Các lực lượng Ukraine – mới được huấn luyện về các chiến thuật chiến tranh phức tạp và được trang bị vũ khí tinh vi trị giá hàng tỷ USD của phương Tây – cuối cùng đã phát động tấn công trên nhiều mặt trận trong tuần qua nhằm đánh bật các đơn vị quân sự cố thủ của Nga.
Đây là cuộc phản công mà nhiều quan chức Mỹ và châu Âu cho rằng có thể là một bước ngoặt trong cuộc chiến kéo dài 15 tháng.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 10/6 thừa nhận rằng một số hoạt động phản công đã bắt đầu.
Ông Zelensky cho biết điều này khi trả lời câu hỏi của một nhà báo liên quan đến tuyên bố của Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 9/6 rằng cuộc phản công đang diễn ra và đã thất bại.
“Thật thú vị khi ông Putin nói về cuộc phản công của chúng tôi. Điều quan trọng là Nga luôn cảm thấy điều này – và theo tôi thì họ không còn nhiều thời gian”, ông Zelensky nói.
“Các hành động phản công và phòng thủ đang được tiến hành ở Ukraine – tôi sẽ không đi vào chi tiết về giai đoạn nào”, Tổng thống Ukraine bổ sung.
Bình luận của ông Zelensky không làm rõ liệu cuộc tấn công chọc thủng phòng tuyến đối phương đã bắt đầu hay nó vẫn đang ở giai đoạn sơ bộ.
Các binh sĩ Ukraine chuẩn bị cho trận chiến tại ngôi làng tiền tuyến Novomykhailivka ở vùng Donetsk, tháng 6/2023. Ảnh: The Telegraph
Không có vẻ gì là phía Ukraine sẽ đưa ra những thông báo một cách rõ ràng hoặc chi tiết, bởi vì làm như vậy có thể gây tổn hại đến cơ hội của quân đội họ trên thực địa.
Nhưng các nhà quan sát đã ghi nhận một sự gia tăng đáng kể trong hành động quân sự trong những tuần gần đây, sau nhiều tháng nói về một cuộc phản công lớn của các lực lượng Ukraine nhằm vào các vị trí cố thủ của Nga.
Trong bản cập nhật tình báo mới nhất về cuộc chiến, Bộ Quốc phòng Anh hôm 10/6 cho biết rằng các lực lượng Ukraine “đã đạt được bước tiến và xuyên thủng tuyến phòng thủ đầu tiên của Nga” tại một số khu vực ở miền Nam đất nước, và tiến độ ở những nơi khác thì chậm hơn.
Định nghĩa phản công thành công
Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga gọi những nỗ lực của các lực lượng Ukraine trong 24 giờ qua là “không thành công”.
Bộ Quốc phòng Nga thông tin rằng kể từ ngày 4/6, các lực lượng Ukraine đã thực hiện các nỗ lực phản công thất bại, chịu tổn thất về nhân lực và khí tài.
Ngày 6/6, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu cho biết trong 3 ngày đó, quân đội Nga đã đẩy lùi mọi nỗ lực của Ukraine nhằm phát động cuộc phản công mong đợi từ lâu, phía Ukraine thiệt hại tới 3.715 người, 259 xe tăng và xe bọc thép chiến đấu, 134 xe tải, 48 khẩu pháo dã chiến và hơn 50 máy bay không người lái (UAV).
Ngày 11/6, kênh Telegram của Đài RT đăng video do Bộ Quốc phòng Nga công bố cho thấy UAV Nga phá hủy đoàn phương tiện quân sự hạng nặng và xe bọc thép của Ukraine.
Trong một bài đăng hôm 9/6, tờ Politico cho biết, các lực lượng Nga đang đẩy lùi thành công cuộc phản công của các lực lượng vũ trang Ukraine, viện dẫn những hình ảnh đang lan truyền trên mạng xã hội về xe tăng Leopard do Đức sản xuất và xe chiến đấu bộ binh Bradley do Mỹ sản xuất bị phá hủy.
Tờ báo Mỹ viết: “Có những hình ảnh khác lan truyền trên mạng về những chiếc xe bọc thép bị phá hủy hoặc bị bỏ lại, có nghĩa là cuộc tiến công của Ukraine đã gặp phải một số kháng cự đáng kể”.
“Mới chỉ vào đầu chiến dịch. Nhưng những hình ảnh chỉ ra rằng một cuộc chiến tranh cơ giới sẽ không dễ dàng như vậy đối với Ukraine, và người Nga hiện đang đạt được một số thành công trong việc đẩy lùi cuộc phản công”, Politico viết.
Mặc dù rõ ràng nỗ lực quân sự mới nhất kể trên của quân đội Ukraine sẽ ảnh hưởng đến các cuộc tranh luận ở phương Tây về hỗ trợ trong tương lai và đảm bảo an ninh về lâu về dài cho nước này, nhưng sẽ có nhiều định nghĩa khi nói đến thành công hay thất bại của cuộc phản công.
Ngoài mặt, các quan chức Mỹ và châu Âu đang để cho Tổng thống Zelensky toàn quyền định nghĩa thế nào là phản công thành công. Hiện tại, ông Zelensky chưa đưa ra bất kỳ mục tiêu công khai nào, ngoài yêu cầu thường tuyên bố rằng quân đội Nga phải rút khỏi toàn bộ lãnh thổ Ukraine.
