Công tác tuyên truyền đóng vai trò quan trọng trong tổ chức thi hành pháp luật

Vẫn còn nhiều cách hiểu khác nhau

Phát biểu khai mạc, ông Hồ Quang Huy - Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (Bộ Tư pháp) cho biết, nhằm thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng, nâng cao hiệu quả công tác tổ chức thi hành pháp luật, ngày 19/2/2025, tại Kỳ họp bất thường của Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong đó đã dành 1 chương để quy định riêng về tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật.

Xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật (THPL) là hai nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm, đóng vai trò then chốt trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.

Tuy nhiên, thực tiễn vẫn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc trong công tác tổ chức thi hành pháp luật như một bộ phận cán bộ chưa chủ động, thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ; tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, "đổ lỗi" cho hệ thống pháp luật để không thực hiện chức trách, nhiệm vụ vẫn còn tồn tại.

Đại diện Sở tư pháp tỉnh Quảng Ninh cho biết, địa phương gặp những khó khăn vướng mắc tổ chức THPL trong quá trình thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Bên cạnh đó, việc lập danh mục Văn bản QPPL của chính quyền địa phương còn có nhiều cách hiểu khác nhau dẫn đến các cơ quan, đơn vị lúng túng khi thực hiện quy định này.

Từ thực trạng, đại diện Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ninh đề xuất Bộ Tư pháp sớm trình Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 197/2025 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức THPL để các địa phương triển khai thực hiện một cách thống nhất.

GS.TS Hoàng Thị Kim Quế (Trường đại học Luật, Đại học quốc gia Hà Nội), nêu rõ tầm quan trọng đặc biệt của hoạt động đánh giá hiệu quả tổ chức THPL.

Bà đề xuất phải xây dựng và tổ chức thực hiện bộ chỉ số đánh giá hiệu quả tổ chức THPL. Theo đó, bộ tiêu chí đánh giá cần đáp ứng một số yêu cầu cơ bản như phải mang tính toàn diện, đa chiều, đa chủ thể; phải bao quát mức độ tuân thủ, văn hóa tuân thủ pháp luật…

Đặc biệt, cần có sự bổ sung, chỉnh sửa quan niệm về hiệu quả cho phù hợp với bối cảnh hiện nay ở khía cạnh chi phí tuân thủ. Bà cho rằng, đúng là phải tiết kiệm, phòng chống lãng phí trong tổ chức THPL nhưng phải đầu tư tương xứng, hợp lý mọi nguồn lực cho công tác tổ chức THPL để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả cao nhất.

Tuyên truyền, giáo dục pháp luật có vai trò quan trọng

Tại Hội thảo, bà Ngô Quỳnh Hoa - Phó cục trưởng Cục phổ biến giáo dục pháp luật nhấn mạnh đến tầm quan trọng của công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục trong tổ chức THPL, Bởi theo bà, trước kia chúng ta cứ nói rằng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là khâu đầu tiên của tổ chức THPL, điều này đúng nhưng không đủ.

Hiện nay, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nó có mặt trong toàn bộ quá trình từ tổ chức thi hành pháp luật và cả trong bảo vệ pháp luật. Vị Phó cục trưởng cho rằng, để đạt hiệu quả trong công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật thì phải kịp thời nắm bắt những vấn đề dư luận quan tâm và những vấn đề cần định hướng dư luận.

Do đó, cần lựa chọn vấn đề chi tiết, đánh trúng vào nhu cầu người dân, doanh nghiệp. Ví dụ chỉ tập trung vào đúng vấn đề giải phóng mặt bằng tại khu vực thu hồi đất.

Ông Onishi Hiromichi (Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản tại Việt Nam) cũng khẳng định, tuyên truyền giáo dục pháp luật có ý nghĩa rất quan trọng, bởi công tác này không làm tốt sẽ khó triển khai, khó nhận được sự đồng thuận.

Ông Onishi Hiromichi chia sẻ về giải pháp thống nhất cách hiểu trong các văn bản pháp luật. Nhận Bản xây dựng nguyên tắc đảm bảo tính thống nhất trong cách hiểu các văn bản pháp luật được đảm bảo thông qua cơ chế xin ý kiến các cơ quan cấp dưới với cơ quan cấp trên. Tất nhiên, các hoạt động truyền thông pháp luật được chú trọng đến đông đảo mọi người.

Để hạn chế rủi ro cho doanh nghiệp, Nhật Bản còn áp dụng thủ tục xác nhận trước khi áp dụng văn bản pháp luật. Theo đó, doanh nghiệp sẽ xác nhận với cơ quan hành chính trước hành vi cụ thể liên quan đến hoạt động kinh doanh của họ có thuộc phạm vi quy định pháp luật hay không. Tiếp đến, cơ quan hành chính sẽ trả lời, đồng thời ban hành văn bản hướng dẫn.

Tại Nhật Bản, khi có vấn đề cần giải quyết nhưng chưa có đầy đủ bằng chứng về hiệu quả chính sách và có thể gây xáo trộn, làm tăng công việc hành chính thì các chính sách mới cũng sẽ không được thử nghiệm.

Những năm gần dây, Nhật Bản cũng thay đổi quan điểm theo hướng "chấp nhận có sai sót" trong cơ quan hành chính để khuyến khích cán bộ mạnh dạn làm việc. Nền hành chính Nhật Bản tạo tư duy làm việc chăm chỉ, cống hiến hết mình, nếu xảy ra sai sót nhỏ, do khách quan sẽ không bị xử lý.

Bế mạc hội thảo, ông Hồ Quang Huy bày tỏ ghi nhận sâu sắc các ý kiến đóng góp của các đại biểu, đồng thời cho biết sẽ tiếp tục tiếp thu thêm các ý kiến, chỉnh lý để tham mưu cơ quan có thẩm quyền.