Cho đến tận đầu thế kỷ 20, một bậc “quốc học đại sư” của Trung Quốc còn viết cả một cuốn sách dành cho Liễu Như Thị những lời ca ngợi trên mây. Tuy nhiên, cho tới nay vẫn chưa ai biết đích xác về cuộc đời còn nhiểu bí ẩn của cô gái lầu xanh đình đám trong lịch sử của xứ sở này…
Theo những gì sử sách còn lưu lại, Liễu Như Thị sinh vào khoảng năm Vạn Lịch thứ 46 triều nhà Minh (tức khoảng năm 1618 tại Gia Hưng, Chiết Giang). Như Thị ban đầu vốn mang họ Dương, tên Ái, sau mới đổi thành họ Liễu, tên là Ẩn. Như Thị (nghĩa là như thế) là tên tự do chính họ Liễu tự đặt cho mình khi xem một bài từ của nhà thơ Tân Khí Tật: “Ngã kiến thanh sơn đa vũ mị/Liệu thanh sơn kiến ngã ứng như thị” (nghĩa là, ta nhìn ngọn núi biếc đẹp vô cùng, chẳng biết, ngọn núi ấy nhìn ta có như vậy chăng).
Khi còn nhỏ, do hoàn cảnh gia đình túng quẫn, Liễu Như Thị được bán vào Quy gia viên ở thị trấn Thịnh Trạch làm nữ tì. Quy gia viên thực tế là một kỹ viện nổi tiếng đương thời tại thị trấn Thịnh Trạch của Chiết Giang, có thể nói là sánh ngang với kỹ viện Kim Lăng nổi tiếng trong sử sách lúc bấy giờ tại Nam Kinh. “Tú bà” đứng đầu lầu xanh Quy gia viên là Từ Phật, một gái lầu xanh có tiếng ở vùng Chiết Giang.
Người ta nói rằng, Từ Phật nhận Liễu Như Thị làm con nuôi, tuy nhiên đây thực tế là một sự nhầm lẫn. Khi được bán tới Quy gia viên làm nữ tì, thấy Liễu Như Thị xinh đẹp, lại lanh lợi, nghĩ tới sau nay có thể trở thành một ca nữ “ăn khách” giúp mình thu về bộn tiền nên họ Từ quyết định “đầu tư”. Vì vậy, ngay từ nhỏ, Liễu Như Thị đã được Từ Phật đào tạo đánh đàn, làm thơ, vẽ tranh…, những “kỹ năng” cần thiết của một gái lầu xanh thời bấy giờ.
Khi lớn lên, không phụ sự kỳ vọng của Từ Phật, Liễu Như Thị ngày một xinh đẹp như hoa. Từ Phật sung sướng chờ đợi ngày mình sẽ thu về “cả vốn lẫn lời”. Thế rồi cơ hội ấy cũng đến khi vị tướng quốc họ Chu cáo lão về quê an hưởng tuổi già. Do muốn tìm một cô hầu gái xinh đẹp và lanh lợi để phục vụ mẹ của mình, Chu Đạo Đăng đã dành hẳn một chuyến tới Quy gia viên để chọn người. Chọn tới chọn lui, cuối cùng Liễu Như Thị lọt vào mắt xanh của vị tướng quốc về hưu.
Mẹ Chu Đạo Đăng suốt ngày sống trong phủ, ít khi ra ngoài vì vậy, khi gặp một cô gái xinh đẹp lại mồm miệng nhanh nhảu như Liễu Như Thị thì thích lắm. Liễu Như Thị đem toàn bộ những chuyện mình nghe được khi còn “hầu hạ” ở Quy gia viên đem kể lại cho mẹ Chu Đạo Đăng nghe khiến bà ngày càng yêu cô người hầu vốn xuất thân không mấy trong sạch này. Cũng chính vì thế, mới làm người hầu được một thời gian, Liễu Như Thị đã lọt vào mắt xanh của vị tướng quốc về hưu. Ít lâu sau đó, Liễu Như Thị được Chu Đạo Đăng nạp làm vợ lẽ.
Trẻ tuổi, xinh đẹp lại biết đàn ca, thi phú nên dù chỉ là vợ bé Liễu Như Thị rất được họ Chu yêu chiều. Tuy nhiên, sự thiên vị của Chu Đạo Đăng dành cho cô vợ lẽ trẻ tuổi đã khiến đám vợ lớn vợ bé còn lại của ông ta sinh lòng đố kỵ. Ít lâu sau đó họ hợp mưu với nhau vu cáo Liễu Như Thị tư thông với một người hầu nam trong phủ.
Chu Đạo Đăng tuổi đã cao, đầu óc lú lẫn nên vừa nghe nhắc đến hai từ “thông dâm” đã nổi giận đùng đùng, không thèm phân biệt phải trái, bắt Liễu Như Thị phải tự tận theo “gia quy” nhà họ Chu. Tuy nhiên, sau đó, mẹ của họ Chu do nghĩ tới những ngày tháng Liễu Như Thị hầu hạ mình nên đã nói với Chu Đạo Đăng tha cho Liễu Như Thị tội chết. Được miễn tội chết nhưng Liễu Như Thị cũng không được phép ở lại nhà họ Chu nữa. Vì vậy, vào năm 1633 khi mới 15 tuổi, Liễu Như Thị bị đuổi khỏi phủ tướng quốc, quay trở lại Quy gia viên.
