Dấu ấn 'Tổng thống chống Mỹ' Hugo Chavez

Lần đầu tiên là từ cuộc đảo chính năm 2002 khiến ông Chavez phải ngồi tù trên một hòn đảo nhỏ thuộc vùng Caribbean, và lần thứ hai là vì ca phẫu thuật ung thư tại Cuba vào tháng 6/2011.

Khi ông giơ cao cây thánh giá từ ban công Cung điện Miraflores sau khi trở về từ ca phẫu thuật, vị tổng thống của nước xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất Nam Mỹ nói rằng ông đang đặt vận mệnh vào tay Chúa và Đức mẹ đồng trinh Mary.

“Ngày hôm nay, cuộc cách mạng trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết. Tôi cảm thấy nó, tôi sống trong nó, tôi sờ thấy nó… Nếu Chúa ở bên chúng ta thì ai có thể chống lại chúng ta? Nếu người dân ở bên chúng ta, thì ai có thể chống lại chúng ta”, ông Chavez nói.

“Nhưng không ai được nghĩ rằng sự xuất hiện của tôi ở đây có nghĩa là cuộc chiến đã kết thúc. Không”, ông Chavez nói về tình trạng sức khỏe của mình.

Ông Chavez xuất hiện cùng hai con gái Rosa (trái) và Maria (phải) sau khi trở về từ Cuba năm 2011

Ông Chavez qua đời tại bệnh viện vào 4h25 ngày (giờ địa phương) hôm 5/3, chấm dứt quá trình chống chọi với căn bệnh ung thư với bốn lần phẫu thuật tại Cuba. Sự ra đi của ông chấm dứt 14 năm cầm quyền với nhiều dấu ấn, thành tích đã đưa ông trở thành một nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trên thế giới.

Kỹ năng hùng biện tuyệt vời thể hiện khi ông Chavez vừa nói chuyện thần học vừa kể chuyện cười, chuyển từ chủ nghĩa Mac sang những ẩn dụ trong môn bóng chày, tạo nên sự yêu mến và gần như sùng bái trong lòng những người ủng hộ.

Trong thời gian làm tổng thống, ông tự mô tả mình bằng những khái niệm sùng tôn giáo, trọng chủ nghĩa dân tộc và cải cách triệt để như một đấng cứu thế của Venezuela, và ông đã khá thành công. Dù bị kẻ thù coi là kẻ độc tài thô lỗ, ông Chavez vẫn được rất nhiều người ủng hộ, đặc biệt là tầng lớp dân nghèo. Đó là điều giúp ông chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống lần thứ tư.

Nhà lãnh đạo Venezuela thường tham khảo ý kiến của cựu Chủ tịch Cuba Fidel Castro. người được coi là thủ lĩnh của khối cánh tả ở Mỹ Latin và cũng là người mang tư tưởng chống Mỹ rõ rệt. Chính vì thế, ông Chavez không chỉ có nhiều bạn bè mà cũng bị nhiều người căm ghét vì sự thẳng thắn mà ít ai có được.

Nhiều người ủng hộ ông Chavez òa khóc khi biết tin Tổng thống của họ qua đời

Ông Chavez sinh ra tại bang Barinas, nơi có những cánh đồng bao la chăn thả gia súc. Bố mẹ ông đều là giáo viên và có 6 người con trai. Ông Chavez được bà nuôi dưỡng trong một ngôi nhà nền đất nghèo khó. Ông Chavez hồi đó khao khát trở thành họa sĩ hoặc cầu thủ chơi bóng.

Vì thích được chơi bóng chày, ông tham gia quân đội từ năm 16 tuổi và được phong hàm trung tá.

Bước chuyển đầu tiên

Dù tham gia hàng ngũ những người nổi dậy và có ý định đấu tranh trong quân đội từ nhiều năm trước, nhưng ông Chavez chỉ thực sự bước vào vũ đài chính trị quốc gia khi ông dẫn đầu cuộc đảo chính năm 1992 để lật đổ Tổng thống hồi đó là Carlos Andres Perez.

Cuộc đảo chính thất bại và Chavez đầu hàng, nhưng ông trở thành nhân vật nổi tiếng với bộ trang phục xanh và chiếc mũ nồi màu đỏ xuất hiện trên truyền hình trước khi bị phải vào tù.

Nói rằng cuộc đảo chính thất bại “tính đến hôm nay”, ông Chavez khiến nhiều người Venezuela thức tỉnh, đặc biệt là người nghèo. Họ ngưỡng mộ ông Chavez đã dám đứng lên chống lại một chính phủ ngày càng tham nhũng và thờ ơ với nhu cầu của họ.

Câu nói mang ẩn ý sẽ còn tiếp tục hành động, cũng như tinh thần dám chịu trách nhiệm một cách thẳng thắn đã khiến ông Chavez trở thành anh hùng trong mắt nhiều người.

Đau lòng trước tin ông Hugo Chavez không qua khỏi

Được Tổng thống Rafael Caldera ân xá vào năm 1994, ông Chavez rời nhà tù và khởi đầu một phong trào chính trị từ cấp cơ sở. Thành công đầu tiên của ông là đánh bại một cựu Hoa hậu hoàn cầu để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống 4 năm sau đó.

