Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV ngày 28/11, góp ý về việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, các ĐBQH đề xuất đưa chỉ số hạnh phúc vào Quy hoạch quốc gia.
Phấn đấu xếp hạng chỉ số hạnh phúc tăng qua các năm
ĐBQH Nguyễn Văn Cảnh (đoàn Gia Lai) cho biết, quy hoạch quy định tầm nhìn đến năm 2050, trong đó giai đoạn 2031 - 2050, phấn đấu tốc độ tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7,0 - 7,5%/năm.
Đến năm 2050, GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đạt khoảng 38.000 USD; tỉ lệ đô thị hóa đạt 70 - 75%; Chỉ số phát triển con người (HDI) đạt trên 0,85. Chỉ số phát triển con người (HDI) dựa trên 3 yếu tố chính: sức khỏe, tri thức và mức sống.
Đại biểu cho rằng, phát triển xã hội là hướng đến mưu cầu hạnh phúc. Trong tầm nhìn đến năm 2050, Việt Nam là quốc gia hùng cường, hưng thịnh, hạnh phúc.
ĐBQH Nguyễn Văn Cảnh (Ảnh: Media Quốc hội).
Đại biểu nêu dẫn chứng, tỉnh Yên Bái (cũ) là địa phương đầu tiên trong cả nước đưa tiêu chí "hạnh phúc" vào nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2020 - 2025, hướng tới mục tiêu xây dựng "tỉnh hạnh phúc". Sau đó, chỉ số hạnh phúc cho người dân qua các năm tăng lên, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.
Vừa qua, Hà Nội đã đưa chỉ số hạnh phúc (HPI) vào văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030 cùng với chỉ số phát triển con người (HDI).
Việc này nhằm khẳng định mọi việc làm, mọi suy nghĩ, mọi hành động của Đảng bộ, chính quyền Thủ đô đều hướng đến việc làm thế nào để nhân dân hạnh phúc hơn.
Theo đại biểu, hạnh phúc của người dân được xem như một thước đo của phát triển và tiến bộ xã hội đã được khẳng định trong Văn kiện Đại hội Đảng XIII và đây là xu hướng chung của nhân loại.
Mỗi quốc gia có thể có cách nhìn riêng thế nào là hạnh phúc. Tuy nhiên thế giới đã đưa ra chỉ số hạnh phúc và có xếp hạng hằng năm. Chỉ số hạnh phúc của Việt Nam tăng 37 bậc trong 5 năm qua.
Chúng ta đang có chương trình mục tiêu quốc gia, các chính sách về văn hóa cũng hướng đến giúp mỗi cá nhân được hạnh phúc hơn nhưng không phản ánh trực tiếp qua các chỉ số về kinh tế hay chỉ số phát triển con người HDI.
Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung chỉ số hạnh phúc vào nghị quyết điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia ngay sau chỉ số HDI để các chính sách khi xây dựng cần quan tâm đến hạnh phúc của người dân.
"Đồng thời, chính sách đi vào cuộc sống mang đến hạnh phúc cho người dân và phấn đấu xếp hạng chỉ số hạnh phúc của Việt Nam tăng qua các năm", đại biểu nêu.
Đại biểu Cảnh đề xuất viết lại nội dung này thành: "Đến năm 2050, GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đạt khoảng 38.000 USD; tỉ lệ đô thị hóa đạt 70% - 75%. Chỉ số phát triển con người (HDI) đạt trên 0,85. Xếp hạng chỉ số hạnh phúc của Việt Nam tăng đều trong giai đoạn 2031-2050".
Đồng thời cho biết ông đã đề xuất đưa chỉ số hạnh phúc vào dự thảo văn kiện Đại hội XIV và mong các cơ quan xem xét.
Trong khi đó, ĐBQH Nguyễn Anh Trí cũng đề nghị bổ sung "chỉ số hạnh phúc" (World Happiness Report - WHR) vào quy hoạch này.