Nhưng đằng sau đó, các quan chức ở Washington và các thủ đô châu Âu thừa nhận rằng việc đẩy toàn bộ các lực lượng Nga ra khỏi Ukraine là điều rất khó xảy ra.
Tuy nhiên, tựu chung phản công thành công có thể được hiểu gồm 2 ý: Một là quân đội Ukraine tái chiếm những vùng lãnh thổ quan trọng từ tay người Nga, và Hai là Kiev giáng cho quân đội Nga một đòn nặng đến mức có thể buộc Điện Kremlin phải đặt câu hỏi về tương lai của các lựa chọn quân sự của họ ở Ukraine.
Nguồn: Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW). Đồ họa: The Telegraph
Một số thành công trên chiến trường có thể giúp Ukraine nhận được viện trợ quân sự bổ sung từ châu Âu và Mỹ. Nó sẽ cho đồng minh của Kiev thấy rằng chiến lược tái cấu trúc các lực lượng Ukraine thành một quân đội kiểu phương Tây đang có hiệu quả. Và quan trọng nhất, một kết quả như vậy sẽ tạo thêm sự ủng hộ ở châu Âu đối với một số hình thức đảm bảo an ninh lâu dài cho Kiev và củng cố vị thế của Ukraine trên bàn đàm phán.
Các quan chức Mỹ cho biết, việc tái chiếm các cùng lãnh thổ là một chuyện, nhưng điều quan trọng là các lực lượng Ukraine phải giữ vững được kết quả đó.
Đo lường phản công thất bại
Một cuộc phản công thất bại sẽ dễ đo lường hơn. Nếu các chiến tuyến tương đối không thay đổi, hoặc Ukraine không thể chiếm lại một thành phố quan trọng, một số quan chức ở thủ đô hoặc quốc hội của các nước đồng minh có thể sẽ bắt đầu hoài nghi về cuộc chiến, đặc biệt là nếu người Ukraine để mất quá nhiều quân và thiết bị.
Mỹ, các đồng minh NATO và Ukraine đã huấn luyện khoảng 30.000 binh sĩ về các cuộc diễn tập vũ trang kết hợp – một phong cách tác chiến phức tạp liên quan đến việc liên lạc liên tục giữa xe tăng, pháo binh, máy bay chiến đấu và lực lượng bộ binh – với mục đích rõ ràng là để dẫn dắt cuộc phản công.
Hình ảnh trích từ video do một blogger quân sự đăng tải cho thấy xe tăng bị quân đội Nga phá hủy vào ngày 9/6/2023. Ảnh: Le Monde
Nếu người Ukraine không đạt được lợi ích đáng kể khi áp dụng những gì học được từ những cuộc diễn tập như vậy, điều đó có thể gây nghi ngờ cho chiến lược dài hạn của Mỹ nhằm củng cố Ukraine bằng cách cung cấp cho họ vũ khí tinh vi hơn và huấn luyện phức tạp hơn.
Về bản chất, theo các nhà ngoại giao châu Âu, thất bại sẽ giống như việc quân đội Ukraine chưa học được cách chiến đấu, để mất các thiết bị được cung cấp trong những tháng gần đây và không giành lại được bất kỳ phần lãnh thổ nào – trong khi quân đội Nga sẵn sàng làm mới động lực của mình.
Mặc dù có một số thương vong ban đầu và hệ thống phòng thủ vững chắc của Nga ở miền Đông, các quan chức Mỹ vẫn lạc quan rằng Ukraine sẽ đạt được đủ lợi ích, dù là theo cách tăng tiến dần, để có thể gọi cuộc phản công được mong đợi từ lâu của họ là thành công.
Cả Ukraine và các đồng minh phương Tây đã đầu tư vào cuộc phản công bởi vì, bất kể kết quả chính xác là gì, nó sẽ tạo tiền đề cho giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau bất ngờ tới Kiev gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, ngày 10/6/2023. Ảnh: The Guardian
Kế hoạch giúp đảm bảo an ninh cho Ukraine của Mỹ và Anh liên quan đến việc xây dựng sự ủng hộ đối với các đảm bảo an ninh mạnh mẽ từ Mỹ và các nước NATO cũng như thúc đẩy kế hoạch xây dựng mối quan hệ kinh tế chặt chẽ hơn giữa Kiev và các nước châu Âu.
Điều quan trọng là nếu cuộc phản công có thể khiến quân Nga suy yếu, Moscow có thể buộc phải tham gia vào một cuộc đối thoại thực chất với một Ukraine đã mạnh hơn.
Bất kể kết quả của cuộc phản công là gì, các quan chức Mỹ và châu Âu đồng ý rằng hiện tại, ông Putin không có tâm trạng để đàm phán. Nhưng nhà lãnh đạo Nga hiểu thế nào là quyền lực cứng, và đó là điều làm cho cuộc phản công trở nên quan trọng.
Nếu sau cuộc phản công là sự hỗ trợ và đảm bảo an ninh liên tục của phương Tây dành cho Ukraine, thì ít nhất điều đó cũng có khả năng thay đổi các tính toán của giới chức ở Moscow.
Minh Đức (Theo NY Times, DW, TASS)
