Đề nghị tăng cường kiểm tra đối tượng sở hữu nhà ở xã hội

Có việc "lách luật" mua đi bán lại nhà ở xã hội

Tiếp tục thảo luận tại hội trường về Báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề "việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023", ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) đánh giá cao báo cáo kết quả giám sát.

Theo đại biểu, thời điểm giám sát rất trúng trong bối cảnh thực tế hiện nay, nhưng khi tổ chức cho Đoàn Đại biểu Quốc hội giám sát cho thấy chưa thực sự trúng "thời điểm vàng".

Bà Nga cho rằng, nếu cuộc giám sát này được lựa chọn thực hiện trước thời điểm Quốc hội cho ý kiến sửa đổi và thông qua các Luật có liên quan đến thị trường bất động sản và nhà ở xã hội thì hiệu quả giám sát sẽ lớn hơn nhiều.

Đồng thời, kết quả cuộc giám sát sẽ đóng góp rất tích cực vào quá trình xem xét và sửa đổi các quy định của pháp luật có liên quan.

Bà Nga đồng tình với kết quả giám sát được nêu trong báo cáo, tuy nhiên đại biểu bổ sung vấn đề quan trọng trong phát triển nhà ở xã hội thời gian qua. Đó là đối tượng được tiếp cận nhà ở xã hội có khi "chưa đúng, không đúng".

"Có thực trạng đã và đang xảy ra hiện nay là có người sở hữu nhà ở xã hội không phải là người được hưởng chính sách ưu đãi này, không là hộ nghèo, hộ cận nghèo hay là thu nhập thấp như trong quy định", bà Nga nêu.

Mặc dù trang 71 Báo cáo đầy đủ giám sát chỉ rõ, qua báo cáo của các địa phương cho thấy cơ bản các sở, ban, ngành tuân thủ quy định của pháp luật khi xét duyệt đối tượng thụ hưởng chính sách nhà ở xã hội.

"Nhưng thậm chí, có những dự án nhà ở xã hội tôi nhận thấy chưa nghiệm thu nhưng rao bán nhà ở xã hội đã xuất hiện trên mạng xã hội như zalo, facebook. Nếu có cuộc thanh tra kiểm tra xem ai là người đang ở nhà ở xã hội thì chắc rằng sẽ có những người không thuộc đối tượng được ưu đãi", bà Nga cho hay.

Theo đại biểu, thực trạng này có nhiều nguyên do như: Sai sót trong xét duyệt hồ sơ mua nhà ở xã hội, có việc "lách luật" mua đi bán lại nhà ở xã hội. Điều này đã dẫn đến hệ lụy người có thu nhập thấp càng khó tiếp cận nhà ở xã hội hơn. Do đó, đại biểu mong muốn đoàn giám sát xem xét vấn đề này và có những kiến nghị cụ thể.

Trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội.

Theo đó, giao Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành địa phương ngăn chặn kịp thời và kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm cục bộ trong thi hành luật về quản lý thị trường bất động sản về nhà ở xã hội. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán về chất lượng nhà ở xã hội.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung một nội dung là tăng cường kiểm tra đối tượng sở hữu nhà ở xã hội và quy trình, thủ tục xét duyệt hồ sơ mua, thuê mua nhà ở xã hội để có thể phát hiện và xử lý các sai phạm có liên quan.

Kiểm soát chặt chẽ chất lượng nhà ở xã hội

ĐBQH Tạ Minh Tâm (đoàn Tiền Giang) thống nhất với nhận định của đoàn giám sát, đại biểu cho biết, giai đoạn 2015-2023, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã tổ chức triển khai, xây dựng hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về phát triển nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, công tác này vẫn còn tồn tại, hạn chế cần được nghiên cứu kỹ lưỡng và có giải pháp khắc phục hiệu quả.

Đại biểu bày tỏ băn khoăn trước tình trạng nhiều mục tiêu về phát triển nhà ở xã hội trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 chưa đạt được.

Nguồn cung nhà ở xã hội còn hạn chế, giá bán cao, các quy định về điều kiện để tiếp cận chính sách đối với người dân còn phức tạp. Mức thu nhập bình quân đầu người của người dân còn thấp so với khả năng chi trả cho nhà ở.

Qua triển khai 3 hình thức phát triển nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở 2014, kết quả cho thấy đa số các dự án nhà ở xã hội đều được đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn doanh nghiệp, hợp tác xã.

Một số địa phương đã dành vốn Nhà nước, gốm vốn ngân sách và vốn Nhà nước ngoài ngân sách vào phát triển nhà ở xã hội.

Đối với hình thức phát triển nhà ở xã hội bằng nguồn vốn cá nhân, hộ gia đình, giai đoạn 2015 đến 2023 chưa có loại hình này, chủ yếu phát triển nhà trọ với số lượng lớn. Các doanh nghiệp trong khu công nghiệp chưa chú trọng vấn đề này.

Đại biểu kiến nghị cần sớm có giải pháp đồng bộ khắc phục các nguyên nhân chủ quan dẫn đến các tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra. Cần nghiên cứu giải pháp thúc đẩy thực hiện hình thức nhà ở xã hội do cá nhân xây dựng, cho thuê.

Chú trọng biện pháp thúc đẩy, hỗ trợ, chuyển hóa, nâng cấp các loại hình xây dựng nhà trọ cho công nhân thuê, nhất là các khu trọ hiện hữu đang đáp ứng nhu cầu lưu trú của một số đông công nhân, người lao động, nhưng được các cơ quan chức năng đánh giá là chưa đảm bảo tiêu chuẩn xây dựng, chưa đảm bảo an toàn, điều kiện sinh sống.

Ngoài ra, cần tăng cường công tác kiểm soát giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội được đầu tư xây dựng không bằng vốn đầu tư công, nguồn tài chính công đoàn, kiểm soát chặt chẽ chất lượng nhà ở xã hội.

Quan tâm tới vấn đề phát triển nhà ở xã hội, ĐBQH Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) góp ý, phải thực hiện bố trí ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương thỏa đáng để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, hoàn thiện các cơ thế chế, chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tham gia phát triển nhà ở xã hội cho công nhân ở các khu công nghiệp để giải quyết nhu cầu nhà ở của công nhân lao động.

Chỉ đạo tháo gỡ khó khăn để các nhà đầu tư, người có thu nhập thấp, công nhân lao động được tiếp cận với vốn vay để đầu tư cũng như là mua nhà ở xã hội...