Nhờ đó, cựu binh nhảy dù đã chấm dứt sự kìm kẹp của các đảng truyền thống tại Venezuela và thực hiện phong trào tự xưng là “Cách mạng Bolivariana” theo tên của vị anh hùng Simon Bolivar đấu tranh giành độc lập cho Venezuela hồi thế kỷ 19.

Ông Chavez đã đổi tên nước thành “Nước Cộng hòa Bolivariana Venezuela” và ông xuất hiện trước một bức chân dung lớn của Bolivar nhằm gửi đi một thông điệp tới người dân cả nước rằng ông là hiện thân của một biểu tượng anh hùng trong lịch sử.

 Thời điểm đen tối

Trong thời gian đầu lãnh đạo, ông Chavez nhận được sự ủng hộ của ít nhất 80% người dân, đặc biệt là tầng lớp dân nghèo trong những khu ổ chuột ở Caracas.

Thách thức đầu tiên mà nhà lãnh đạo này phải đối mặt sau 3 năm là nhiều cuộc biểu tình lớn trên đường phố và hàng loạt chỉ trích từ các đối thủ chính trị, doanh nhân, giám mục, và thậm chí cả binh lính bất tuân.

Nhưng khi bị một số tướng trong quân đội lật đổ vào năm 2002, ông Chavez đã chứng tỏ khả năng vượt qua thử thách của mình để trở lại cầm quyền sau 2 ngày bị bắt giữ và biệt giam.

Trước khi bị chẩn đoán ung thư, thời điểm đen tối nhất đối với ông Chavez là khi ông nghĩ mình sắp bị ám sát.

Trong 72 giờ quyết định của cuộc đảo chính, nhóm binh lính trung thành và hàng nghìn người ủng hộ đã đẩy lùi phe đối lập và buộc ông Pedro Carmona, người chiếm được ngôi tổng thống trong một thời gian ngắn, phải từ chức để khôi phục địa vị tổng thống cho ông Chavez.

Đó là lần đầu tiên ông giơ cao cây thập tự.

Ông Hugo Chavez chiếm được tình cảm của những người nghèo khó

Nhân vật với chiếc mũ nồi màu đỏ và bộ đồng phục màu xanh đậm của lính nhảy dù hay chiếc áo đỏ rực đã trở thành nhà lãnh đạo đầy màu sắc và gây nhiều tranh cãi nhất tại Mỹ Latin.

Những người yêu mến nói rằng hình ảnh của ông Chavez bị bóp méo ở nước ngoài khi ông trở thành nạn nhân của chiến dịch tuyên truyền do Mỹ đứng đầu.

“Họ gọi tôi là Mussolini, thậm chí nói tôi gối đầu giường cuốn sách của Hitler. Nhưng người dân biết sự thật. Họ biết tôi thực sự là ai”, ông Chavez từng nói.

Ông Chavez kết hợp đường lối cánh tả, coi trọng công bằng và phân phối của cải với chủ nghĩa dân tộc nhiệt thành lấy cảm hứng từ người anh hùng Bolivar.

Những người ghét ông luôn buộc tội ông và chính phủ do ông đứng đầu là tham nhũng và đần độn, hoặc lái đất nước theo mô hình độc tài kiểu Cuba.

Những người gièm pha cho rằng hàng loạt cải cách như sung công đất nông nghiệp và quốc hữu hóa nhiều ngành kinh tế, trong đó có nhiều dự án dầu khí trị giá nhiều tỷ USD, đã khiến nhiều việc làm bị mất, nhà đầu tư hoảng sợ mà bỏ chạy.

Một thập kỷ giá dầu cao ngất đã giúp ông Chavez có được nguồn tiền lớn để đầu tư vào nhiều chương trình xã hội và trở thành anh hùng trong mắt cử tri nghèo khó.

Ông Chavez luôn đề cao đất nước Cuba và nhà lãnh đạo Fidel Castro, cùng với nhiều quốc gia chống Mỹ cực lực như Iran. Ông Chavez nhiều lần chọc tức Washington, khách hàng mua dầu lớn nhất của Venezuela trong nhiều năm.

Phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp quốc năm 2006, ông Chavez gọi Tổng thống Mỹ George Bush là “ma quỷ”, khiến mọi người trong hội trường bị sốc thực sự.

Giữa năm 2011, ông Chavez là lãnh đạo duy nhất công khai tuyên bố ủng hộ Tổng thống Libya Muammar Gaddafi trên diễn đàn quốc tế và chỉ trích quyết định của NATO cho không kích Libya.

Ngoài ra, ông Chavez còn được biết đến là người có khả năng diễn thuyết khỏe và sôi động, khi kết hợp những vấn đề nghiêm túc, khô khan với các bài hát, giai thoại dân gian, cử chỉ hùng hồn và nhiều trò pha cười.

Trong thời gian ông Chavez chống chọi với ung thư, một tờ báo Mỹ hồi tháng 9/2011 trích lời một nguồn tin giấu tên nói rằng ông bị chuyển gấp vào bệnh viện quân đội vì suy thận sau đợt hóa trị thứ tư. Bài báo khiến nhiều người đoán rằng ông sắp không qua khỏi. Ngay sáng hôm sau, ông đã triệu tập một cuộc họp báo quốc tế để làm sáng tỏ sự việc.

“Tôi vẫn ổn. Những người không yêu mến tôi và mong tôi ốm sẽ không gặp may”, ông nói.

Trúc Quỳnh (theo Khampha.vn)