Theo ông Trí, Việt Nam hiện xếp thứ 46/143 quốc gia, đã tăng 33 bậc trong nhiệm kỳ 2020 - 2025. Ông đề nghị đặt mục tiêu cho nhiệm kỳ 2026 - 2030 là tăng thêm 20 bậc, đạt vị trí 26.
Cần trách nhiệm pháp lý rõ ràng với người đứng đầu
Cùng tham gia góp ý kiến, ĐBQH Phạm Trọng Nhân (đoàn Tp.Hồ Chí Minh) cho rằng, khi quyết định giảm từ 63 xuống 34 tỉnh, thành phố và tổ chức lại chính quyền theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đây không chỉ là việc kẻ lại đường ranh hành chính mà là cơ hội thiết kế lại không gian phát triển.
Trong bối cảnh này, quy hoạch tổng thể quốc gia không thể chỉ điều chỉnh cho khớp bản đồ mới, mà phải trả lời được câu hỏi: "Những cực tăng trưởng nào sẽ kéo cả nền kinh tế lên mức hai con số và Luật Quy hoạch đặt nó vào vị trí nào trong cấu trúc quốc gia?".
ĐBQH Phạm Trọng Nhân (Ảnh: Media Quốc hội).
Từ căn cứ đó, ông Nhân đề xuất 3 yêu cầu đối với Quy hoạch tổng thể quốc gia và Luật Quy hoạch:
Đó là, luật hóa khái niệm "trung tâm tăng trưởng vùng". Khi đất nước giảm từ 63 xuống 34 tỉnh, thành phố đây thực chất là bản đồ năng suất, không phải bản đồ địa giới.
Theo đại biểu, tiêu chí không thể dựa vào địa giới hành chính, mà phải dựa trên năng lực công nghiệp - dịch vụ hàm lượng công nghệ, kết nối hạ tầng - logistics, mật độ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, tỉ trọng kinh tế số và năng suất lao động.
Cùng với đó, thiết chế Hội đồng Điều phối vùng quốc gia phải được luật hóa trực thuộc Thủ tướng Chính phủ, có quyền điều phối hạ tầng vùng, chia sẻ và bắt buộc dùng chung dữ liệu, thống nhất danh mục ưu tiên đầu tư vùng để tránh tình trạng 5 tỉnh cùng xin làm cảng trung chuyển, sân bay quốc tế mà không dựa trên mô hình năng suất và hiệu quả vùng.
Đồng thời, việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia phải ăn khớp với mô hình 34 tỉnh, thành và 2 cấp chính quyền, nghĩa là các tỉnh mới sau sáp nhập phải được thiết kế lại cấu trúc đô thị - nông thôn - công nghiệp - dịch vụ dựa trên dữ liệu dân cư, năng suất, rủi ro khí hậu; chứ không phải "ghép hai quy hoạch cũ lại với nhau".
Ông cho rằng, quy hoạch tổng thể quốc gia không phải bản đồ địa lý, mà là bản đồ năng suất của quốc gia. Nếu không thay đổi cách nhìn này việc nói về mục tiêu tăng trưởng hai con số và thoát bẫy thu nhập trung bình sẽ rất khó thuyết phục.
Vì vậy, đại biểu đề nghị, dự án luật phải quy định ở cấp độ "hệ điều hành quốc gia" 3 nhóm chuẩn dữ liệu: Chuẩn không gian, một hệ quy chiếu quốc gia, một bản đồ nền thống nhất; chuẩn thuộc tính, định nghĩa thống nhất về các loại đất, các chỉ tiêu môi trường, kết cấu hạ tầng, năng lực sản xuất; chuẩn kết nối, bắt buộc mọi bộ, ngành, địa phương phải chia sẻ dữ liệu quy hoạch qua API quốc gia.
Đồng thời, phải có trách nhiệm pháp lý rất rõ với người đứng đầu nếu không cập nhật dữ liệu, hoặc cố tình "cát cứ dữ liệu".
