Bộ Thương mại và Hải quan Trung Quốc hôm 3/5 thông báo rằng kể từ ngày 1/8, việc xuất khẩu một số sản phẩm gali và germanium sẽ cần có sự chấp thuận đặc biệt để “bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia”. Các kim loại này được sử dụng trong chip máy tính tốc độ cao, cũng như trong lĩnh vực quốc phòng và năng lượng tái tạo.
Thông báo này được đưa ra sau khi truyền thông đưa tin rằng rằng Mỹ đang xem xét các hạn chế mới đối với việc xuất khẩu chip trí tuệ nhân tạo sang Trung Quốc.
Trong một bài đăng hôm 3/5, tờ Thời báo Hoàn cầu (Global Times) của Trung Quốc cho biết, Washington và các đồng minh của họ đã tìm cách đàn áp lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc mà không quan tâm đến thiệt hại tiềm tàng mà bức màn sắt công nghệ có thể gây ra cho chuỗi cung ứng và công nghiệp toàn cầu.
“So với việc Mỹ gây sức ép buộc các đồng minh hợp tác trong lệnh cấm chip đối với Trung Quốc, động thái lần này của Trung Quốc có thể mang tính chất cảnh báo nhiều hơn, cho thấy Trung Quốc sẽ không thể bị loại khỏi chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu”, tờ báo viết thêm.
Phản ứng của các nước
Ngay sau thông báo về các hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc, quan chức thương mại các nước đã lập tức đánh giá hậu quả của các biện pháp này.
Bộ thương mại Hàn Quốc đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp để thảo luận về quyết định của Trung Quốc trong việc kiểm soát xuất khẩu 2 kim loại này.
“Chúng tôi đang theo dõi tình hình tại các quốc gia trọng điểm như Mỹ, Nhật Bản và sẽ nỗ lực tối đa để chuẩn bị các biện pháp đối phó với những tình huống khó xảy ra. Chúng tôi không thể loại trừ khả năng biện pháp này được mở rộng sang các mặt hàng khác”, Thứ trưởng Thương mại Hàn Quốc Joo Young-joon cho biết.
Theo ông Joo, Trung Quốc không kiểm soát lượng lớn germani trên thế giới giống như với đất hiếm. Bộ này sẽ tiếp tục hỗ trợ phát triển các vật liệu thay thế và các kênh nhập khẩu, ông Joo nói thêm.
Trong khi đó, theo Bộ trưởng Thương mại Nhật Bản Yasutoshi Nishimura, Tokyo cũng đang nghiên cứu tác động đối với các công ty của mình cũng như kiểm tra kế hoạch thực hiện các biện pháp kiểm soát của Bắc Kinh. Tokyo để ngỏ khả năng hành động tại Tổ chức Thương mại Thế giới, cảnh báo rằng họ sẽ phản đối bất kỳ hành vi vi phạm quy tắc quốc tế nào.
Hàn Quốc là quê hương của Samsung, một trong những công ty hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất chất bán dẫn, trong khi các tập đoàn Nhật Bản đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng chip.
Tại Đức, nhà nhập khẩu kim loại lớn nhất châu Âu Wolfgang Niedermark cho biết, các biện pháp kiểm soát cho thấy sự phụ thuộc của châu Âu vào Trung Quốc nguy hiểm như thế nào.
Tập đoàn này cho rằng sự phụ thuộc của Đức và châu Âu vào các nguyên liệu khoáng sản thô như đất hiếm từ Trung Quốc đã lớn hơn sự phụ thuộc vào dầu mỏ và khí đốt tự nhiên từ Nga.
“Châu Âu và Đức cần phải nhanh chóng giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc đối với các nguyên liệu thô quan trọng”, theo ông Niedermark.
“Chỉ là khởi đầu”
Thông báo của Bắc Kinh hôm 3/7 cho thấy chính quyền của Chủ tịch Tập Cận Bình sẵn sàng nhắm mục tiêu vào các lợi ích của phương Tây để đáp trả việc Washington thắt chặt các biện pháp kiềm chế Trung Quốc tiếp cận công nghệ tiên tiến.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ning hôm 4/7 cho biết, Trung Quốc “luôn thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công bằng, hợp lý và không phân biệt đối xử”. Theo bà Mao Ning, các biện pháp này là “thông lệ quốc tế phổ biến và không nhắm mục tiêu vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào”.
Động thái của Trung Quốc diễn ra chỉ vài ngày trước chuyến thăm của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen tới Bắc Kinh (dự kiến diễn ra ngày 6/7), một chuyến đi được coi là nỗ lực nhằm ổn định mối quan hệ đầy sóng gió giữa Mỹ và Trung Quốc.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen gặp mặt Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Tạ Phong (Xie Feng) ngày 3/7, trước khi sang Trung Quốc (dự kiến từ ngày 6-9/7). Ảnh: CGTN
Các nhà phân tích đã mô tả động thái này là biện pháp đối phó thứ hai và lớn nhất của Trung Quốc trong cuộc chiến công nghệ kéo dài giữa Mỹ và Trung Quốc, diễn ra sau khi nước này cấm một số ngành công nghiệp quan trọng trong nước mua hàng từ nhà sản xuất chip nhớ Micron của Mỹ vào tháng 5.
Hôm 5/7, cựu Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Wei Jianguo nói với tờ China Daily rằng các quốc gia nên chuẩn bị tinh thần nếu họ tiếp tục gây áp lực với Trung Quốc. Ông Wei mô tả các biện pháp kiểm soát mới nhất của Trung Quốc là “cú đấm nặng nề được cân nhắc kỹ lưỡng” và “chỉ là một sự khởi đầu”.
“Nếu những hạn chế nhắm vào lĩnh vực công nghệ cao của Trung Quốc tiếp tục, thì các biện pháp đối phó sẽ leo thang”, ông Wei, người từng giữ chức Thứ trưởng Thương mại giai đoạn 2003-2008 và hiện là Phó Chủ tịch Trung tâm Trao đổi Kinh tế Quốc tế Trung Quốc do nhà nước hậu thuẫn, nói thêm.
Theo Thời báo Hoàn cầu (Global Times), đó là một “cách thực tế” để nói với Mỹ và các đồng minh rằng những nỗ lực của họ nhằm ngăn chặn Trung Quốc mua sắm công nghệ tiên tiến hơn là một “tính toán sai lầm”.
Nguyễn Tuyết (Theo Financial Times, Reuters, Al Jazeera)
