Con số về mức độ sử dụng bia của người Việt Nam vừa được công bố thực sự không khỏi giật mình: Mỗi năm người Việt uống 4 tỉ lít bia, tiêu tốn 3,4 tỉ USD. Uống bia, chuyện chẳng có gì khó gặp hay đáng ngạc nhiên ở xứ mình. Tuy nhiên, khi cụ thể hoá ra bằng con số 3,4 tỉ USD thì mới thấy điều này thật khủng khiếp. Số tiền này thậm chí cao hơn giá trị xuất khẩu gạo cả nước trong năm 2017.
Nhưng chi phí đâu chỉ nằm gọn trong số tiền tiêu tốn cho việc mua bia. Đằng sau những màn cụng ly ấy là bao đơn thuốc cho rất nhiều thứ bệnh nặng có, nhẹ có, chữa được có và cả những thứ bệnh y học bó tay mà nguyên nhân bắt nguồn từ thứ đồ uống kích thích ấy. Biết bao vụ tai nạn giao thông ập đến sau tay lái của những người mà trước khi bước lên xe mặt mũi còn phừng phừng hùng hồn tuyên bố: Có say đâu mà say. Bao gia đình ly tán, bao tương lai bị vùi lấp từ những món đồ uống kích thích ấy.
Mỗi năm người Việt uống 4 tỉ lít bia, tiêu tốn 3,4 tỉ USD
Hậu quả của bia rượu, điều ai cũng biết. Tuy nhiên, "uống rượu, bia có trách nhiệm" không phải là chuyện ai cũng thực hiện được.
Chuyện rượu, bia ở đâu cũng có nhưng có lẽ chẳng ở đâu uống điên cuồng, mờ mịt như ở ta. Sáng mở mắt đã thấy quán nhậu leng keng tiếng cụng ly, tối mịt đến quá đêm quán vẫn đông khách nhậu. Người giàu tìm đến các bar, nhà hàng cao cấp để nâng ly. Người nghèo lê la góc phố, vỉa hè tưng bừng chén anh, chén chú.
Một khi đã yêu nhậu, người ta luôn có vô vàn lý do để nâng ly, cụng cốc. Vui uống để chúc mừng, buồn uống để giải sầu. Người mới quen, uống cho nhanh thân. Kẻ thân quen uống để trút bầu tâm sự. Việc nhậu luôn gắn với mọi dịp. Và thậm chí, với nhiều người, lần nào gặp nhau cũng chỉ một không gian duy nhất: bàn nhậu.
Vậy nên không ngoa khi nói rằng người Việt ta nhậu quá dễ dãi. Thứ văn hóa xấu xí đó xuất hiện ở bất cứ đâu, bất kể thời gian nào và ở mọi độ tuổi.
Cuộc nhậu sẽ kém vui nếu chỉ có một mình hoặc… ít mình. Bởi thế nên những kẻ ưa nhậu tất yếu nảy sinh ra tật ép rượu, bia. Họ mời nhau uống, ép nhau uống và tệ hại hơn còn kèm theo những lời “thóa mạ”: không uống không phải đàn ông; đàn ông gì mà kém bản lĩnh... Và nhiều khi, không chỉ đàn ông mà phụ nữ cũng trở thành đối tượng để họ ép uống đến say mèm. Nhìn phụ nữ rũ rượi sau các cuộc nhậu, trách họ một thì trách những kẻ ép họ 10. Đó là không chỉ là sự vô văn hoá mà là tàn nhẫn.
Uống rượu vốn là một nét văn hóa ẩm thực có từ lâu đời. Việc mời nhau chút rượu trước bữa ăn giúp cho không khí thêm đầm ấm, vui vẻ. Nhưng chuyện ép buộc người khác uống đến mức say xỉn, không làm chủ được mình thực là hành vi lạm dụng rượu bia. Điều này khiến văn hóa rượu bia trở nên lệch lạc.
Đáng sợ hơn nữa, nhiều người khi đã uống rượu bia, khi thấy không còn đủ khả năng kiểm soát bản thân vẫn tham gia giao thông. Đây thực sự là sự coi thường mạng sống của đồng loại. Một hành vi thiếu văn hóa, một tập tục lạc hậu, dã man rất cần lên án.
Việt Nam là nước tiêu thụ bia cao nhất Đông Nam Á và thứ 3 châu Á sau Nhật Bản, Trung Quốc. “Kỷ lục” này chẳng có gì đáng vui, tất nhiên, nếu không muốn nói nó là tai hoạ bởi sau đó là trùng trùng bi kịch.
Rất nhiều biện pháp nhằm giảm tiêu thụ rượu, bia được nhắc đến: Tăng thuế để hạn chế nhập khẩu và hạn chế người uống; cấm bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi và phạt nặng người bán; phạt nặng người lái xe uống rượu, bia... Tuy nhiên, tất cả những điều này đều khó lòng ngăn chặn được thực trạng “ma men” đưa đường dẫn lối nếu như bản thân người uống vẫn duy trì hành vi sử dụng rượu bia lệch lạc. Chỉ khi nào thói quen uống rượu bia có văn hoá: uống điều độ, đúng cách, đúng chỗ thì khi đó nhậu mới thôi không còn là vấn nạn.
* Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả
