Khi Ellen Johnson Sirleaf trò chuyện với một số phụ nữ ở khu chợ và cố gắng giải thích lý do tại sao họ nên bỏ phiếu cho bà trong cuộc tranh cử, những người đàn ông đứng gần đó đã nhìn và cười đầy chế nhạo. Thậm chí họ còn vẫy tấm vải trắng với ngụ ý bà sẽ thất bại.
Nữ Tổng thống đầu tiên của châu Phi, Ellen Johnson Sirleaf.
Đó là cảnh tượng diễn ra vào tháng 10/2005, thời điểm Liberia tiến hành cuộc bầu cử tổng thống đầu tiên sau 15 năm đất nước này đối mặt với một cuộc nội chiến đẫm máu. Đối thủ chính của bà lúc bấy giờ là một nhóm nam giới khá sáng giá như Ellen Johnson Sirleaf, một kỹ sư toàn cầu từng học tại Harvard và George Weah, một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp được yêu thích.
Giống như phần lớn trong số 1,5 triệu phụ nữ Liberia sống sót sau cuộc nội chiến, bà Sirleaf đã tận mắt chứng kiến những hành vi bạo lực mà vẫn ám ảnh bà trong những cơn ác mộng tới tận bây giờ. Cảnh những tay lính đã moi bụng người em họ đang mang thai 8,5 tháng của bà, những phiến quân đeo mặt nạ Halloween đã đánh thuốc mê và giết hại người bạn thân bà. Bản thân bà Sirleaf cũng đã trải qua khoảnh khắc kinh hoàng khi phải quỳ trên đất, cầu nguyện trong khi những tay súng nổ súng về phía bà và những người phụ nữ khác đang cầu nguyện.
Trải qua tất cả những khoảnh khắc kinh hoàng đấy và còn sống sót, hơn ai hết bà Sirleaf hiểu rất rõ bi kịch của chiến tranh và sự khao khát hòa bình, khao khát phát triển. Nhưng khi bà ra tranh cử tổng thống, những người đàn ông Liberia còn nặng tư tưởng “trọng nam khinh nữ” đã chế nhạo bà, thậm chí họ còn sỉ nhục bằng những hình ảnh tục tĩu và nguyền rủa bà sẽ thất bại.
Đổi lại, Sirleaf đã nhận được sự động viên và ủng hộ của hàng triệu phụ nữ Liberia. “Chúng tôi sẽ bỏ phiếu. Đừng lo lắng. Chúng tôi sẽ bỏ phiếu cho bà” – đó là những lời ủng hộ từ những người phụ nữ quyết định bỏ phiếu cho bà Sirleaf.
Và sự quyết tâm của những người phụ nữ Liberia đã đem lại một chiến thắng lịch sử. Gần 80% phụ nữ Liberia đã đi bỏ phiếu cho bà Sirleaf trong ngày bầu cử đầu tiên. Sức mạnh của những người phụ nữ đoàn kết đã đem tới một chiến thắng ngoạn mục, mở ra một sự kiện lịch sử lần đầu tiên một phụ nữ trở thành tổng thống ở một lục địa gần như “gia trưởng” nhất thế giới.
Câu chuyện về sự vùng dậy của nữ quyền của Liberia năm 2005 chỉ mới phản ánh được một trong những mặt tối của bức tranh nữ quyền tại đất nước này và nhiều phần khác trên thế giới. Để đưa được một phụ nữ lên làm tổng thống, Liberia đã phải đi qua những trang đen tối đến tuyệt vọng.
Những người phụ nữ Liberia đã phải chứng kiến cảnh con cái mình bị bắt cóc, bị đánh thuốc mê và họ buộc phải cầm vũ khí để tự vệ trong cuộc nội chiến dường như không bao giờ kết thúc. Hơn 70% phụ nữ Liberia đã bị hãm hiếp trong suốt những năm chiến tranh. Họ phải trải qua những trận đói đến mức phải ăn vỏ cây để tồn tại, trẻ em thì sợ hãi khi buộc phải xem anh chị, mẹ và bà mình bị hãm hiếp trước mắt.
