Người Kurd có thể thay đổi ý định, khiến Nga không thể hoàn thành thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong một sự đồng thuận hiếm hoi, các kênh truyền thông lớn của phương Tây và của Nga đã cùng nhau tuyên bố thỏa thuận đạt được giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan về vấn đề Syria là một chiến thắng lớn đối với Moscow. Nhưng liệu nói đến chiến thắng của Nga lúc này có quá sớm?
Theo National Interest, nhiều quan điểm ở Moscow đang đưa ra một đánh giá thận trọng hơn nhiều về thỏa thuận này, nhấn mạnh rằng trong khi Nga đã thành công trong việc ngăn chặn cuộc đối đầu với Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria, nhiều thách thức và rủi ro vẫn nằm ở phía trước.
“Bạn chỉ có thể nói về chiến thắng khi trận chung kết diễn ra, nhưng trong trường hợp này, vấn đề quan trọng nhất vẫn còn tồn tại”, Alexei Malashenko, giám đốc nghiên cứu của Dialogue of Civilization cho biết.
“Lợi ích mà Nga nhận được từ thỏa thuận này không hoàn toàn vượt trội so với rủi ro có thể tồn tại. Một sự cân bằng nhất định hiện đang được thực hiện, nhưng nó khá mong manh”, Kirill Semenov, chuyên gia về Trung Đông tại Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga nêu quan điểm.
Người Kurd có thể trở mặt?
Tuần trước, hai nhà lãnh đạo Putin và Erdogan đã thông báo về kế hoạch cách ly người Kurd khỏi vùng đông bắc Syria, tiến hành theo hai giai đoạn.
Đầu tiên, quân cảnh Nga và lính biên phòng Syria sẽ có 150 giờ kể từ nửa đêm ngày 23/10 để tạo điều kiện rút hoàn toàn các chiến binh người Kurd ra khỏi khu vực 30km từ biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ. Sau đó, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bắt đầu một cuộc tuần tra chung trong khu vực 10km trong lãnh thổ Syria từ biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.
Moscow đã nhấn mạnh việc họ hy vọng người Kurd tuân thủ các điều khoản của thỏa thuận Putin-Erdogan và sẽ không bảo hộ cho người Kurd nếu từ chối tuân thủ.
“Theo quan điểm của Nga, người Kurd tự mình rơi vào tình trạng khó khăn hiện tại là bởi họ chọn liên kết với Washington thay vì Moscow”, Evgeny Buzhinsky, một trung tướng Nga đã nghỉ hưu giải thích.
“Quay trở lại vào đầu năm 2015, Nga đã đề nghị người Kurd hợp tác với chúng tôi, nhưng họ đã từ chối. Họ kết luận rằng người Mỹ sẽ bảo vệ họ và về lâu dài sẽ giúp họ thành lập một nhà nước độc lập. Bây giờ họ đang gặt hái hậu quả từ quyết định đó”, Buzhinsky nói thêm.
Các chiến binh người Kurd liệu có nghe theo sự sắp đặt của Moscow hiện tại? Buzhinsky lập luận rằng họ có ít lựa chọn và buộc phải làm như vậy, một phần vì ưu thế quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ và thực tế là người Kurd không còn có thể dựa vào sự bảo vệ của Mỹ.
Tuy nhiên, chuyên gia Semenov cảnh báo rằng Nga không thấu hiểu hoàn toàn người Kurd, cho rằng họ có thể thay đổi suy nghĩ về việc rút quân và buộc Điện Kremlin phải đối mặt với viễn cảnh không làm đúng thỏa thuận đã được phô trương trước đó với Thổ Nhĩ Kỳ.
“Người Kurd hôm nay có thể đồng ý rời đi, nhưng nếu người Mỹ hứa với họ điều gì đó thì họ có thể chọn ở lại”, ông nói. “Trong tình huống này, cả hai bên liên tục thay đổi các quy tắc”.
Tổng thống Assad có hài lòng?
Tổng thống Assad dường như đang muốn mở cuộc tiến công ở Idlib.
