Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam đang lấy ý kiến đóng góp của tổ chức, cá nhân đối với dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 40/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định hoạt động cung ứng sản phẩm phái sinh giá cả hàng hóa của ngân hàng thương mại.
NHNN cho biết, Thông tư số 40/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 (Thông tư 40) được ban hành nhằm tạo khuôn khổ pháp lý cho tổ chức tín dụng (TCTD) thực hiện hoạt động cung ứng sản phẩm phái sinh giá cả hàng hóa (PSGCHH) của ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (gọi chung là ngân hàng thương mại (NHTM)) trên thị trường trong nước và quốc tế đảm bảo an toàn, hiệu quả và đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước đối với hoạt động cung ứng sản phẩm PSGCHH, đồng thời góp phần cung cấp công cụ cho khách hàng nhằm hạn chế rủi ro phát sinh do sự biến động giá cả hàng hóa.
"Thời gian qua, NHNN đã nhận được một số ý kiến của các tổ chức tín dụng (TCTD) phản ánh về các khó khăn vướng mắc và đề xuất sửa đổi, bổ sung Thông tư 40", NHNN thông tin.
Ngoài ra, trong quá trình nghiên cứu các quy định của pháp luật liên quan, NHNN nhận thấy cần xem xét sửa đổi, bổ sung một số nội dung cho phù hợp với tình hình hiện nay để tạo thuận lợi cho việc triển khai thực hiện quy định cung ứng sản phẩm PSGCHH của NHTM.
Căn cứ Luật Ngân hàng Nhà nước, Luật Các TCTD, các quy định của pháp luật liên quan, tình hình thực tế về hoạt động kinh doanh, cung ứng sản phẩm PSGCHH của các NHTM và để đảm bảo việc thực hiện sản phẩm PSGCHH an toàn, hiệu quả và phù hợp với quy định của pháp luật, đồng thời tăng cường phát triển thị trường phái sinh, NHNN dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 40.
Mở rộng danh mục hàng hóa cơ sở
Mở rộng danh mục hàng hóa cơ sở NHTM được cung ứng PSGCHH cho khách hàng gồm tất cả các loại hàng hóa, trừ hàng hóa cơ sở là vàng và các hàng hóa cấm kinh doanh và cấm xuất khẩu, nhập khẩu theo quy định hiện hành của pháp luật.
Theo quy định tại Thông tư 40 thì NHTM chỉ được cung ứng giao dịch PSGCHH trên cơ sở các giao dịch gốc gồm nông sản, nhiên liệu, năng lượng, kim loại, trừ hàng hóa cơ sở là vàng và các hàng hóa cấm kinh doanh và cấm xuất khẩu, nhập khẩu theo quy định hiện hành của pháp luật.
Quy định này được đưa ra khi xây dựng Thông tư 40 dựa trên các loại hàng hóa mà NHTM đã cung ứng cho khách hàng trong quá trình thực hiện thí điểm.
Tuy nhiên, theo ý kiến của một số NHTM trong thực tế phát sinh nhu cầu của khách hàng đối với nhiều loại hàng hóa khác, nên việc mở rộng hàng hóa cơ sở ra các loại khác là phù hợp.
Mặt khác, tại Nghị định 51/2018/NĐ-CP ngày 09/4/2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 158/2006/NĐ-CP của Chính phủ , hàng hóa mua bán qua Sở Giao dịch hàng hóa được quy định: Đối với những mặt hàng không thuộc danh mục hàng hóa bị cấm kinh doanh, hạn chế kinh doanh, kinh doanh có điều kiện, Sở giao dịch hàng hóa có trách nhiệm thông báo với Bộ Công thương trước khi chính thức niêm yết 30 ngày; Đối với các mặt hàng thuộc danh mục hành hóa kinh doanh có điều kiện, hạn chế kinh doanh, Sở giao dịch hàng hóa phải đăng ký trước với cơ quan có thẩm quyền chấp thuận để được niêm yết.
Như vậy, việc sửa đổi quy định này để phù hợp với thực tế triển khai của NHTM cũng như quy định của Bộ Công thương.
Cũng tại dự thảo, NHNN đề xuất cho phép NHTM được nhận ký quỹ, ký quỹ bổ sung, thanh toán, báo giá và phí, định giá và phí, ghi giá và phí trong hợp đồng PSGCHH bằng VND hoặc bằng ngoại tệ theo thỏa thuận giữa NHTM và khách hàng.
Quy định này hỗ trợ các NHTM về mặt kỹ thuật trong việc đưa ra những giải pháp bảo hiểm giá cả và quản lý rủi ro khi thực hiện cung ứng sản phẩm PSGCHH đối với khách hàng qua sàn giao dịch hàng hóa ở nước ngoài và thực hiện đối ứng trên thị trường quốc tế.
