Mới đây, trong báo cáo kiểm toán dự án Nhà máy sản xuất ethanol Bình Phước, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị làm rõ một số nội dung sai phạm như dấu hiệu bất thường trong thương thảo, ký hợp đồng EPC (thiết kế, cung cấp thiết bị, thi công) dự án.
Không làm gì cũng lỗ hơn 1.000 tỷ đồng
Nhà máy ethanol Bình Phước có công suất khoảng 102 triệu lít ethanol/năm. Dự kiến, nhà máy sẽ sử dụng khoảng 244.000 tấn sắn lát mỗi năm để sản xuất ethanol, nhiên liệu E100, do PVOIL phối hợp với Tập đoàn ITOCHU (Nhật Bản) đầu tư.
Liên doanh đầu tư PVOIL và ITOCHU đã góp vốn lập Công ty TNHH nhiên liệu sinh học Phương Đông (Công ty OBF) để thực hiện dự án, trước khi PVOIL bán một phần vốn góp cho LICOGI 16.
Dự án ethanol Bình Phước xuất hiện nhiều sai phạm
Theo, PVOIL góp 29%, ITOCHU góp 45%, và Licogi 16 góp 22% vốn vào Công ty OBF. Nhưng đến nay 3 nhà đầu tư chỉ có PVOIL đã góp đủ vốn, LICOGI 16 và ITOCHU chưa góp đủ vốn.
Đây là công trình công nghiệp nhóm A, tổng vốn đầu tư ban đầu được Công ty OBF phê duyệt khoảng 80,6 triệu USD (khoảng 1.500 tỉ đồng), sau điều chỉnh tăng lên 84,5 triệu USD (khoảng 1.600 tỉ đồng).
Nhà máy ethanol Bình Phước được vận hành chạy thử vào cuối năm 2012, nhưng từ năm 2013 đến nay, nhà máy phải dừng hoạt động vì càng sản xuất càng lỗ khi giá nguyên liệu sắn đầu vào tăng cao, giá thành sản xuất ethanol, nhiên liệu E100 cao gấp đôi giá nhập khẩu trên thị trường.
Báo Dân trí dẫn kết luận của Kiểm toán Nhà nước, việc nhà máy ethanol Bình Phước dừng hoạt động từ năm 2013 khiến Công ty OBF thua lỗ nặng. Ước tính mỗi năm, OBF lỗ khoảng 262 tỷ đồng, trong đó lãi vay 120 tỷ đồng, 90 tỷ đồng khấu hao và 52 tỷ chi phí duy trì nhà máy.
Tính đến cuối 2018, nhà máy ethanol Bình Phước đã thua lỗ 1.280 tỷ đồng; ngoài ra mất toàn bộ vốn chủ sở hữu khoảng 660 tỷ đồng, trong đó PVOIL mất 198 tỷ đồng, ITOCHU mất 339 tỷ đồng, LICOGI 16 mất 122 tỷ đồng.
Kiểm toán Nhà nước cũng khẳng định tính tới cuối năm 2018, Công ty OBF không có khả năng trả nợ gốc, lãi vay lên đến hơn 1.600 tỷ đồng.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, tháng 6/2017, công ty này đã cố gắng vận hành lại nhà máy, tuy nhiên với giá sắn thực tế khoảng 6.100 đồng/kg, giá nhiên liệu E100 khoảng 15.000 đồng/lít thì OBF lỗ nặng khi sản xuất ethanol.
Trong khi giá nhập khẩu nhiên liệu E100 tại TP.HCM khoảng 12.800 đồng/lít thì giá thành sản xuất nhiên liệu E100 của nhà máy ethanol Bình Phước khoảng 32.000 đồng/lít. Càng sản xuất càng lỗ nên Công ty OBF buộc phải dừng vận hành nhà máy không thời hạn
Lộ hàng loạt sai phạm
Thông tin trên báo Vietnamnet, cuối tháng 2/2020, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đã chỉ đạo Bộ Công an làm rõ một số dấu hiệu bất thường tại dự án này theo kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước để xử lý theo quy định.
Cụ thể, dự án có dấu hiệu bất thường trong quá trình thương thảo ký hợp đồng EPC có thể làm thất thoát khoản tiền 4,12 triệu USD do phát sinh chi phí đầu tư Hệ thống xử lý nước thải của nhà máy (khoảng 1,19 triệu USD vốn nhà nước tương tứng với phần vốn góp của PVOil).
Theo đó, 2 nội dung quan trọng về làm rõ, thống nhất điều chỉnh các chỉ số COD, BOD (chỉ số đo mức độ ô nhiễm nước) đã bị xóa tại biên bản thương thảo hợp đồng ngày 23/2/2010. Quá trình thực hiện, chủ đầu tư đã phê duyệt bổ sung giá hợp đồng EPC số tiền 4,12 triệu USD do điều chỉnh các chỉ số COD, BOD đầu vào của Hệ thống xử lý nước thải không đúng với các nội dung đã đàm phán, thống nhất trước đó có thể làm thất thoát vốn nhà nước 1,19 triệu USD tương ứng với phần vốn góp của PVOil.
Ngoài ra, Kiểm toán Nhà nước cho hay: Qua kiểm tra hiện trường phát hiện có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lý hợp đồng, quản lý chất lượng công trình tại gói thầu xây dựng kho Đắk Nông.
Cụ thể, theo kết quả kiểm tra hiện trường, hạng mục nền bê tông kiểm tra 9 điểm thì chỉ có 1 điểm đạt chiều dầy thiết kế 10cm, còn lại là từ 3,5-8cm. Phần mái nhà kho không có tole nhựa lấy sáng theo thiết kế. Tuy nhiên, các hạng mục này vẫn được tư vấn giám sát và chủ đầu tư chấp thuận nghiệm thu, thanh toán cho nhà thầu.
Đáng chú ý, về chất lượng công trình nhà máy ethanol Bình Phước, sau kiểm toán đã phát hiện hàng loạt tồn tại về thiết bị lắp đặt nhà máy. Phần lớn thiết bị nhập ngoại do nhà thầu TTCL nhập về thi công không có chứng chỉ chất lượng của nhà sản xuất, không có chứng nhận về nguồn gốc, xuất xứ thiết bị làm cơ sở để Kiểm toán Nhà nước kiểm tra, xác nhận chí phí đầu tư. Tổng giá trị các thiết bị lắp đặt tại nhà máy ethanol Bình Phước không rõ xuất xứ, chất lượng khoảng 40 triệu USD.
Cơ quan kiểm toán cũng phát hiện liên danh nhà thầu TTCL&PVE đã thay đổi xuất xứ 18 thiết bị, thay đổi nhà sản xuất 24 thiết bị so với danh mục xuất xứ đã cam kết trong hợp đồng EPC.
Hiếu Nguyễn (Tổng hợp)