George Weah, một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp được yêu thích và đối thủ chính của bà Sirleaf trong cuộc bầu cử năm 2005.
Cuộc tranh giành quyền lực của những người đàn ông đã đem đến cho những người phụ nữ Liberia quá nhiều đau khổ và kinh hoàng. Bởi vậy, họ không muốn thấy một người đàn ông nào trở lại nắm quyền nữa để phải một lần nữa trải qua những khoảnh khắc đau khổ hơn cái chết.
Masawa Jabateh, người đã chứng kiến đứa con gái 3 tuổi của mình chết vì suy dinh dưỡng trong chiến tranh, cho biết nỗi thất vọng đó đã trở thành nỗi giận dữ khi cô nhìn thấy những người đàn ông tham gia tranh cử tổng thống năm 2005, đặc biệt là ứng viên hàng đầu Weah.
"Những người đàn ông muốn đặt một cậu bé lên ghế tổng thống mà không cần biết nó sẽ làm gì sao? Nó sẽ lại khiến chúng tôi rơi vào chiến tranh một lần nữa. Không, điều đó sẽ không thể lặp lại”, cô nói. Và với tư duy logic đơn giản này, cô đã chọn bỏ phiếu bầu cho “nữ ứng viên đầu tiên”.
Thấu hiểu được tâm tư của những người phụ nữ Liberia, “Bầu cho phụ nữ” đã trở thành khẩu hiệu cho chiến dịch tranh cử của bà Sirleaf trong năm 2005. Khẩu hiệu này đến vào sáng ngày 2/5/2005, một tuần trước khi cử tri đăng kí đi bầu cử, khi Vabah Gayflor, Bộ trưởng giới tính thức dậy và nhận ra rằng không một phụ nữ nào đăng kí đi bầu cử.
Trong khi đó, đám đông đàn ông thi nhau ném mũ vào nhóm vận động tranh cử của bà Sirleaf, gồm có cả ứng viên Weah, vận động viên nổi tiếng từng giành được giải thưởng Ballon d'Or và được FIFA vinh danh là cầu thủ thế giới xuất sắc nhất năm 1996 và cầu thủ châu Phi xuất sắc nhất thế kỷ.
Không giống như các đối thủ của mình, Weah không liên quan tới bất kỳ nhóm người nào đã khiến Liberia trải qua bi kịch trong 15 năm qua, nhưng ông lại chưa từng tốt nghiệp đại học. Weah còn dính đến bê bối bằng giả liên quan tới bằng cử nhận ngành quản lý thể thao của Đại học Parkwood ở London.
Đối nghịch bên kia là bà Sirleaf là một Bộ trưởng Tài chính, người bất đồng chính kiến từng bị bỏ tù, một nhà lãnh đạo được Liên Hợp Quốc, Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế tôn trọng. Bà đã vượt qua nghịch cảnh từ một người vợ bị bạo hành trở thành một nhà lãnh đạo của một quốc gia châu Phi.
So với ông Weah, bà không biết dạy trẻ em đá bóng, nhưng bà có thể giúp đỡ phụ nữ và trẻ em tiếp cận với dịch vụ chăm sóc ý tế, đẩy mạnh giáo dục trong một đất nước bị chiến tranh tàn phá, hỗ trợ các nạn nhân bị hiếp dâm trở lại hòa nhập với cộng đồng. Và bà còn đặt ra cho mình một nhiệm vụ lớn hơn nữa: trở thành nữ tổng thống đắc cử đầu tiên.
Những ngày đầu tiên của chiến dịch, bà nhận thấy chỉ có 15% phụ nữ Liberia đăng kí đi bầu. Số còn lại là các chiến binh của tất cả các nhóm vũ trang tham gia vào nội chiến. Nhận thấy phụ nữ không tham gia các cuộc thuyết diễn của ứng viên tranh cử mà thay vào đó mải mưu sinh ở những khu chợ, bà và các cộng sự đã tìm tới từng khu chợ để thuyết phục phụ nữ bỏ phiếu cho mình.
