Trong làn nước xanh lấp lánh của quốc đảo Antigua nằm ở vùng Caribbe, những người ngắm cảnh có thể chiêm ngưỡng chiếc siêu du thuyền Alfa Nero màu đen bóng bảy trị giá hàng chục triệu bảng thả neo. Tuy nhiên, kể từ khi chiến dịch quân sự tại Ukraine xảy ra, chiếc siêu du thuyền có liên hệ với tỷ phú người Nga Andrey Guryev đã biến mất khỏi bản đồ theo dõi toàn cầu được sử dụng để xác định vị trí giao thông trên biển.
Cuộc điều tra của Observer vào cuối tuần này cho thấy đây là một trong ít nhất 6 siêu du thuyền có liên hệ với các nhà tài phiệt người Nga nằm trong tầm ngắm trừng phạt của Anh đã "chìm vào bóng tối" trên các hệ thống theo dõi đại dương. Các nhà tài phiệt bị trừng phạt có liên quan đến 6 siêu du thuyền bị nghi ngờ tắt AIS đều không trả lời yêu cầu bình luận.
Chủ sở hữu của những chiếc du thuyền này đã nhận ra rằng họ có nguy cơ trở thành mục tiêu trong cuộc “săn lùng” tài sản của giới siêu giàu Nga trên toàn cầu.
Các báo cáo cho thấy đang có sự gia tăng số lượng các du thuyền liên quan với Nga tắt thiết bị hệ thống nhận diện tự động hàng hải (AIS) được sử dụng để theo dõi các tàu lớn. Trên thực tế, hệ thống có thể được pháp tắt vì những lý do chính đáng. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng một số tàu đã tắt hệ thống vì muốn tránh bị phát hiện.
Theo các quy tắc hàng hải, AIS phải luôn hoạt động khi tàu đang chạy hoặc neo đậu. Tất cả tàu có tổng trọng tải từ 300 GT trở lên phải được trang bị hệ thống này. Một tàu du lịch cần thường xuyên truyền đi thông tin vị trí, tuy nhiên cũng có thể tắt hệ thống khi ở trong cảng. Dữ liệu được chuyển tiếp bởi máy thu vô tuyến và vệ tinh.
Ông Sam Tucker, trưởng bộ phận kinh doanh du thuyền tại đơn vị cung cấp dữ liệu vận tải biển Vessels Value, cho biết: “Trước đây, chúng tôi nhận được tín hiệu của một số tàu cứ sau mỗi vài phút từ bộ phát đáp, tuy nhiên hiện chúng tôi đang ghi nhận khoảng cách hàng tháng. Rất có thể một số tàu đã tắt công tắc và chuyển sang chế độ ẩn".
Du thuyền sang trọng Eclipse của tỷ phú người Nga Roman Abramovich neo đậu tại cảng Cruise, Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 22/3/2022. Ảnh: Getty Images.
Phân tích của Observer về dữ liệu AIS do công ty tình báo thị trường hàng hải và hàng không VesselsValue tổng hợp cho thấy các siêu du thuyền đã "chìm vào bóng tối" trong hơn một tháng bao gồm:
Siêu du thuyền Clio dài 72 mét liên quan đến nhà công nghiệp Nga Oleg Deripaska, đã di chuyển từ Ấn Độ Dương đến Thổ Nhĩ Kỳ sau khi bùng nổ xung đột tại Ukraine. Vị trí phát đi cuối cùng của du thuyền là vào ngày 18/4 tại Biển Đen, trong phạm vi các cảng Sochi và Novorossiysk của Nga.
Du thuyền Galactica Super Nova dài 70 mét liên quan đến nhà tài phiệt Nga Vagit Alekperov, cựu chủ tịch tập đoàn dầu mỏ khổng lồ Lukoil. Vị trí cuối cùng được phát đi của con tàu là vào ngày 2/3 ngoài khơi bờ biển Croatia.
Tàu Ocean Victory dài 140 mét liên quan đến nhà tài phiệt Nga Viktor Rashnikov đã phát đi vị trí cuối cùng tại nơi neo đậu ở Maldives vào ngày 1/3.