Tuy nhiên, người Kurd không phải là đối tượng duy nhất Nga phải theo dõi chặt chẽ. Mặc dù Tổng thống Syria Bashar al-Assad bày tỏ công khai ủng hộ thỏa thuận giữa ông Putin và ông Erdogan, vẫn có những ý kiến cho rằng đối tác lâu năm của Moscow không mấy vui vẻ.
“Hãy đặt mình vào vị trí của ông Assad. Tổng thống Putin - người bạn thân nhất - và Tổng thống Erdogan – người đối đầu tồi tệ nhất - đang quyết định số phận đất nước mà không hề có ông ấy”, chuyên gia Mal Malenko nói. “Đây là một điều khá xấu hổ và ông Assad muốn chứng tỏ rằng ông là Tổng thống của Syria và ông vẫn đang nắm quyền”.
“Khi nói đến thỏa thuận Nga-Thổ, Tổng thống Assad có rất nhiều lý do để cảm thấy mình thua cuộc”, chuyên gia Semenov khẳng định. “Thổ Nhĩ Kỳ có thể tạm dừng chiến dịch tiến công nhưng họ sẽ tiếp tục duy trì dấu chân quân sự ở Syria dưới hình thức tuần tra chung với Nga, một viễn cảnh tác động lớn đến hình ảnh của ông Assad”.
Càng tồi tệ hơn, các động thái gần đây của chính quyền Trump nhằm kiểm soát các mỏ dầu ở Đông Syria cũng làm suy yếu vị thế đàm phán của ông với người Kurd, Semenov giải thích.
Trước những thách thức này đối với Tổng thống Assad, các nhà phân tích Nga đang chờ đợi điều gì sẽ xảy ra tiếp theo ở Idlib, thành trì cuối cùng của phiến quân đang được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn.
Trước thềm cuộc gặp giữa ông Putin và ông Erdogan, Tổng thống Assad đã đến thăm lực lượng của mình trên chiến tuyến Idlib, nơi ông cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ xâm lược và tuyên bố muốn giành lại lãnh thổ quốc gia.
“Chuyến thăm này của Tổng thống Syria có thể là một tín hiệu cho thấy ông đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công mới ở Idlib, bất kể động thái như vậy có nhận được sự ủng hộ của Nga hay không”, Semenov nói.
“Ngay lúc này, Tổng thống Assad đã không đạt được những gì ông muốn, ông đang cố gắng định vị vấn đề Idlib để cho thấy rằng ông đã sẵn sàng cho các hoạt động mới bất kể Moscow muốn gì”, nhà phân tích Nga nói thêm.
“Không loại trừ khả năng ông ấy có thể cố gắng lôi kéo Moscow vào một hoạt động mới ở Idlib như một sự đền bù nhất định cho những mất mát ở phía đông bắc Syria”.
“Khi Moscow tăng cường sự hiện diện ở phía đông bắc Syria, họ phải chuẩn bị cho khả năng lực lượng của mình có thể bị tổn hại bởi sự vô tình hoặc cố ý của những người chơi tại đây”, Viktor Murakhovsky, tổng biên tập tạp chí quốc phòng Nga Arsenal of the Fatherland nhận định về những khó khăn của Moscow.
“Có những nhóm quân sự người Kurd không khoan nhượng, những người mà chúng ta biết đang lãnh đạo cuộc chiến chống lại người Thổ Nhĩ Kỳ trên lãnh thổ của chính họ và trên lãnh thổ Syria”, ông nói. “Ngoài ra còn có những phần tử cực đoan sẵn sàng chiến đấu chống lại Nga và chính quyền Assad”.
“Một nguy cơ như vậy sẽ luôn tồn tại trong đất nước này, khi cuộc xung đột vẫn ở giai đoạn gay gắt”, ông Murovovsky nói thêm. “Khi mở rộng vai trò của mình, Moscow có thể phát hiện ra rằng Syria có tất cả mọi thứ, ngoại trừ một con đường dễ đi”.
