Nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí Plos One hôm 18/1 cho biết ít nhất 92 tổ chứa 256 quả trứng khủng long hóa thạch có niên đại cách đây khoảng 66 triệu năm đã được khai quật tại hệ tầng Lameta ở huyện Dhar, bang Madhya Pradesh, miền trung Ấn Độ. Đây là một trong những bãi ấp trứng khủng long lớn nhất trên thế giới từng được phát hiện.
Một trong 92 ổ trứng ở Hệ tầng Lameta. Ảnh: PLoS ONE
Theo Sci-News, những quả trứng hóa thạch có đường kính từ 15-17 cm, thuộc về nhiều loài thằn lằn hộ pháp khác nhau sống vào kỷ Phấn Trắng.
Thằn lằn hộ pháp - tinanosaurus - là chi sauropod (khủng long chân thằn lằn) khổng lồ nhất, và cũng là loài có kích thước lớn nhất từng bước đi trên các lục địa.
Mô phỏng một con thằn lằn hộ pháp khi trưởng thành. Ảnh: SCI-NEWS
Những mẫu vật thằn lằn hộ pháp lớn nhất cho thấy chúng có thể nặng tới hàng chục tấn khi còn sống, trong đó kỷ lục thuộc về một con thuộc loài Patagotitan của chi này, được khai quật tại Argentina với cân nặng ước tính tới 69 tấn.
Các quả trứng được khai quật không được kết nối trực tiếp với các loài thằn lằn hộ pháp đã biết mà được chia thành hai họ trứng khủng long Megaloolithidae và Fusioolithidae.
Hai họ này gồm nhiều "loài trứng" khác nhau, trong đó các loài ở hệ tầng Lameta bao gồm egaloolithus cylindricus, Megaloolithus jabalpurensis, Megaloolithus dhoridungriensis, Fusioolithus baghensis, Fusioolithus mohabeyi và Fusioolithus padiyalensis.
"Sự đa dạng cao về các loài trong tổ hợp trứng này cho thấy sự đa dạng của các loài thằn lằn hộ pháp trên tiểu lục địa Ấn Độ dù điều đó chưa từng được phản ánh đối với hóa thạch cơ thể của chúng", nhà cổ sinh vật học Harsha Dhiman từ Trường Đại học Delhi, thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết.
Trước đó, thằn lằn hộ pháp từng được khai quật ở Ấn Độ nhưng số lượng không nhiều và không đa dạng về loài như ổ trứng này.
Mạng lưới “tổ quái vật” rộng lớn này còn giúp các nhà khoa học vén màn bí ẩn về cuộc sống của sinh vật vĩ đại nhất các lục địa này: Những con thằn lằn hộ pháp mẹ có thói quen chôn trứng trong các hố nông giống như cá sấu thời hiện đại.
Nhiều quả trứng trong tình trạng tốt và giữ được các yếu tố chỉ ra một số bệnh lý hiếm gặp ở loài khủng long, ví dụ như trứng trong trứng, cho thấy chi khủng long này cũng có sinh lý sinh sản và hệ thống bệnh lý thai kỳ tương tự loài chim hiện đại.
Hành vi nhiều loài khác nhau thuộc cùng một chi chọn một địa điểm làm "nhà hộ sinh" và cất giữ trứng cùng nhau cũng tương tự hành vi của chim.
Số lượng trứng trong mỗi tổ dao động từ 1 đến 20 quả, trong đó nhiều tổ được tìm thấy gần nhau, gợi ý rằng khủng long bố mẹ đã không ở lại để chăm sóc trứng. Bởi những chiếc tổ nằm gần nhau khiến khủng long bố mẹ với kích thước khổng lồ khó di chuyển để ấp trứng hoặc cho con non ăn, vì chúng dễ làm vỡ trứng và giẫm đạp lên con non.
"Chúng tôi nghĩ rằng những con khủng long Tinanosaurus sống theo bầy đàn dựa trên dấu chân và đường đi hóa thạch. Có vẻ chúng cũng làm tổ với nhau giống như một số loài chim. Tuy nhiên, việc đẻ trứng dày đặc thường không phải là chiến lược liên quan đến sự chăm sóc của khủng long bố mẹ", Tiến sĩ Susannah Maidment từ Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết.
Theo tiến sĩ Guntupalli Prasad, một đồng tác giả cũng từ Trường Đại học Delhi, tổ quái vật này cùng với các tổ khủng long khác từ Jabalbpur ở thượng lưu thung lũng Narmada ở phía Đông hay các tổ từ Balasinor ở phía Tây tạo nên một khu phức hợp sinh sản trải dài khoảng 1.000 km, có thể là một trong những "trại giống quái vật" lớn nhất thế giới.
Minh Hoa (t/h)
