Lời nguyền kỳ bí
Anh Ama Khu, người con trong đại gia đình có truyền thống săn voi, kể: Với bất cứ một dũng sĩ trước và sau khi tham gia săn bắt voi đều có một nguyên tắc bất di bất dịch áp dụng cho bản thân và người nhà của họ. Trước lúc xuất quân, dân làng mổ lợn cúng vái thần linh phù hộ cho đoàn săn bắt voi. Những người trong đoàn tuyệt đối không được ăn đầu lợn vì sẽ phạm vào lời nguyền của thần voi. Khi vào rừng sẽ bị voi hất xuống đất. Người mới lần đầu tham gia trong đoàn sẽ không được mặc quần áo, chỉ được đóng khố. Khi ngủ phải nằm dưới chân voi chiến và chủ tướng. Chủ tướng ăn thịt, cá, họ phải ăn rau rừng, cơm muối. Vợ con họ ở nhà phải kiêng không được đi đám cưới, đám ma hoặc cho khách vào nhà.
Nếu phạm luật, lập tức người thân đang tham gia săn voi trong rừng sẽ bị thần voi phạt. Nếu đi đám ma, đám cưới người thân săn voi sẽ lạc đường, không xác định được phương hướng. Nếu cho khách vào nhà, người săn voi sẽ chao đảo, mất tinh thần và đặc biệt nếu giã gạo mà để cối xuống nền nhà thì người thân săn voi trong rừng sẽ bị ngã khỏi voi, rơi xuống đất.
Còn bản thân người săn voi, ngoài tuân thủ mệnh lệnh của chủ tướng, của người dẫn đường còn phải nghiêm khắc với các quy luật đã định sẵn. Nếu vi phạm họ sẽ bị khai trừ khỏi đoàn, bị đuổi khỏi rừng và có thể bị thần voi lấy mạng. Sở dĩ người lần đầu tiên phải tuân thủ nhiều luật như vậy là vì họ chưa một lần tiếp xúc với voi, chưa bao giờ vượt qua một lời nguyền nào của thần voi nên ngay từ đầu đó là một thử thách về lòng kiên trì và ý chí của dũng sĩ. Chủ tướng, nếu phạm luật sẽ bị lời nguyền của thần voi làm cho điên loạn, tự mình, cởi hết quần áo, nhảy múa như một loài thú trong rừng.
Chú voi này có tuổi đời khoảng 50, với trọng lượng gần 3 tấn
Anh Ama Khu cho biết, một hôm cha anh đi săn voi về kể vào một đêm nọ, khi đoàn người đã ngủ say trong rừng bỗng có một người lạ xuất hiện bằng da bằng thịt và nói được cả tiếng người. Người ấy tiến lại đám người đang ngủ và nói. Trong màn đêm, đèn pin được rọi lên, người lạ xuất hiện nói cho đi theo. Mọi người cứ ngỡ là ma quỷ, thần thánh nhưng đó là người thật.
Vị trưởng đoàn nhanh trí, nhiều kinh nghiệm đoán ngay là thần voi về bắt người. Ông ta lấy cây giáo có gắn mũi sắt nhọn hướng về người lạ. Nếu là người thật thì sẽ dùng tay nắm lấy đầu giáo nhọn còn nếu không phải thì đó là thần voi. Vậy là vừa đưa đầu giáo ra, người lạ vụt biến mất. Đoàn người thoát hiểm. Nếu lúc ấy, một người mới còn non kinh nghiệm không biết xử lý sẽ đưa đầu bằng tre của cây giáo ra phía trước thì người đó sẽ bị thần voi kéo đi theo.
Cuộc trở về oanh liệt
Trong suốt quá trình vào rừng săn bắt voi, đoàn săn bị cách ly hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Họ liên lạc với nhau bằng tù và. Mật mã đã được quy định sẵn trong từng tiếng thổi, từng giọng vang của tù và. Người ở nhà khi nghe tiếng tù và thổi xa xa ngoài núi sẽ đoán biết được kết quả săn bắt.
Về nhà, họ mổ trâu, mổ lợn cúng thần linh đã cho họ chiến lợi phẩm trở về. Những chú voi rừng sau khi được bắt về sẽ được nuôi và thuần hóa. Họ dạy voi như dạy một đứa con nhỏ trong nhà, từ cách ăn uống, đi đứng và nguyên tắc sống. Ama Khu hiện đang có một chú voi rừng đã thuần hóa được 10 năm. Hằng ngày, anh dạy voi chào hỏi, nhận biết người lạ người quen. Hiện voi của Ama Khu đang phục vụ trong ngành du lịch ở Bản Đôn.
Hôm tôi tới, anh đã thả voi vào rừng trước đó mấy ngày. Tôi hỏi vì sao lại thả voi vào rừng, không sợ voi đi mất sao? A Ma Khu cười bảo: "Voi là con của mình, làm sao bỏ đi được, nếu cô muốn ngay bây giờ tôi có thể gọi nó về cũng được. Anh cho biết thêm, tất cả voi hiện có ở Bản Đôn này đều là voi rừng thuần hóa, bây giờ nhà nước cấm săn bắt voi rồi nên chúng tôi không đi nữa.
Nhiều voi sống lâu năm, chúng già rồi chết đi, chúng tôi sẽ làm lễ chôn cất tử tế. Hành động ăn thịt voi là một tội ác, sẽ bị thần linh trừng trị. Voi bây giờ quý hiếm lắm, người ta phá rừng làm nương rẫy nên voi không có đất sống, chúng quay trở lại phá hoa màu và sát hại lại con người. Voi là con vật thông minh, và rất trung thành, chúng hiểu được đâu là lẽ phải, đâu là điều sai trái. Đừng để voi nổi giận, khi voi đã nổi giận rồi thì không gì ngăn cản được đâu.
Ama Khu dẫn tôi đi thăm quan một vòng khu vực thuần dưỡng voi. Những con voi to lớn bằng cả một gian nhà thế mà khi Ama Khu tiến lại gần, voi ghì anh sát vào, lấy vòi ngửi ngửi như một cử chỉ thân quen của những người thân sau bao ngày gặp lại. Tôi không dám tới gần vì trước mặt tôi là một con vật cao lớn, đồ sộ. Ama Khu tiến lại thì thầm gì đó vào tai voi, lập tức voi quỳ xuống cho tôi trèo lên bành.
Tôi hỏi Ama Khu vừa nãy nói gì với voi đấy? Anh cười khà khà bảo: "Tôi nói với voi cô là một người bạn, cô muốn làm bạn với voi. Ngôn ngữ này chỉ có chủ và voi mới hiểu được thôi, là tiếng nói thật đấy nhưng không giống với bất cứ loại ngôn ngữ nào trên thế gian này cả. Tôi nhờ anh chỉ cho tôi một vài tiếng nhưng Ama Khu từ chối thẳng: "Không thể chỉ được, từ thời cha ông tôi truyền lại nên không truyền cho bất cứ ai ngoài con cháu của mình".
Ở nơi rừng sâu kia, những đàn voi không còn nhiều nữa, hoạt động săn bắt đã chìm xuống nhưng những triết lý và cách thuần dưỡng voi của người êđê là một việc làm đáng quý, đáng trân trọng.
Ama Ai
