Dự thảo quy định, thôn, làng, ấp, bản, buôn, bon, phum, sóc (gọi chung là thôn) được tổ chức ở xã. Tổ dân phố, khu phố, khối phố, khóm, tiểu khu (gọi chung là tổ dân phố) được tổ chức ở phường, thị trấn.
Bộ Nội vụ khẳng định, thôn, tổ dân phố không phải là một cấp hành chính mà là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư có chung địa bàn cư trú trong một khu vực ở một xã, phường, thị trấn.
Mỗi thôn có Trưởng thôn; mỗi tổ dân phố có Tổ trưởng tổ dân phố. Trường hợp cần thiết thì bố trí Phó Trưởng thôn, Phó Tổ trưởng tổ dân phố.
Căn cứ vào quy mô dân số, đặc điểm của từng địa phương, UBND cấp tỉnh quy định cụ thể số lượng Phó Trưởng thôn, Phó Tổ trưởng tổ dân phố cho phù hợp, nhưng không vượt quá 2 người.
Phó Trưởng thôn, Phó Tổ trưởng tổ dân phố do Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố lựa chọn sau khi xin ý kiến của Chi bộ và thống nhất với Trưởng Ban công tác Mặt trận thôn, tổ dân phố. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã (hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã) quyết định công nhận Phó Trưởng thôn, Phó Tổ trưởng tổ dân phố.
Điều kiện thành lập thôn mới, tổ dân phố mới
Trường hợp cần thành lập thôn mới, tổ dân phố mới phải đạt các điều kiện về quy mô số hộ gia đình và điều kiện cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu, bảo đảm ổn định cuộc sống của người dân.
Trong đó, quy mô số hộ gia đình với thôn ở xã như sau: Các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc phải có từ 200 hộ gia đình trở lên; các tỉnh đồng bằng sông Hồng có từ 400 hộ gia đình trở lên; các tỉnh miền Trung có từ 350 hộ gia đình trở lên; các tỉnh miền Nam có từ 450 hộ gia đình trở lên; các tỉnh Tây Nguyên có từ 250 hộ gia đình trở lên; xã biên giới, xã đảo hoặc thôn ở huyện đảo không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã có từ 150 hộ gia đình trở lên.
Đối với tổ dân phố ở phường, thị trấn: Các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc có từ 300 hộ gia đình trở lên; các tỉnh đồng bằng sông Hồng có từ 450 hộ gia đình trở lên; các tỉnh miền Trung có từ 400 hộ gia đình trở lên; các tỉnh miền Nam có từ 500 hộ gia đình trở lên; các tỉnh Tây Nguyên có từ 350 hộ gia đình trở lên.
Tổ dân phố ở phường, thị trấn biên giới, phường, thị trấn hải đảo; tổ dân phố ở huyện đảo không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã có từ 150 hộ gia đình trở lên. Riêng Hà Nội và Tp.HCM phải có từ 600 hộ gia đình trở lên mới được xem xét thành lập tổ dân phố mới.
Các điều kiện khác: Cần có cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương để phục vụ hoạt động cộng đồng và bảo đảm ổn định cuộc sống của người dân. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định cụ thể nội dung này phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội và đặc điểm của từng địa phương.
Đối với các trường hợp đặc thù, thôn, tổ dân phố nằm trong quy hoạch giải phóng mặt bằng, quy hoạch giãn dân, thôn hình thành do di dân ở miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng xa, thôn nằm ở nơi có địa hình bị chia cắt phức tạp, thôn nằm biệt lập trên các đảo; thôn ở cù lao, cồn trên sông; thôn có địa bàn rộng, giao thông đi lại khó khăn thì quy mô thôn, tổ dân phố do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định.
Trường hợp ở khu vực biên giới, hải đảo cách xa đất liền, do việc di dân hoặc để bảo vệ đường biên giới, chủ quyền biển đảo thì việc thành lập thôn, tổ dân phố không áp dụng quy định về quy mô số hộ gia đình nêu tại khoản 1 Điều này.
Thôn, tổ dân phố đã hình thành từ lâu do xâm canh, xâm cư cần thiết phải chuyển giao quản lý giữa các đơn vị hành chính cấp xã để thuận tiện trong hoạt động và sinh hoạt của cộng đồng dân cư mà không làm thay đổi đường địa giới hành chính cấp xã thì thực hiện giải thể và thành lập mới thôn, tổ dân phố theo quy định. Trường hợp không đạt quy mô về số hộ gia đình thì thực hiện ghép cụm dân cư theo quy định tại Điều 11 Thông tư này.
Điều kiện sáp nhập thôn, tổ dân phố
Đáng chú ý, Bộ Nội vụ đề xuất các thôn, tổ dân phố có quy mô số hộ gia đình dưới 70% như quy mô số hộ gia đình nêu trên phải sáp nhập với thôn, tổ dân phố liền kề.
Trong quá trình thực hiện sáp nhập thôn, tổ dân phố cần xem xét đến các yếu tố về truyền thống lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán riêng biệt và vị trí địa lý, địa hình.
Đề án sáp nhập thôn, tổ dân phố phải đạt trên 50% số cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình của từng thôn, tổ dân phố sáp nhập đồng ý.
Tên của thôn, tổ dân phố do thành lập mới hoặc sáp nhập không được trùng với tên của thôn, tổ dân phố hiện có trong cùng một đơn vị hành chính cấp xã.
Việc đặt tên, đổi tên thôn, tổ dân phố được thực hiện theo nguyện vọng của nhân dân hiện đang sinh sống tại thôn, tổ dân phố.
Tuệ Minh