Sau khi Liễu Như Thị rời khỏi phủ họ Chu, Chu Đạo Đăng nhớ tiếc thành bệnh rồi ôm hận về dưới suối vàng. Cái chết quá mau chóng của Chu Đạo Đăng trở thành một màn quảng cáo cực kỳ hiệu quả cho “thương hiệu” Liễu Như Thị. Cái danh “vợ lẽ phủ tướng quốc” cộng thêm tài đàn ca, xướng họa nhanh chóng khiến Liễu Như Thị đứng vào nhóm ca nữ hàng đầu ở vùng Chiết Giang thời bấy giờ. Tuy nhiên cũng vì quá xinh đẹp, tài tình mà lại ở vào địa vị là một gái lầu xanh, nên cuộc đời Liễu Như Thị khó tránh khỏi long đong lận đận đặc biệt là trong chuyện hôn nhân.
Sau khi rời khỏi nhà họ Chu, thoát khỏi kiếp vợ lẽ, người tình đầu tiên mà Liễu Như Thị gặp được chính là Tống Viên Văn, một trong 3 tài tử nổi tiếng trong vùng lúc bấy giờ. Họ Tống gặp Liễu Như Thị lần đầu vào năm Sùng Trinh thứ 5 (tức năm 1632) trong bữa tiệc mừng thọ Chu Đạo Đăng khi Liễu Như Thị còn là vợ lẽ của nhà họ Chu. Ngay từ lần đầu tiên gặp mặt, Tống Viên Văn đã đem lòng si mê Liễu Như Thị. Nhưng mãi tới khi Như Thị bị đuổi khỏi nhà họ Chu, họ mới chính thức qua lại.
Vốn sẵn tài năng văn chương, Tống Viên Văn đã viết rất nhiều thơ ca ngợi vẻ đẹp của Như Thị. Họ Tống ngày càng đắm đuối trong mối tình với cô ca nữ họ Liễu, vì vậy quyết tâm lấy bằng được cô ta về làm vợ. Tuy nhiên, thân là một gái lầu xanh, biết rằng, khách làng chơi hay cả thèm chóng chán nên với chàng tài tử họ Tống, Liễu Như Thị cũng bán tín bán nghi. Cuối cùng Liễu Như Thị quyết định thử lòng quyết tâm của họ Tống.
Liễu Như Thị hẹn Tống Viên Văn trên một con thuyền đậu ở bến Bạch Long, khi Tống tới, Liễu Như Thị cho người ra nói rằng: “Tống công tử khoan hãy lên thuyền, nếu như công tử có lòng thì xin hãy lội nước mà ra”. Khi đó trời đương lúc mùa đông, thời tiết vô cùng lạnh giá, ngồi trên bờ cũng phát run vì gió rét chứ đừng nói tới việc phải lội xuống nước. Thế nhưng Tống Viên Văn thì chẳng nề hà chuyện gì, vừa nghe phải lội xuống nước là chàng ta lao ngay xuống dòng nước. Đến lúc này Liễu Như Thị mới vội vàng sai người lội xuống kéo Tống Viên Văn đang co ro dưới nước lên thuyền ủ ấm cho. Cũng từ đó, Liễu Như Thị thuận tình trở thành vợ của Tống Viên Văn.
Mặc dù cả hai đều rất mực si mê nhau, tuy nhiên, vào thời bấy giờ, một cô gái lầu xanh như Liễu Như Thị muốn trở thành vợ cả của họ Tống quả tình là không đơn giản chút nào. Mẹ của Tống Viên Văn vừa nghe Như Thị xuất thân từ lầu xanh đã nổi giận đùng đùng, không những không đồng ý chuyện hôn sự mà còn bắt Tống quỳ trước bàn thờ tổ tiên để chuộc lỗi. Tống Viên Văn thanh minh nói, Liễu Như Thị lấy mình không phải vì tiền. Mẹ Tống càng giận giữ quát: “Tiền tài thì ăn nhằm gì, cô ta không cần tiền của con, cô ta cần cái mạng của con!”. Do sự quản lý chặt chẽ từ mẹ, Tống Viên Văn ngày càng ít có cơ hội gặp Liễu Như Thị hơn. Chuyện tình giữa hai người cũng vì thế mà nhạt dần.
Một thời gian sau đó, quan phủ ra lệnh kiểm soát và dẹp bỏ các kỹ viện. Liễu Như Thị bị đặt vào tình thế khó khăn, mới tìm đến Tống Viên Văn nhờ anh ta ra mặt chuộc thân cho mình để mình thoát khỏi thân phận là một gái lầu xanh. Thế nhưng, lúc này, do bị sức ép từ người mẹ, Tống Viên Văn do dự có ý từ chối. Liễu Như Thị nghe câu trả lời của họ Tống, lạnh lùng nói: “Người khác nói như vậy thì đi một nhẽ, đến công tử cũng nói như vậy thì từ nay về sau, chúng ta coi như ân đoạn nghĩa tuyệt”. Nói xong, Liễu Như Thị mới rút thanh đoản đao giắt bên người chém thẳng xuống cây đàn đặt trên mặt bàn khiến cây đàn vỡ làm đôi rồi bỏ đi (còn nữa).
> Đọc thêm: Chuyện phong thủy, âm dương của người nổi tiếng thế giới
Phong Nguyệt
* Bài đăng trên ấn phẩm chuyên đề báo ĐSPL.
