Đầu tư Trung Quốc sụt giảm kỷ lục
Theo số liệu chính thức, đầu tư tài sản cố định (FAI) tháng 10 tại Trung Quốc giảm khoảng 11% so với cùng kỳ năm trước – mức thấp nhất kể từ thời điểm phong tỏa Covid-19 đầu năm 2020. Đây là một cú sốc đối với nền kinh tế vốn phụ thuộc nhiều vào hoạt động đầu tư, chiếm gần một nửa tổng GDP. Một sự sụt giảm kéo dài có thể gây bất ổn, nhất là trong bối cảnh xuất khẩu đang đi xuống.
Các nhà kinh tế vẫn chưa lý giải được sự sụt giảm mạnh này, bởi nhiều số liệu khác, như hình thành vốn cố định (gross capital formation), vẫn đóng góp gần 20% vào tăng trưởng GDP quý III. Điều này khiến việc đánh giá tác động thực sự của đầu tư đối với nền kinh tế trở nên khó khăn.
Sự sụt giảm đầu tư trùng với thời điểm chính phủ Trung Quốc triển khai chiến dịch gọi là “chống cạnh tranh vô bổ” nhằm giảm dư thừa sản xuất trong nhiều ngành. Tuy nhiên, giới chức chưa đưa ra mục tiêu cụ thể nào về việc hạn chế đầu tư hay năng lực sản xuất, khiến khó xác định chính sách này tác động thế nào tới nền kinh tế.
Mặc dù hạn chế đầu tư công nghiệp có thể giảm dư thừa sản xuất, nhưng nó cũng tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực tới việc làm và thu nhập hộ gia đình, đặc biệt nếu không có các biện pháp kích thích bổ sung.
Giảm đầu tư đặt ra câu hỏi lớn về sức khỏe của nhu cầu nội địa. Các nhà kinh tế đã nhiều năm kêu gọi Trung Quốc chuyển trọng tâm từ đầu tư sang tiêu dùng, nhưng tiêu dùng vẫn yếu, trong bối cảnh thị trường bất động sản trầm lắng và đau đầu. Đầu tư vào bất động sản giảm mạnh, trong khi chi tiêu cơ sở hạ tầng cũng chậm lại do chính quyền địa phương ưu tiên trả nợ ẩn và thanh toán công nợ cho doanh nghiệp.
Một vấn đề khác là tính chính xác và minh bạch của số liệu. FAI vốn là chỉ số còn sót lại từ thời kinh tế kế hoạch kiểu Liên Xô, từng bị thổi phồng do tính toán hai lần hoặc gian lận. Mặc dù chất lượng dữ liệu đã cải thiện trong vài năm gần đây, một số chuyên gia cho rằng việc báo cáo FAI có thể bị điều chỉnh để phù hợp với chiến dịch “chống cạnh tranh vô bổ”.
Các dữ liệu khác cho thấy tình hình không nghiêm trọng như FAI phản ánh: sản lượng công nghiệp tăng 6,1% và bán lẻ tăng khoảng 4% trong năm. Điều này gợi ý rằng FAI sụt giảm sâu có thể do cách tính và báo cáo dữ liệu thay đổi, chứ không phải suy giảm đầu tư thực sự.
Ngành nào chịu tác động nặng nhất?
Sự sụt giảm đầu tư diễn ra rõ rệt trong một số ngành sản xuất mục tiêu của chiến dịch chính phủ, như thiết bị điện và máy móc (bao gồm pin mặt trời và ắc quy), giảm hơn 9% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, một số ngành khác, như ô tô, vẫn tăng gần 18%, cho thấy tác động không đồng đều.
Các chuyên gia của Goldman Sachs nhận thấy nhu cầu xi măng dựa trên FAI gần đây giảm chậm lại so với sản lượng thực, gợi ý rằng Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS) có thể đã chủ động điều chỉnh số liệu FAI để tránh báo cáo quá cao.
Phương Nhi (Theo Bloomberg)
