Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Ảnh: Getty
Theo Bloomberg News, vào tháng 3/2025, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gia tăng căng thẳng thương mại với Trung Quốc, Bắc Kinh đã âm thầm mở kênh tiếp cận với Ấn Độ.
Tờ báo Mỹ ngày 28/8 dẫn lời một quan chức Ấn Độ cho hay, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được cho là đã gửi thư cho Tổng thống Ấn Độ Droupadi Murmu để thăm dò khả năng cải thiện quan hệ 2 nước. Bức thư bày tỏ lo ngại về các thỏa thuận của Mỹ có thể ảnh hưởng tới lợi ích của Trung Quốc, đồng thời giới thiệu một quan chức địa phương phụ trách thúc đẩy hợp tác Trung - Ấn. Thông điệp này nhanh chóng được chuyển đến Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi.
Phải tới tháng 6, chính phủ của ông Modi mới bắt đầu xem xét nghiêm túc việc cải thiện quan hệ với Bắc Kinh, trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại với Washington ngày càng căng thẳng và Ấn Độ bức xúc trước tuyên bố của ông Trump rằng ông đã “dàn xếp ngừng bắn” giữa Ấn Độ và Pakistan sau 4 ngày giao tranh hồi tháng 5.
Đến tháng 8, tiến trình xích lại giữa Ấn Độ và Trung Quốc tăng tốc. Sau khi bị Mỹ áp thuế nặng, hai nước đã đồng ý tái khởi động nỗ lực giải quyết tranh chấp biên giới – vốn kéo dài và từng dẫn đến cuộc đụng độ chết người năm 2020. Cuối tuần này, ông Modi dự kiến có chuyến thăm Trung Quốc đầu tiên sau 7 năm.
Sự "tan băng" này tác động trực tiếp đến Mỹ, quốc gia nhiều năm qua vẫn kỳ vọng Ấn Độ đóng vai trò “đối trọng” với Trung Quốc. Tuy nhiên, quyết định của ông Trump áp thuế 50% lên hàng xuất khẩu của Ấn Độ vì nước này mua dầu Nga đã khiến New Delhi bất ngờ. Một số nhà quan sát bình luận rằng chính cách tiếp cận cứng rắn của ông Trump vô tình thúc đẩy Ấn Độ - Trung Quốc tìm lại tiếng nói chung.
Theo Bloomberg News, từ đầu năm 2024, ông Modi đã âm thầm tìm cách giảm căng thẳng với Bắc Kinh do lo ngại gánh nặng kinh tế và chi phí duy trì lực lượng ở dọc biên giới dài hơn 3.400 km giữa 2 nước. Trước đó, vào giữa năm 2023, hai bên từng tiến gần tới một thỏa thuận rút quân nhưng thất bại vì bất đồng nhỏ.
Dù vậy, sau bức thư của ông Tập hồi tháng 3/2025, hàng loạt động thái mang tính biểu tượng và thực chất xuất hiện: Các quan chức hai bên nối lại liên lạc; Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar thăm Bắc Kinh lần đầu sau 5 năm; Trung Quốc nới lỏng hạn chế phân bón và đất hiếm; Ấn Độ cho phép nối lại cấp visa du lịch cho công dân Trung Quốc.
Theo Bloomberg News, kinh tế là động lực quan trọng. Trung Quốc đang tăng trưởng chậm lại, đối mặt với tình trạng dư thừa công suất ở ngành xe điện và năng lượng sạch; trong khi Ấn Độ với hơn 1,4 tỷ dân là thị trường tiềm năng khổng lồ. New Delhi cũng cần đầu tư từ Trung Quốc để thúc đẩy tham vọng công nghiệp hóa, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất pin và năng lượng tái tạo. Các tập đoàn lớn của Ấn Độ như Adani, Reliance hay JSW được cho là đang xem xét hợp tác với doanh nghiệp Trung Quốc.
Tuy nhiên, Bloomberg News cho rằng trở ngại vẫn rất nhiều: Quan hệ khăng khít giữa Trung Quốc và Pakistan, vấn đề đảo Đài Loan, vấn đề Tây Tạng, cùng việc Ấn Độ vẫn là thành viên nhóm Bộ Tứ (Quad) gồm cả Mỹ, Nhật Bản, và Úc. Các nhà phân tích nhận định tiến trình bình thường hóa quan hệ Ấn Độ - Trung Quốc sẽ diễn ra từng bước, khó có bước đột phá nhanh chóng.
Một cựu nhà ngoại giao Trung Quốc cho rằng ông Tập sẽ thận trọng, chỉ đóng vai trò công khai lớn hơn khi quan hệ Trung Quốc - Ấn Độ cải thiện rõ rệt. Trong khi đó, các chuyên gia nhận định quan hệ giữa 2 nước đang trên “quỹ đạo tích cực”, nhưng mới chỉ dừng ở việc khôi phục những gì đã mất, còn chặng đường đi xa hơn sẽ không dễ dàng.
Nguyễn Thái - Bloomberg News
