, Bắc Yên (Sơn La).
Theo anh Tuấn, trong ẩm thực dân tộc ở Sơn La, ve sầu là ăn đặc sản thơm ngon nhất, được nhiều thực khách và nhà hàng đam mê ẩm thực côn trùng săn lùng thu mua. Do số lượng ve sầu rất ít và khó bắt, vì thế mà ve sầu bán được giá cao, có tiền nhiều khi cũng không mua được.
Ve sầu xào sả ớt là món nhậu được cánh mày râu ưa thích, ai lên vung Tây Bắc cũng muốn được một lần thưởng thức.
Ve sầu xào sả ớt có thể được coi là một món đồ nhậu thượng hạng, được rất nhiều quý ông ưa thích, nhất là khi món ăn này xào sả ớt giòn tan, thấm mỡ mà được uống cùng với một chút rượu, bia thì quả là sự kết hợp hoàn hảo. Thế nên, món đặc sản ve sầu xào sả ớt trở nên nổi tiếng ở Sơn La và được nhiều thực khách lựa chọn trong các bữa đãi khách quý và người thân.
Khi chín ve sầu xào sả có màu vàng rụm, nhai từng miếng thấy được độ giòn của vỏ, bên trong lại béo ngậy, ngon ngọt, hương thơm quyến rũ của hạt mắc khén sẽ làm cho người ta ăn mãi không chán. Khi ăn không nên vội vàng, hãy thử nhai thật chậm để cảm giác được hết vị ngọt và béo của ve sầu, cái vị thơm thơm bùi ngậy khó tả của món ăn này.
KHÁNH LINH (t/h)
