Cả Mỹ và Liên Xô từng có ý tưởng dùng bom tạo sóng thần.
Kế hoạch có mật danh Lavina (Avalanche) dự tính rằng, việc tạo ra một cơn sóng thần nhân tạo như vậy sẽ là một sự thay thế “sạch hơn” so với vũ khí hạt nhân, nhưng vẫn đủ sức hủy diệt để gây thương vong lớn đối với dân chúng.
Nhưng điều khiến nhiều người sững sờ nhất là khi tên của người dẫn đầu dự án được nhắc đến. Không ai khác chính là Andrei Sakharov.
Câu chuyện này rốt cuộc là như thế nào?
Ý tưởng từ chính người Mỹ
Theo RBTH, dự án hủy diệt bằng sóng thần mang nhiều điểm giống với bộ phim ngày tận thế nổi tiếng The Day After Tomorrow (2012) thực ra không phải là một ý tưởng của Nga.
Thực tế, những nỗ lực đầu tiên để tìm cách tạo sóng thần được thực hiện bởi chính người Mỹ. Kế hoạch tuyệt mật có tên Project Seal của Mỹ cơ bản là giống hệt về mục đích của Liên Xô: quét sạch kẻ thù khỏi bề mặt Trái đất bằng một cơn sóng siêu mạnh.
Ý tưởng này được nảy ra bởi sĩ quan hải quân EA Gibson, khi ông nhận thấy các hoạt động nổ mìn để dọn sạch rạn san hô quanh quần đảo Thái Bình Dương đã tạo ra những con sóng khổng lồ.
Để tìm hiểu câu hỏi: Kích thước của sóng có phụ thuộc trực tiếp vào lực nổ hay không, quân đội Mỹ đã quyết định tiến hành nghiên cứu. Các cuộc thử nghiệm bắt đầu vào năm 1944 ngoài khơi New Caledonia, nơi 3.700 quả bom đã được kích nổ, và sau đó là gần Auckland, New Zealand.
“Đó là một điều hết sức đáng kinh ngạc. Đầu tiên, bất cứ ai cũng sẽ nảy ra ý tưởng phát triển vũ khí hủy diệt hàng loạt dựa trên sóng thần ... và New Zealand dường như là nơi đã phát triển thành công”, nhà sản xuất phim New Zealand Ray Waru, người đã nghiên cứu các hồ sơ quân sự chôn vùi trong kho lưu trữ quốc gia, cho biết.
Không lâu sau đó, Liên Xô nhận được báo cáo tình báo về thử nghiệm của Mỹ và nghĩ rằng đó là một ý tưởng tuyệt vời. Nó hiệu quả hơn nhiều so với máy bay mang đầu đạn hạt nhân vốn có thể bị phòng không theo sát. Sau đó, giới lãnh đạo Liên Xô đã ra lệnh nghiên cứu để xem phương án này có khả thi hay không.
Nhà vật lý Andrei Sakharov.
Vào thời điểm đó, Liên Xô đã phát triển thành công bom hydro của riêng mình, một trong những người tạo ra nó là nhà vật lý Andrei Sakharov. Một nhóm các nhà khoa học, bao gồm ông, đã bắt tay vào nhiệm vụ thử bom trong điều kiện mới – dưới nước. Vấn đề là vận chuyển những quả bom này như thế nào.
Trong hồi ký của mình, Sakharov viết: “Sau khi thử nghiệm (bom Sa hoàng), tôi đã băn khoăn về việc thiếu phương tiện để mang nó (máy bay ném bom không tốt, chúng có thể dễ dàng bị bắn hạ). Điều này đồng nghĩa với việc, về mặt ý nghĩa quân sự, công việc của chúng tôi là vô ích.
Tôi quyết định rằng có thể sử dụng ngư lôi phóng từ tàu ngầm. Một căn cứ hải quân của Mỹ được coi là mục tiêu tấn công. Chắc chắn, việc phá hủy các cảng - gây ra bởi các vụ nổ trên và dưới nước của ngư lôi 100 megaton sẽ dẫn đến thương vong hàng loạt”.
Ông chia sẻ ý tưởng của mình với Chuẩn đô đốc Petr Fomin, người đứng đầu các vụ thử hạt nhân và vũ khí hạt nhân của hạm đội Liên Xô. Fomin đã bị sốc bởi dự án này, gọi đó là một vụ thảm sát dân thường. “Tôi đã cảm thấy xấu hổ và không bao giờ nói về dự án của mình với bất cứ ai một lần nữa”, Sakharov nhớ lại.
Nhưng các phương pháp khác đã được thảo luận tích cực. Một lựa chọn khác là biến ngư lôi thành một quả bom hẹn giờ và để nó ở bờ biển Mỹ, có thể phát nổ bất cứ lúc nào.
Khả năng thành công?
Câu trả lời là có và không. Một quả bom siêu mạnh thực sự sẽ tạo ra một làn sóng lớn, nhưng hiệu quả thì không cao. Các thử nghiệm cho thấy, quy mô sóng thần là không lớn như tưởng tượng. Kết luận này đã được đưa ra một cách độc lập bởi cả Mỹ và Liên Xô.
Nhà vật lý học Boris Altschuler vào năm 2002 kể lại, Viện Vật lý thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga đã từng được một số nhà vật lý hạt nhân Mỹ đến thăm. Tại đó, một trong số họ nói với ông rằng, họ đã từng tính toán các thông số của một quả bom hydro có khả năng tạo ra một làn sóng có sức mạnh để phá hủy Liên Xô.
Người này đã bắt tay vào thử nghiệm và thấy rằng việc tạo ra một cơn sóng thần cao 1 km ở Bắc Băng Dương là khả thi. Tuy nhiên, báo cáo của ông đã kết thúc với một kết luận tiêu cực - quy mô địa lý của Liên Xô khiến dự án không thể thực hiện được.
“Cơn sóng sẽ không đến được Moscow hay các điểm hạt nhân ở Siberia. Chưa kể đến việc, cơn sóng sẽ di chuyển theo hình vòng tròn đồng tâm theo mọi hướng, bao gồm cả về phía Mỹ, Canada và châu Âu”, báo cáo cho biết.
Về phía Liên Xô, đồng nghiệp của Sakharov trong dự án này là Yuri Smirnov, cũng tạt gáo nước lạnh vào ý tưởng. Theo đó, Đại Tây Dương quá cạn, trong khi một cơn sóng thần khổng lồ ở Thái Bình Dương sẽ chỉ phá hủy California. Dãy Rockies sẽ ngăn làn sóng tiến xa hơn, điều này sẽ vô nghĩa theo quan điểm quân sự.
Mỹ tạm gác dự án và giới lãnh đạo Liên Xô cũng nghe theo lời khuyên của quân đội và các nhà khoa học trong việc hủy bỏ lệnh trang bị bom hydro cho tàu ngầm.
