 |
| Bãi vàng của Công ty TNHH Trường Sơn. |
Nông dân đi mót vàng
Từ thị trấn Khâm Đức chạy theo con đường tỉnh lộ đang mở qua các xã Phước Chánh, Phước Kim, Phước Thành và tận cùng là Phước Lộc của huyện Phước Sơn là các “bãi vàng” đang được các Công ty, (có phép và không phép ) đang khai thác.
Theo nhiều người dân cho biết vàng tập trung chủ yếu ở xã Phước Đức, Phước Thành và Phước Lộc. Những ngày rảnh rỗi mọi người dân thuộc các thôn 2, 3 và 4 của xã Phước Thành thường xuyên vào rừng, nơi có các công ty đang khai thác để mót vàng.
Anh Kpoh Sứt thôn 2 xã Phước Thành cho biết: Hàng ngày tôi và một số người dân trong xã thường đến các bãi vàng thuộc Công ty TNHH Trường Sơn, Trung Sơn, Nghĩa Sơn, Phước Minh… để mót vàng. Mỗi ngày tôi và mọi người mót được khoảng vài ba li vàng, nếu đem ra bán thì cũng được 100 đến 150 ngàn đồng. Hầu như vàng ở đây đều đã được công ty đãi qua mấy lần và nhiều người khác đãi nữa, khi họ đãi xong, đất đá chảy ra ngoài tức là vùng dưới của các bãi, chúng tôi chỉ mót lại tí sái nên tỷ lệ vàng còn lại rất thấp”.
Theo quan sát của chúng tôi, nhiều đi mót vàng có cả người già và trẻ em. Đa số các em có hoàn cảnh khó khăn. Còn người già thì chủ yếu là do thấy người khác đồn rằng có nhiều người dân trong xã đi làm trúng nhiều vàng nên cũng bỏ nhà đi tìm vàng.
Ông Kpoh Lim đang hì hục đào đất để đãi vàng cũng nói vọng ra đùa: “ kiểu gì chiều nay tôi cũng trúng được một ký vàng cho coi, các chú tí nữa quay lại mà xem nhé… Đùa các chú chứ làm cái nghề này chả biết khi nào mới gặp được vàng, cứ thấy người ta kéo nhau đi tìm thì mình cũng đi chứ có biết khi nào trúng vàng mô. May ra thì mót được mấy li bán lấy tiền mua cân gạo cho các cháu thôi”.
 |
| Anh Nguyễn Văn Mến đang cầm nón đi đào và đãi vàng. |
Ông Lim cũng cho biết thêm: người dân ở đây không làm vàng ra thì chẳng biết làm chi hết, ngoài vụ mùa trồng mấy cây mì, bắp ra thì có còn công việc chi làm mô các chú?”
Đang loay hoay bên máng đãi vàng của mình, thấy chúng tôi tiến sát lại anh Nguyễn Văn Mến nhà ở thôn 3 – xã Phước Thành có vẻ rụt dè nói: “ Có một mình em làm ở đây thôi, chỗ này người ta đã lấy hết vàng rồi. Cả ngày nay em đãi mà chỉ được có chừng này thôi đấy, bán chắc cũng được 60 ngàn đồng. Em nghe họ nói sắm cái nón, xà beng và cuốc là có thể đi đào vàng và ăn nên làm ra được, nếu may mà trúng thì trở nên giàu có nữa. Nhưng em làm từ hồi giờ chưa thấy trúng bữa nào, công việc này thật vất vả nhưng vì vợ chồng em không có việc gì làm, rẫy thì ít nên biết làm sao được các anh”.
Gạt những giọt mồ hôi đang đọng trên trán anh Mến lại tiếp tục công việc của mình và không quên nói theo- các anh thử đi vào trong chỗ Công ty Phước Minh xem, mấy hôm nay mấy người làm trong đấy nghe nói trúng lắm .
Chuyện kể của phu vàng
Chúng tôi ghé vào một quán nước ngay trung tâm xã Phước Thành để nghỉ ngơi, tình cờ bắt gặp một nhóm phu vàng trong xã Phước Lộc đi ra. Lân la hỏi chuyện được một người tên Quỳnh ở huyện Đại Lộc cho biết: Sau nhiều ngày sống trong những cánh rừng để khai thác vàng cho các công ty, các chủ bãi vàng, không chịu được khổ sở, phần nữa thì bị đánh đập, cuộc sống thiếu thốn… nên tôi cùng một số anh em đã bỏ về, tiền lương cũng đành bỏ lại vì chưa đến hạn thì ông chủ sẽ không trả lương.
