Báo chí trong nước từng ghi nhận thông tin người Ca Dong mang về làng từng gùi ếch nhái to đùng bắt được ở khe Nước Vin một hôm trước đêm xảy ra đất rung. Nhưng có thật ếch nhái, cũng như nhiều loài động vật khác, có khả năng biết trước thiên tai?
Ếch nhái từng đàn ngược suối
Một người dân xã Trà Đốc (huyện Bắc Trà My) cho biết chiều hôm đó đang đi rừng bứt mây, khát nước định xuống suối uống thì phát hiện từng đàn ếch nhái nối đuôi lội ngược khe nước. Số lượng ếch nhái nhiều đến mức sắp lớp chồng lên nhau. Điều lạ là loài vật này vốn động người là chạy thì ở đây lại nằm im, người dân cứ việc thò tay xuống bắt rồi bỏ vào bao. Dân làng Trà Đốc khẳng định rằng khe Nước Vin trước đây là một khe nước nóng, và chuyện ếch nhái nối đuôi nhau ngược khe họ chưa thấy bao giờ…
Hiện tượng này từng được ghi nhận ở nhiều nơi trên thế giới, không chỉ với ếch nhái. Theo thông tin của cục Khảo sát địa chất Mỹ, hành vi bất thường của động vật trước khi xảy ra một trận động đất đã được ghi nhận ở Hy Lạp năm 373 trước Công nguyên. Chuột, rắn, rết đã rời bỏ nhà cửa, tìm nơi trú ẩn an toàn một vài ngày trước khi một trận động đất xảy ra. Tuy nhiên, cục Khảo sát địa chất Mỹ thừa nhận hành vi kỳ lạ và cơ chế dẫn đến khả năng đó của động vật vượt quá tầm hiểu biết của họ.
Cần nhiều nghiên cứu cụ thể hơn
Bài báo chủ đề này của một nhà khoa học có uy tín công bố trong một tạp chí khoa học Mỹ vào năm 2000, đặt ra vấn đề tất cả các động vật theo bản năng có những phản ứng để thoát khỏi kẻ thù và bảo vệ cuộc sống của chúng. Một loạt động vật có xương sống có khả năng “cảnh báo sớm”, chẳng hạn một phản ứng địa chấn và qua tiến hoá dự cảm này đã được giữ lại. Một nghiên cứu mới hơn của các nhà khoa học Anh và cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) phát hiện những con ếch rời khỏi một cái ao tại thành phố L’Aquila (Ý) vài ngày trước khi động đất làm rung chuyển thành phố. Các nhà khoa học NASA cũng từng phát hiện đá trong lớp vỏ trái đất giải phóng các hạt mang điện tích khi chúng bị nén, mà động đất là một trong những hiện tượng tự nhiên tạo sức ép lên đá. Họ đã nghiên cứu nước trong ao mà 96 con ếch rời bỏ tại thành phố L’Aquila. Nhóm nghiên cứu mô phỏng động đất trong phòng thí nghiệm để xem điều gì sẽ xảy ra với những tầng đá trong lòng đất. Theo nghiên cứu trên, giả thuyết đưa ra là các loài động vật này có khả năng cảm nhận được sóng động đất P (sóng dọc) và sóng động đất S (sóng ngang), các loại sóng động đất thường xuất hiện trước khi có địa chấn. Tuy nhiên, đây cũng mới chỉ là giả thuyết, chưa có nghiên cứu sâu nào đủ bằng chứng xác nhận vấn đề này.
TS Nguyễn Quảng Trường, Viện Sinh thái tài nguyên sinh vật, phân tích: nghiên cứu ở thành phố L’Aquila được thực hiện ở một cái ao, nước tĩnh và sự cư trú của loài ếch ở đây là thường xuyên, việc các cá thể ếch này rời ao là hiện tượng lạ, do vậy các nhà khoa học mới giả thuyết rằng việc ếch di chuyển khỏi ao phải có lý do gì đó. Theo ông Trường: “Do ếch là loại động vật hô hấp cả qua da và phổi nên bất kỳ sự thay đổi nào của môi trường nước đều ảnh hưởng đến nó. Khi cảm nhận thấy sự thay đổi bất lợi, do bản năng sinh tồn chúng sẽ di chuyển ra khỏi vùng cư trú để tránh tác động. Như nghiên cứu của các nhà khoa học Anh và Mỹ chỉ ra, có thể do thành phần hoá học trong nước thay đổi, nhưng cũng có thể còn có tác động khác như bước sóng từ trường, điều kiện nhiệt độ, hoặc các loại tảo trong ao phát triển mạnh thải ra các chất độc đối với ếch”.
Nhiều nghiên cứu cho rằng ếch nhái có khả năng dự báo động đất. Ảnh: Kevansunderland
Còn hiện tượng ở Trà My, theo ông Trường do chưa ai nghiên cứu nên không thể kết luận được. Ở Trà My thì không rõ ếch nhái cảm nhận được sự thay đổi thành phần hoá học trong nước, bước sóng từ trường hay yếu tố nào khác vì môi trường ở khe Nước Vin hoàn toàn khác với môi trường ở ao. “Nước Vin là khe nước chảy, sự thay đổi về thành phần hoá học trong nước khó nhận biết. Hơn nữa, khu vực Trà My cũng là điểm khai thác vàng, có thể ô nhiễm không phải do ảnh hưởng của động đất mà do hoá chất thì sao. Ếch di chuyển trong mùa sinh sản cũng là một khả năng”, ông Trường cho biết.
Liên hệ nhiều nhà nghiên cứu sinh vật trong nước, đa số đều nhận định dù đã có nhiều phát hiện và giải mã những hiện tượng kỳ lạ của thiên nhiên, nhưng việc động vật dự báo động đất là lĩnh vực mới ở Việt Nam và cần có khảo sát, nghiên cứu cụ thể hơn. Sự kiện ở khe Nước Vin không có chứng cứ nào cụ thể và chính xác để có thể kết luận nguyên nhân của việc ếch nhái lội từng đàn. TS Hà Thăng Long cho rằng: “Trong hệ sinh thái mỗi loài, dù là động vật hay thực vật đều có giá trị riêng, không chỉ là khả năng dự báo động đất (như giả thiết) mà dễ thấy nhất là cung cấp ôxy, giữ nước… mà như vậy thì cần bảo vệ, gìn giữ. Những biến chuyển về tập tính, thay đổi môi trường sống và đáng buồn hơn là sự tận diệt đến với các loài động vật, phần lớn lại xuất phát từ con người”.
Theo Sài Gòn Tiếp thị
