ĐBQH: Quá trình xây dựng chương trình pháp lệnh còn cài cắm lợi ích

Sáng 23/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023.

Tham gia ý kiến, ĐBQH Lê Thanh Vân (đoàn Cà Mau) cho rằng, công tác lập pháp đạt nhiều kết quả nổi bật nhưng cũng còn không ít hạn chế từ đầu nhiệm kỳ đến nay.

Đánh giá cao những kết quả đạt được, ông Vân nêu ra 2 điểm nổi bật. Thứ nhất là có đề án trình Bộ Chính trị định hướng xây dựng pháp luật cho cả nhiệm kỳ. Có được đề án này là vai trò của Đảng đoàn Quốc hội, thể hiện tư duy chiến lược dài hơi song hành với nghị quyết của Đảng trong việc xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Điểm nổi bật thứ hai, theo ông Vân là có phương thức lập pháp thích ứng với tình hình. Thời gian qua, Quốc hội đã kịp thời có những nghị quyết nhất là các nghị quyết trong bối cảnh đại dịch Covid-19 để trao cho Chính phủ thẩm quyền để ứng phó với đại dịch.

Ông Vân cho rằng, hoạt động lập pháp vẫn còn có những hạn chế nhất định, trong đó có 3 hạn chế cố hữu. Một là việc thường xuyên điều chỉnh chương trình xây dựng luật pháp lệnh.

“Việc thay đổi thường xuyên chương trình xây dựng luật pháp lệnh hàng năm chứa đựng tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, khiến chất lượng các đạo luật không bảo đảm và không tránh khỏi lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, chẳng khác nào người lái ô tô thường xuyên thay xe ô tô”, ông Vân nói.

Hai là chất lượng các đạo luật chưa cao, đặc biệt là các quy phạm chính trị còn tồn tại khá phổ biến trong các đạo luật. Đạo luật là quy tắc xử sự chung nhất áp dụng cho toàn xã hội, chứa đựng những định hướng, những nội dung hàm súc mà chưa thể hướng dẫn được hành vi của con người và hệ quả là phải ban hành nhiều văn bản hướng dẫn. Điều này dễ dẫn đến hướng dẫn tuỳ tiện, làm khổ người dân doanh nghiệp.

Vấn đề thứ ba, theo ông Vân, kỷ cương lập pháp chưa nghiêm, trách nhiệm của người đứng đầu chưa xác định rõ và đặc biệt là quá trình xây dựng chương trình luật pháp lệnh còn cài cắm lợi ích.

Để khắc phục 3 tình trạng đó, vị đại biểu đoàn Cà Mau kiến nghị phải sớm khôi phục lại việc xây dựng chương trình pháp luật cho toàn khóa bám vào nội dung Nghị quyết Đại hội Đảng để hoạch định chính sách lập pháp, xác định thứ tự ưu tiên, duy trì kỷ cương lập pháp theo chương trình đó,hạn chế đến mức tối đa việc điều chỉnh chương trình xây dựng pháp luật hàng năm.

Đại biểu cũng nhấn mạnh phải khắc phục tình trạng luật khung luật ống hạn chế bớt các vi phạm chính trị trong các đạo luật bằng cách đổi mới thành phần ban soạn thảo. Bởi, phần lớn hiện nay ban soạn thảo là người của chính cơ quan đề xuất đạo luật nên cách nhìn chưa khách quan.

Theo đại biểu Lê Thanh Vân, để làm được điều này cần đổi mới thành phần ban soạn thảo theo hướng nhiều nhà khoa học tham gia, nhiều nhà chuyên môn và đặc biệt là đối tượng chịu sự điều chỉnh của đạo luật phải được tham gia ngay từ đầu.

Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ nên phân công một Phó Thủ tướng phụ trách công tác xây dựng pháp luật, xây dựng thể chế để đẩy mạnh hoạt động xây dựng pháp luật. Trong Nghị quyết về xây dựng chương trình luật pháp lệnh cần xác định trách nhiệm của những người khởi xướng chính sách đề xuất xây dựng pháp luật.

Cùng góp ý, ĐBQH Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình) cho rằng, dù Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật mới và sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản pháp luật hiện hành xong hệ thống pháp luật vẫn chưa thực sự đồng bộ, hoàn chỉnh.

“Tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn trong hệ thống văn bản pháp luật vẫn là điều cần phải được quan tâm, chú trọng một số quy định có tính khả thi không cao, sửa đổi, bổ sung nhiều lần”, ông Huy nói.

Ông Huy cũng lưu ý trong các văn bản pháp luật còn nhiều quy định mang tính nguyên tắc chung, chưa cụ thể để áp dụng thi hành được ngay mà còn phải ban hành nhiều văn bản để cụ thể hóa, hướng dẫn thi hành.Trong khi đó, việc ban hành các văn bản này thường rất chậm, không kịp thời nên pháp luật trọng đi vào đời sống tồn tại tình trạng nhiều cách hiểu, cách làm khác nhau.

Để việc xây dựng và phát lệnh được đồng bộ, pháp luật nhanh chóng đi vào cuộc sống, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ giao nhiệm vụ cho các cơ quan chuyên môn nhằm đảm bảo việc xây dựng chính sách, pháp luật của các dự án phải cơ bản hoàn thành cùng với việc thông qua chương trình.

Đồng thời đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các Bộ, ngành hình thành rõ ràng những cơ chế, chính sách ngay trong các đề xuất xây dựng luật, pháp lệnh; xem xét duyệt và chịu trách nhiệm về các chính sách trong các dự án luật, pháp lệnh được đưa vào Chương trình.

Bên cạnh đó, cần tăng cường việc giải thích pháp luật cho các quy định trong văn bản pháp luật được hiểu đúng và được thi hành nghiêm chỉnh, thống nhất, nhằm góp phần đẩy nhanh tốc độ và nâng cao chất lượng ban hành các văn bản pháp luật, sớm xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, bảo đảm chất lượng, đáp ứng được mong mỏi của cử tri, nhân dân và doanh nghiệp cũng như đáp ứng được các yêu cầu của thực tiễn đời sống đặt ra.