Sá sùng – loài giun biển tưởng chừng bình dị lại mang trong mình giá trị quý giá không chỉ về mặt ẩm thực mà còn là tiềm năng kinh tế lớn lao. Sá sùng hay còn được gọi với nhiều cái tên dân gian như trùng biển, sâu cát từ lâu đã được xem là một trong những đặc sản quý hiếm của vùng biển Việt Nam. Dù vẻ ngoài có phần "khó cảm", trông giống những con trùn đất khổng lồ, song giá trị dinh dưỡng và hương vị đặc biệt của sá sùng lại khiến bao thực khách sành ăn phải tò mò tìm thử.
Sá sùng tươi.
Loài trùng biển này có hai loại: Loại nhỏ (Sipunculus nudus Linnaeus) dài khoảng 10 cm, nặng 10-12g, màu hồng nhạt và loại lớn hơn gọi là sá sùng chuối (Sipunculus sp) nặng tới 120g, màu nâu nhạt. Điểm đặc biệt của sá sùng là thân mình dày, linh hoạt và giàu cơ thịt, tạo nên hương vị ngọt thanh tự nhiên khi chế biến.
Loài này thường sống trong các bãi cát pha bùn ven biển, đào hang sâu để trú ẩn, xuất hiện nhiều ở các vùng biển Quảng Ninh, Nha Trang, Côn Đảo... Mỗi con sá sùng có thân mềm, màu nâu hồng hoặc nâu nhạt, trên mình có những vân nhỏ li ti. Khi còn tươi, sá sùng trông khá "rợn người", nhưng sau khi được sơ chế kỹ càng và phơi khô, chúng trở thành nguyên liệu quý có giá trị kinh tế cao, thậm chí có thời điểm, giá sá sùng khô còn đắt hơn cả thịt bò hay mực khô.
Sá sùng khô là món quà khá đắt đỏ nhưng cũng vô cùng quý giá.
Với giá trị dinh dưỡng vượt trội, sá sùng từ lâu đã được coi là món ăn "quý hiếm" của biển cả. Trong các bữa ăn truyền thống, sá sùng khô rang giòn thường xuất hiện như một món nhâm nhi ngày Tết của người dân vùng biển. Đặc biệt, sá sùng khô còn được xem là "bảo vật" trong ẩm thực khi dùng để nấu nước dùng, giúp tạo nên hương vị ngọt thanh tự nhiên mà không cần bột ngọt hay hạt nêm.
Sá sùng có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau.
Ngoài ẩm thực, sá sùng còn được sử dụng trong đông y nhờ hàm lượng dinh dưỡng cao. Các nghiên cứu chỉ ra rằng sá sùng giàu protein, ít chất béo, có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sinh lực và cải thiện hệ tiêu hóa.
Giá trị cao khiến sá sùng khô tại Vân Đồn được định giá ngang ngửa vàng mười. Một kg sá sùng loại hảo hạng có thể đạt tới 4-6 triệu đồng, biến nó thành mặt hàng xa xỉ trong mắt nhiều người.
Những con sá sùng khi được làm sạch.
Để có thể chế biến được món ăn từ sá sùng, người làm phải rất công phu. Sá sùng sau khi bắt lên sẽ được rạch bụng, loại bỏ cát trong ruột, rồi rửa đi rửa lại nhiều lần với muối cho thật sạch. Sau đó, chúng có thể được đem đi phơi khô hoặc giữ tươi để nấu các món ăn khác nhau.
Dù hình dáng khiến nhiều người e dè khi mới nhìn, nhưng ai đã thử rồi đều thừa nhận: Đằng sau vẻ ngoài "khó cảm" ấy là một món ăn chứa đựng cả tinh túy của biển Việt, vừa bổ dưỡng vừa lạ miệng. Không ngoa khi nói, sá sùng chính là "viên ngọc ẩn mình" trong thế giới ẩm thực Việt Nam, độc, lạ nhưng đầy sức hút.
Lưu ý khi ăn:
• Kiểm tra dị ứng: Nếu bạn có tiền sử dị ứng thực phẩm, đặc biệt là dị ứng hải sản, hãy thận trọng khi ăn sá sùng và thử một lượng nhỏ để theo dõi phản ứng của cơ thể.
• Dùng hợp lý: Không nên ăn quá nhiều sá sùng, dù bổ dưỡng, vì có thể gây ra tác dụng phụ.
• Đối tượng đặc biệt: Phụ nữ có thai, đang cho con bú và người đang dùng thuốc đặc trị nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng sá sùng.
Lưu ý khi chọn mua:
• Kiểm tra độ khô: Sá sùng khô phải giòn tan, không ẩm hay mềm. Sá sùng ẩm dễ bị mốc, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
• Màu sắc tự nhiên: Chọn sá sùng có màu vàng nâu hoặc nâu cánh gián. Màu trắng bệch có thể do hóa chất, còn màu quá sẫm là dấu hiệu đã để lâu, chất lượng giảm.
• Mùi thơm đặc trưng: Sá sùng ngon có mùi thơm nồng của biển, hơi tanh nhẹ, không có mùi hôi hay ẩm mốc, theo Hải Sản Vùng Vịnh.
• Ít cát và tạp chất: Kiểm tra kỹ để đảm bảo sá sùng đã được làm sạch, tránh mua phải sản phẩm còn nhiều cát, sạn, theo Hải Sản Vùng Vịnh.
• Mua ở nơi uy tín: Nên tìm mua sá sùng tại các cửa hàng chuyên cung cấp sản phẩm chất lượng, đánh bắt trực tiếp từ biển để đảm bảo an toàn.
Lưu ý khi sơ chế:
• Làm sạch kỹ: Sau khi bắt, rửa sạch, lộn phần ruột ra và loại bỏ hết cát, tạp chất bên trong.
• Rửa nước muối: Nên rửa sá sùng nhiều lần với nước muối để giảm mùi tanh, giúp món ăn hấp dẫn hơn.
Hương Giang (theo baophunuthudo, danviet)