Các du thuyền khác đã không được xác nhận vị trí thông qua AIS trong ít nhất một tháng bao gồm My Sky liên quan đến ông trùm thuốc lá Igor Kesaev, lần cuối cùng hiển thị vị trí của nó ở Maldives vào ngày 30/3.
Maldives không có hiệp ước dẫn độ với Mỹ, do đó ít nhất 5 du thuyền có liên quan đến chủ sở hữu người Nga đã hướng đến vùng biển của nước này kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột. Các tàu khác bao gồm 2 du thuyền thuộc sở hữu của tỷ phú dầu mỏ người Nga gốc Do Thái Roman Abramovich đã hướng đến Thổ Nhĩ Kỳ.
Sau khi xung đột tại Ukraine bùng nổ, siêu du thuyền Clio liên quan đến tỷ phú người Nga Deripaska, nhà sáng lập công ty nhôm Rusal, đã di chuyển hơn 3.000 dặm từ Maldives qua kênh đào Suez, băng qua Địa Trung Hải và vào eo biển Bosphorus - cửa ngõ vào Biển Đen và các cảng của Nga. Nguyên nhân khiến du thuyền Clio di chuyển có thể là do tình hình ở Biển Đen trở nên nguy hiểm phát sinh từ tác động của xung đột.
Siêu du thuyền Solaris thuộc sở hữu của tỷ phú Nga Roman Abramovich xuất hiện ở vùng biển Porto Montenegro vào ngày 12/3/2022. Ảnh: Getty Images.
Một thành viên của thủy thủ đoàn trên siêu du thuyền liên quan tới một nhà tài phiệt Nga bị trừng phạt bởi Anh chia sẻ với hãng tin Observer vào tuần trước: “Chúng tôi được yêu cầu tắt AIS, bằng cách tháo các vít trên phích cắm điện và rút nó ra ngoài”.
Dữ liệu của ngành hàng hải cho thấy hiện có khoảng 9.300 siêu du thuyền trên biển với tổng trị giá hơn 50 tỷ bảng Anh. Trong đó, khoảng 10% số tàu đó thuộc sở hữu của người Nga.
Ít nhất 13 du thuyền với tổng trị giá gần 2 tỷ bảng Anh đã bị tạm giữ kể từ khi bắt đầu xảy ra cuộc xung đột Ukraine.
Một trong những siêu du thuyền đầu tiên bị thu giữ là chiếc Amore Vero dài 86 mét liên quan tới ông trùm dầu mỏ người Nga Igor Sechin. Chiếc du thuyền đã bị các nhân viên hải quan bắt giữ tại một xưởng đóng tàu ở La Ciotat miền nam nước Pháp vào ngày 2/3.
Siêu du thuyền Amadea được cho là có liên hệ với tỷ phú sở hữu công ty khai thác vàng người Nga Suleiman Kerimov đã bị thu giữ nhân danh Mỹ.
Các nhà chức trách Italy cũng thu giữ du thuyền Sailing Yacht A dài 143 mét tại cảng Trieste. Siêu du thuyền được cho là thuộc sở hữu của tỷ phú doanh nhân Andrey Melnichenko, ông đã bị đưa vào danh sách trừng phạt của Anh trừng phạt vào ngày 15/3.
Siêu du thuyền khác của tỷ phú Melnichenko, Motor Yacht A trị giá 240 triệu bảng Anh, đã biến mất khỏi hệ thống theo dõi hàng hải toàn cầu. Vị trí được xác nhận cuối cùng của du thuyền là tại Maldives vào ngày 10/3.
Vị trí cuối cùng được ghi lại của du thuyền Alfa Nero trên AIS là neo đậu tại thị trấn Philipsburg thuộc phần đảo Sint Maarten (Hà Lan) vào ngày 3/3. Chiếc du thuyền thuộc sở hữu của doanh nhân Nga Guryev, 62 tuổi, làm giàu từ công ty phân bón khổng lồ PhosAgro. Ông Guryev được cho là đã mua dinh thự riêng lớn hàng đầu tại London, biệt thự 25 phòng ngủ Witanhurst với giá 50 triệu bảng Anh vào năm 2008.
Phạm Hà Thanh (theo The Guardian, CNBC)