Phụ nữ Liberia xếp hàng đi bỏ phiếu cho bà Sirleaf. Ảnh NY Times.
Bằng sự nỗ lực, kiên trì và thấu hiểu của một trái tim phụ nữ, Sirleaf cuối cùng cũng đã thành công trong việc thuyết phục 1,5 triệu phụ nữ Liberia đi bỏ phiếu cho mình và tạo ra cuộc chiến thắng lịch sử của châu Phi.
Không giống như chiến dịch bầu cử tổng thống vừa qua tại Mỹ, chiến dịch tranh cử ở Liberia chỉ bắt đầu 2 tháng trước ngày bỏ phiếu. Theo luật của Liberia, ứng viên có thể giành chiến thắng nếu giành được 50% số phiếu.
Trong cuộc bỏ phiếu vòng 1, ông Weah không giành được 50% số phiếu. Còn bà Sirleaf thì giành được mục tiêu của mình là vị trí thứ 2, bám sát ứng viên trên.
Một khi giành được trái tim của người phụ nữ, những người phụ nữ ủng hộ bà Sirleaf không chỉ dành cho bà lá phiếu của họ mà còn đứng lên đấu tranh bảo vệ bà trước sự phản kháng của đàn ông. Họ thậm chí còn bỏ tiền ra mua những chiếc thẻ cử tri của cánh mày râu, lấy trộm những tấm thẻ cử tri của chồng và con trai trong lúc họ ngủ rồi chôn sâu dưới đất.
“Muốn uống bia không? Hãy đưa cho tôi thẻ cử tri của anh, tôi sẽ mua bia cho anh”… “Tôi muốn mua thẻ cử tri… 10 đô la Liberty mỗi thẻ”… “Anh muốn kiếm tiền không? Hãy đưa tôi thẻ cử tri của anh”… đó là những cách mà phụ nữ Liberia đã làm trong năm 2005 để góp phần tạo ra phần thắng to lớn của nữ quyền tại quốc gia này.
Thậm chí, một nhóm phụ nữ còn chốt tại quán bia gần ngã tư lớn, thu hút sự chú ý của cánh đàn ông trong bộ trang phụ truyền thống bắt mắt, với nắm tiền trong tay mà họ tần tảo kiếm được từ những ngày chạy chợ ngược xuôi, họ đã mua được rất nhiều thẻ cử tri.
“Một số gã rất ngốc. Còn chúng tôi rất khôn ngoan”, cô Nancy Nagbe nhớ lại sự kiện năm xưa với nụ cười hóm hỉnh.
Vào thứ Ba, ngày 8/11/2005, 4 tuần sau vòng bỏ phiếu thứ nhất, người dân Liberia đi bỏ phiếu lần thứ hai. Trước sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan quốc tế, hàng triệu phụ nữ Liberia vẫn lặng lẽ tiếp tục chiến dịch giành nữ quyền của mình. Tại các trung tâm y tế, họ cho nhau mượn những em bé để giành được quyền ưu tiên bỏ phiếu trước: “Hãy đặt các em bé lên lưng của bạn… Hãy giả vờ mang thai. Nếu họ nghĩ các chị đang mang thai, họ sẽ cho bỏ phiếu trước”.
Chẳng ai biết các nhân viên phòng bỏ phiếu đã bắt gặp bao nhiêu phụ nữ mang con đi bầu vào trong tháng 11 năm 2005, nhưng khi Ủy ban bầu cử Quốc gia công bố kết quả bỏ phiếu vào ngày 23/11, bà Sirleaf giành được 59,4% số phiếu, ông Weah chỉ giành được 40,6%.
Chiến thắng của bà Sirleaf năm 2005 đã chứng minh cho cả thế giới thấy rằng một khi đoàn kết, phụ nữ có thể tạo ra sức mạnh to lớn không ai có thể ngăn cản nổi và không ai có thể đem lại hạnh phúc thực sự cho những người phụ nữ nếu họ không tự đứng lên đấu tranh vì hạnh phúc của chính mình.
Hoàng Hải
