Đảm bảo quyền của người di cư là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy sự phát triển bền vững

Sáng ngày 24/9, Viện Phát triển Bền vững (thuộc Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam phối hợp thực hiện tọa đàm chuyên đề "Di cư nội địa ở đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long: vấn đề hiện nay và hàm ý chính sách".

Tại tọa đàm, bà Sabina Stein - Trợ lý Đại diện Thường trú, Trưởng phòng Quản trị và Tham gia, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, phát biểu: "Công nhận và thực thi quyền của người di cư không chỉ là vấn đề công lý mà còn là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy sự phát triển bền vững. Để thực sự khai thác tiềm năng của di cư, chúng ta cần thiết lập môi trường thúc đẩy sự hòa nhập của người di cư với các cộng đồng địa phương nơi đến, xây dựng cầu nối thúc đẩy gắn kết xã hội và thịnh vượng cho tất cả mọi người.

Cơ hội học tập bình đẳng cho con em của người di cư tại các địa phương đến sẽ hỗ trợ rất nhiều cho quá trình hòa nhập. Giảm bớt khó khăn trong việc tiếp cận các thủ tục hành chính tại các tỉnh tiếp nhận cũng là cách thức cần thiết để hỗ trợ người di cư."

Theo kết quả nghiên cứu, đa số người di cư trong mẫu nghiên cứu chưa được hưởng các phúc lợi xã hội cơ bản. Nhiều người di cư không có chuyên môn thường làm lao động đơn giản trong các công ty hoặc làm tự do với công việc theo mùa vụ, không có bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, kể cả bảo hiểm xã hội tự nguyện, và chưa được hưởng chính sách trợ giúp xã hội ở địa phương điểm đến.

Đáng chú ý, phần lớn người lao động di cư sống trong các khu nhà trọ không đủ tiêu chuẩn, chật chội, ẩm mốc, không đủ đồ dùng cơ bản, và đặc biệt không đảm bảo tiêu chuẩn về phòng chống cháy nổ. Đời sống tinh thần, tình cảm gia đình của người di cư bị chia cắt và đây là nguyên nhân của nhiều vấn đề xã hội cần được quan tâm giải quyết.

Về tiếp cận dịch vụ giáo dục phổ thông cho con cái, nhiều người di cư khó tiếp cận dịch vụ giáo dục công lập. Các cơ sở giáo dục công lập ở nhiều địa phương có biểu hiện quá tải bởi không dự báo được chính xác số lượng trẻ đến tuổi đi học trong năm học. Trẻ em di cư phải học tập trong cơ sở mầm non tư nhân với chi phí đắt đỏ hơn. Từ góc độ giới, người nữ di cư phải đối mặt với nhiều thách thức về tâm lý, xã hội và hòa nhập cộng đồng hơn người nam di cư.

Kết quả phỏng vấn người di cư ở hai vùng đồng bằng cho thấy, người di cư hầu như không tham gia quản trị địa phương và các hoạt động cộng đồng, văn hóa, thể thao ở nơi tạm trú. Hiếm khi người di cư tham gia họp và đóng góp ý kiến ở thôn/tổ dân phố và gần như không tham gia bầu cử ở nơi đến.

Báo cáo nghiên cứu cũng đề xuất nhiều giải pháp và khuyến nghị chính sách nhằm đảm bảo quyền được công nhận, bảo vệ và hòa nhập cộng đồng của người di cư ở nơi đến. Các cơ quan chức năng cần có quy hoạch và dành quỹ đất cho xây dựng nhà ở cho người có thu nhập thấp, trong đó không phân biệt người thường trú hay người tạm trú bên cạnh việc đa dạng hóa hình thức cung ứng và loại hình nhà ở cho người lao động.

Ngoài ra, với khu vực chịu tác động nhiều bởi yếu tố "đẩy" như đồng bằng sông Cửu Long, cần khuyến khích di cư con lắc, tạo việc làm trong khu vực nông nghiệp ở các vùng nông thôn nhằm giữ lao động ở lại. Đồng thời, cần cải thiện kết nối giao thông thuận tiện ở vùng này để người dân đi về trong ngày giúp giảm sức ép về nhà ở tại nơi đến.

PGS.TS. Nguyễn Thành Hiếu, Phó Hiệu trưởng, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân phát biểu: "Tôi hy vọng rằng kết quả nghiên cứu công bố trong ngày hôm nay sẽ không chỉ dừng lại ở báo cáo trong hội trường, mà sẽ có những đóng góp tích cực đến thực tiễn chính sách dành cho người di cư ở Việt Nam, góp phần nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ công và nâng cao chất lượng cuộc sống của người di cư ở hai vùng đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long."

Thanh Loan