Khi chúng tôi hỏi về an toàn khi lao động trong các hầm mỏ ở bãi vàng, một người trong nhóm này kể lại: Thật ra thì bảo hộ lao động khi làm việc trong các hầm mỏ ở các bãi vàng cũng sơ xài lắm, chỉ một đôi ủng, một bộ quần áo lao động đồng phục, một cái mũ và đèn phin.
Các đường hầm sâu đến 500m dưới lòng đất đều được dùng cây rừng để chống đỡ cho khỏi bị sập. Công trường tuy có kỹ sư hầm mỏ và kỹ sư về chất nổ nhưng rất ít khi có mặt ở công trường, thuốc nổ thì họ cho nổ tùm lum. Cũng có khi nhiều kỹ sư của các Công ty chỉ nằm trên giấy tờ, nên mỗi lần xuống hầm lại lo nơm nớp hầm sập.
“Công nghệ” lọc vàng cũng được nhiều Công ty và các ông chủ dùng chiêu để “qua mặt” các cơ quan chức năng. Ngoài việc đầu tư các lò đốt để tách vàng và chì ra thì nhiều Công ty khai thác vàng tại đây còn sử sụng Cyanua để tách vàng. Có đến 90% các Công ty và các bãi vàng ở đây sử dụng Cyanua.
Cứ nhìn thấy mấy cái ô nhỏ được xây mà bên trong đựng cát và bên cạnh có mấy cái can nhựa được nối với một vòi nước, phía dưới có mấy bao tải đắp ngăn nước lại, dọc theo đường ống nước đó đi lên đỉnh núi thì sẽ tìm ra Cyanua dùng để tách vàng ngay. Cái này thì chỉ một số người mới được biết thôi, cần phải giấu kín vì khi cơ quan chức năng kiểm tra phát hiện thì Công ty sẽ bị phạt.– Một người trong nhóm này cho biết.
 |
| Nhiều người dân địa phương vẫn ngày đêm đi mót sái vàng và họ làm lán trại ở ngay trong rừng. |
Với các nhóm vàng tặc việc khai thác vàng sa khoáng là rất khó vì khai thác phải bằng máy múc và máy hút nên rất dễ bị các cơ quan chức năng phát hiện. Nên các nhóm này chủ yếu là khai thác theo kiểu Vàng đổi có nghĩa là đào hầm rất nhỏ sau đó dùng cây chống lại và cho các phu vàng chui vào đào đất rồi cõng lên trên đưa ra suối để đãi. Việc khai thác này hết sức nguy hiểm vì hầm có thể sập bất cứ lúc nào. Cách đây mấy tháng ở khu này đã xảy ra liên tiếp mấy vụ sập hầm dẫn tới hai người chết nên các phu vàng sợ mà bỏ về quê. Nhưng vì lợi nhuận của một số ông chủ và ảo tưởng của một số vàng tặc nên việc khai thác vẫn ngày đêm diễn ra.
Một chuyện nữa mà các phu vàng phải chấp nhận đó là việc nước sinh hoạt rất bẩn, có công ty làm ở trên đầu suối vừa đãi vừa đi vệ sinh, tất cả đều chảy xuống hạ lưu nhưng vì cùng trên một dòng suối nên các vàng tặc ở dưới không còng cách nào khác đó là phải ăn lại nước bẩn mà đồng loại đã thải ra.
Từ đầu năm đến nay, nhiều cơ quan chức năng tỉnh Quảng Nam đã nhiều lần tiến hành kiểm tra các Công ty khai thác vàng, truy quét các bãi “vàng tặc” nhưng sai phạm bị phát hiện trên thực tế vẫn đang còn rất thấp so với thực tế. Tình trạng khai thác vàng lậu vẫn thường xuyên diễn ra sau khi kết thúc mỗi đợt truy quét.
Theo ông Hồ Văn Tre- Trưởng phòng Tài nguyên – Môi trường huyện Phước Sơn thì: “Chỉ còn hai trong tổng số 16 công ty khai thác vàng mà tỉnh Quảng Nam đã cấp phép còn hoạt động, còn một số công ty khác do đã phá sản và còn nợ thuế nên không hoạt động nữa. Chúng tôi luôn tổ chức các đoàn liên ngành để đi truy quét hàng tháng”.
Cuộc sống của nhiều người dân còn gặp rất nhiều khó khăn, ước mơ có một cuộc sống giàu sang, thoát nghèo là điều chính đáng của mọi người. Nhưng ước mơ bắt nguồn từ cuộc sống từ vàng tặc thì thật là nguy hiểm vì khó khăn lúc nào cũng luôn rình rập, một số người đã đến đây rồi trở về với thân tàn ma dại, tay vẫn trông không.
Theo Pháp luật Việt Nam
