Quan hệ Nga-Saudi Arabia có nhiều tiến triển tốt đẹp trong thời gian gần đây.
Theo Al Jazeera nếu các sự kiện đang diễn ra tại Riyadh là dấu hiệu cho thấy Thái tử Mohammed bin Salman (MBS) đang trên đường trở thành vị vua mới của Saudi Arabia, công chúng sẽ chứng kiến một sự thay đổi mang tính bước ngoặt ở quốc gia Ả Rập vốn nổi tiếng khép kín trong nhiều thập kỷ.
Theo chuyên gia Yury Barmin từ Hội đồng Quan hệ Quốc tế (Nga), những bước đi thẳng tay của vị Thái tử 32 tuổi từ nới lỏng một số quy tắc gây bất bình đẳng trong xã hội cho đến thẳng tay xử lý tham nhũng trong nội bộ hoàng gia cho thấy, Mohammed muốn tìm kiếm sự công nhận về vị thế của ông cả trong và ngoài nước.
Một số nhà bình luận đã gọi ông là "Vladimir Putin của Trung Đông" để mô tả động thái táo bạo của nhân vật này trong việc thay đổi cán cân sức mạnh trong vương quốc và triệt tiêu các "đầu sỏ chính trị" ở Saudi Arabia.
Tổng thống Nga Putin từng nổi tiếng là một nhà lãnh đạo quyết đoán khi đưa Nga từ một đất nước rối ren, bất ổn về kinh tế, đấu đá về chính trị hồi đầu những năm 2000, trở thành một quốc gia hùng mạnh và ổn định chỉ sau hai nhiệm kỳ.
Sự thay đổi này bắt nguồn từ các chiến lược cứng rắn của ông trong việc trừng trị các phe nhóm lũng đoạn chính trị, diệt trừ tham nhũng và đưa nước Nga vào trong khuôn khổ.
Theo các nhà quan sát, sự xích lại gần nhau giữa Riyadh và Moscow thời gian gần đây có thể là do Thái tử Mohammed bin Salman tìm được sự tương đồng về lý tưởng với Tổng thống Vladimir Putin.
“Cả hai rất cứng rắn trong việc giải quyết các vấn đề trong nước và quốc tế cũng như nhìn thế giới bằng hai màu đen, trắng rõ ràng”, Barmin đánh giá.
Quyền lực và làn sóng âm ỉ
Kể từ khi Mohammed được cha mình là vua Salman ủy thác quyền lực vào đầu năm 2015, chính sách đối ngoại của Saudi Arabia đã biến đổi một cách nhanh chóng, khi chuyển hình tượng của Nga từ kẻ thù sang bạn bè.
Trong khi đó, nhân vật này mở rộng tầm ảnh hưởng ra bên ngoài nhiều hơn với sự can dự vào cuộc nội chiến ở Yemen, phong tỏa Qatar và gần nhất là các cáo buộc liên quan đến Lebanon.
Tổng thống Nga nổi tiếng bởi tầm nhìn xa trông rộng để nhanh chóng chiếm tiên cơ ở các điểm nóng thế giới, mang lại vị thế cho Nga trước sự dồn ép từ phương Tây. Trong đó Syria là một ví dụ nổi tiếng.
Tại Trung Đông - nơi cán cân sức mạnh đang ngày càng thay đổi, Saudi Arabia thấy sự cần thiết phải đề cao cảnh giác và hành động trước khi các âm mưu từ bên ngoài có cơ hội gây tổn hại. Đó là lý do tư duy của Tổng thống Putin gây được tiếng vang mạnh mẽ với nhà lãnh đạo ở Riyadh.
Cải cách của Thái tử Mohammed bin Salman ở Saudi Arabia đang gây nhiều tranh cãi.
Dù có cách tiếp cận khá giống nhau về chính sách đối ngoại, nhưng cả hai lại có khởi đầu khác nhau mà theo giới phân tích, chính điều này khiến cho cách làm của Thái tử Mohammed không hiệu quả.
Với việc đã bình ổn được các vấn đề trong nước, ông Putin có thể tập trung mọi nguồn lực cho các chiến lược “cây gậy và củ cà rốt” lâu dài ở bên ngoài.
Còn đối với Mohammed bin Salman, chính sách đối ngoại của ông có mở rộng được hay không lại phụ thuộc vào việc nhân vật này cần nhanh chóng có chỗ đứng trong nước càng sớm càng tốt.
Quá trình tiếp quản một bộ máy chính trị khổng lồ của hoàng gia chỉ mới bắt đầu đối với vị Thái tử Ả Rập. Những vấn đề mà ông phải đối mặt sẽ là “đầu sỏ chính trị”, những nhân vật lưu vong cùng với tham nhũng lan tràn khắp mọi lĩnh vực trong xã hội.
Chuyên gia Yury Barmin cho rằng, mục tiêu của Thái tử Mohammed sẽ không hiệu quả nếu sử dụng chiến lược của Tổng thống Putin như một kim chỉ nam, bởi cơ bản hệ thống chính trị giữa hai nước là khác nhau.
Sự khác biệt giữa nước Nga trong những năm 2000 với Saudi Arabia hiện tại là ở hai chữ “gia đình”.
Thời kỳ mới lên nắm quyền, ông Putin có thể chiến đấu và trừng trị những chính khách sai trái mà không gây ảnh hưởng đến một nước Nga đang trong quá trình cải cách. Ngược lại, vị Thái tử 32 tuổi sẽ gặp khó khi động đến những người anh em họ hàng của mình.
Bằng cách thẳng tay loại bỏ các thành viên trong gia đình mà mỗi người trong số này đều có ảnh hưởng sâu sắc, Thái tử Mohammed đang kéo sập quy tắc đồng thuận – điều đã cho phép Saudi Arabia duy trì một sự cân bằng nhịp nhàng và gắn bó trong cả Vương quốc trong nhiều thập kỷ.
Thay vì vừa thực hiện đổi mới sâu rộng trong mọi lĩnh vực, vừa ưu ái cho giới tinh hoa hoàng gia vốn trung thành với Quốc vương, Mohammed đang đi theo một hướng đi khá rủi ro khi không cân bằng giữa cái lý và cái tình.
Điều này đang tạo ra một làn sóng phản đối âm ỉ trong hoàng gia mà nó sẽ khiến cho sự chuyển đổi quyền lực sau này của vị Thái tử diễn ra trong bối cảnh không được tiếp nhận.
