Nguồn tin có liên quan tới Bộ Kinh tế đã trích lời một quan chức cấp cao trong chính phủ Đức cho biết, chính quyền này đã ngừng phê duyệt giấy phép xuất khẩu vũ khí tới Israel do áp lực về chính trị và pháp lý từ các vụ kiện cáo buộc những hợp đồng xuất khẩu này của Đức đã vi phạm luật nhân đạo quốc tế.
Bộ Kinh tế Đức chưa phản hồi các yêu cầu bình luận. Tuy nhiên, chính phủ Đức đã đưa ra phát biểu sau khi Reuters đăng tải báo cáo.
Phát ngôn viên chính phủ Đức Steffen Hebestreit cho biết: "Đức không hề tẩy chay xuất khẩu vũ khí tới Israel".
Trong năm 2023, Đức đã phê duyệt những khoản xuất khẩu vũ khí tới Israel với tổng trị giá 326,5 triệu euro (363,5 triệu USD) bao gồm trang thiết bị quân sự và vũ khí chiến tranh, tăng gấp 10 lần so với mức xuất khẩu trong năm 2022, theo dữ liệu từ Bộ Kinh tế Đức, cơ quan phê duyệt các giấy phép xuất khẩu tại quốc gia này.
Tuy nhiên mức phê duyệt đã giảm trong năm 2024, với lượng vũ khí xuất khẩu chỉ đạt tổng trị giá 14,5 triệu euro trong thời gian từ tháng 1 tới ngày 21/8, theo dữ liệu do Bộ Kinh tế Đức cung cấp nhằm trả lời chất vấn từ Quốc hội.
Trong đó, danh mục vũ khí chỉ đạt mức xuất khẩu trị giá 32.449 euro.
Để bào chữa trong hai vụ kiện, một vụ kiện tại Tòa án Công lý Quốc tế ICJ và một vụ kiện tại Berlin từ Trung tâm Hiến pháp và Nhân quyền châu Âu, chính phủ nước này khẳng định không một vũ khí nào đã được phê duyệt xuất khẩu dưới các giấy phép được phê duyệt kể từ ngày 7/10/2023 trở đi, ngoại trừ các vũ khí được xuất khẩu dưới những hợp đồng dài hạn được phê duyệt từ trước đó.
Cuộc chiến tại Gaza do Israel triển khai đã khiến hơn 41.000 người Palestine thiệt mạng kể từ ngày 7/10/2023 tới nay. Chiến dịch này cũng đã buộc phần lớn người dân sống tại Gaza phải sơ tán, dẫn tới khủng hoảng lương thực và những cáo buộc về diệt chủng tại Tòa án Thế giới mà Israel đã phủ nhận.
Chưa có vụ kiện nào về hoạt động xuất khẩu vũ khí của Đức tới Israel thành công, bao gồm cả vụ kiện mà chính phủ Nicaragua đã đệ lên tại ICJ.
Bất đồng về xuất khẩu vũ khí từ chính phủ Đức
Tuy nhiên, vấn đề này đã dẫn tới nhiều bất đồng nội bộ chính phủ Đức, vì Phủ Thủ tướng Đức tiếp tục ủng hộ Israel trong khi Bộ Ngoại giao và Bộ Kinh tế do đảng Xanh áp đảo liên tục chỉ trích chính quyền thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Các vụ kiện trên toàn châu Âu cũng đã khiến nhiều đồng minh của Israel tạm ngừng hoặc chấm dứt hoạt động xuất khẩu vũ khí tới quốc gia này.
Trong tháng này, chính phủ Anh đã thu hồi 30 trong số 350 giấy phép xuất khẩu vũ khí tới Israel do những lo ngại về khả năng Israel có thể đang vi phạm luật nhân đạo quốc tế.
Trong tháng 2/2024, tòa án tối cao Hà Lan đã yêu cầu chính phủ nước này chấm dứt toàn bộ hoạt động xuất khẩu bộ phận máy bay F-35 tới Israel do những lo ngại về khả năng những máy bay này có thể được sử dụng trong hoạt động tấn công nhằm vào thường dân tại Gaza.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden trong năm nay đã tạm ngừng – và sau đó khôi phục – một số hợp đồng xuất khẩu bom tới Israel sau khi chính phủ Mỹ thể hiện lo ngại về khả năng những vũ khí này có thể được sử dụng nhằm vào các khu vực đông dân tại Gaza.
Quyết định phê duyệt hợp đồng xuất khẩu những loại vũ khí khác được sử dụng trong các hệ thống chính xác cao đã tiếp tục được thực hiện do quan chức Mỹ tiếp tục giữ quan điểm khẳng định Israel cần có khả năng tự vệ.
Alexander Schwarz, luật sư tại Trung tâm Hiến pháp và Nhân quyền Châu Âu, cơ quan đã đâm đơn kiện chính quyền Berlin, cho rằng mức giảm mạnh phê duyệt giấy phép xuất khẩu trong năm 2024 thể hiện sự ngần ngại có thật, mặc dù có thể chỉ mang tính tạm thời về việc cung cấp vũ khí cho Israel.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