Mua/bán ngoại tệ liên quan đến giao dịch PSGCHH
Bổ sung quy định trường hợp khách hàng không có hoặc không có đủ ngoại tệ để ký quỹ, ký quỹ bổ sung hoặc thực hiện nghĩa vụ thanh toán phát sinh khi thực hiện hợp đồng phái sinh giá cả hàng hóa, thì khách hàng được mua ngoại tệ tại chính ngân hàng thương mại cung ứng sản phẩm phái sinh giá cả hàng hóa hoặc tại tổ chức tín dụng khác được phép hoạt động ngoại hối.
Việc mua, bán ngoại tệ thực hiện theo quy định của NHNN về hướng dẫn giao dịch ngoại tệ trên thị trường ngoại tệ của các TCTD được phép hoạt động ngoại hối; trường hợp khách hàng mua ngoại tệ có kỳ hạn thì kỳ hạn của giao dịch này bằng hoặc ngắn hơn thời hạn giao dịch còn lại của hợp đồng PSGCHH.
Việc bổ sung quy định này nhằm quy định cụ thể việc mua, bán ngoại tệ để ký quỹ, ký quỹ bổ sung hoặc thanh toán các nghĩa vụ phát sinh khi thực hiện giao dịch PSGCHH.
Bên cạnh đó, NHNN cũng bổ sung quy định trường hợp khách hàng được nhận ngoại tệ từ giao dịch PSGCHH, thì nguồn ngoại tệ này được sử dụng để thanh toán cho các nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch gốc của khách hàng hoặc khách hàng phải bán nguồn ngoại tệ này cho NHTM cung ứng sản phẩm PSGCHH.
Mục đích của việc bổ sung quy định này nhằm làm rõ trường hợp khách hàng nhận ngoại tệ thì chỉ được sử dụng ngoại tệ đó để phục vụ cho các nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng gốc của khách hàng hoặc phải bán cho ngân hàng, phù hợp với quy định về hạn chế giao dịch bằng ngoại tệ trong nước.
Bổ sung khái niệm thanh toán ròng là việc xác định và thanh toán một khoản tiền ròng được tính theo giá thị trường của các hợp đồng phái sinh giá cả hàng hóa theo thỏa thuận giữa các bên và sau khi thực hiện bù trừ các khoản tiền phải trả của các hợp đồng phái sinh giá cả hàng hóa giữa các bên giao kết hợp đồng để xác định thành một khoản phải thu hoặc khoản phải trả của một bên; đồng thời cho phép NHTM có thể thỏa thuận với khách hàng về việc thanh toán ròng các hợp đồng phái sinh giá cả hàng hóa đã giao kết với khách hàng, các giao dịch đối ứng thực hiện với đối tác nước ngoài theo thỏa thuận giữa các bên nhằm giảm thiểu rủi ro biến động giá cả hàng hóa, tăng tính thanh khoản, tạo điều kiện cho thị trường phái sinh giá cả hàng hóa phát triển ổn định.
Bổ sung quy định NHTM cung ứng sản PSGCHH bằng phương tiện điện tử phải xây dựng quy trình cung ứng PSGCHH bằng phương tiện điện tử phù hợp với quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền, pháp luật về về giao dịch điện tử và các quy định pháp luật liên quan, đảm bảo an toàn bảo mật thông tin khách hàng và an toàn hoạt động của NHTM.
Đồng thời, NHTM phải lưu trữ, bảo quản thông tin, dữ liệu liên quan đến việc cung ứng sản phẩm phái sinh giá cả hàng hóa bằng phương tiện điện tử theo quy định của pháp luật, đảm bảo an toàn, bảo mật và được sao lưu dự phòng đảm bảo tính đầy đủ, toàn vẹn của hợp đồng cho phép truy cập, sử dụng khi cần thiết hoặc để phục vụ công tác kiểm tra, đối chiếu, giải quyết tra soát, khiếu nại, tranh chấp và cung cấp thông tin khi có yêu cầu từ cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền. Mục đích của quy định này nhằm tạo thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ số trong việc thực hiện sản phẩm PSGCHH, phù hợp với Kế hoạch chuyển đổi số ngành ngân hàng.
Bổ sung quy định cho phép NHTM có quyền giải ngân cho vay bắt buộc đối với khách hàng trong trường hợp sau khi tất toán khách hàng vẫn còn nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng PSGCHH. Việc giải ngân cho vay bắt buộc chỉ xảy ra trong trường hợp sau khi tất toán, khách hàng vẫn còn nghĩa vụ phải thanh toán với ngân hàng nên không ảnh hưởng đến nguyên tắc không cấp tín dụng cho khách hàng trong quá trình cung ứng sản phẩm PSGCHH. Quy định này hỗ trợ về mặt kỹ thuật cho ngân hàng trong việc theo dõi và thu hồi các khoản phát sinh khách hàng vẫn còn nghĩa vụ phải thanh toán với ngân hàng sau khi tất toán.
Bổ sung quy định về báo cáo để hướng dẫn các NHTM báo cáo các giao dịch PSGCHH theo quy định về chế độ báo cáo thống kê của NHNN.
Tuệ Minh
