Theo phán ánh của nhiều hộ dân huyện Chư Pah (tỉnh Gia Lai), thời gian qua, mưa lớn kéo dài trên diện rộng khiến cát theo nước tràn về vùi lấp hàng chục ha lúa, hoa màu gây thiệt hại nghiêm trọng. Để tiếp tục canh tác trở lại trên thửa ruộng của mình, người dân buộc phải dùng nhiều biện pháp để nạo vét, hút cát... Tuy nhiên, việc làm này bị ngăn cấm, xử phạt vì liên quan đến vấn đề khai thác cát trái phép.
Có mặt tại cánh đồng làng Rơ Vai (xã Ia Khuơl, huyện Chư Pah), PV ghi nhận khoảng không rộng lớn, cát bồi trắng xóa. Phía dưới ruộng, đôi vợ chồng trẻ oằn mình trong "biển cát" lom khom nhặt nhạnh cây, cỏ đắp đất, be bờ ngăn cát tràn vào.
Trò chuyện với PV, chị Hen (SN 1993, ngụ làng Rơ Vai) trong bộ dạng khắc khổ, gương mặt buồn não nề không nói nên lời. Sau tiếng thở dài khó nhọc, chị Hen kể: "Gia đình có 4 sào ruộng để cày cấy và cũng là nguồn thu nhập duy nhất của 2 vợ chồng. Vừa qua, vợ chồng tôi đầu tư thuê người về múc mương, cày ruộng hết hơn 14 triệu đồng. Sau đó, tôi đã xuống giống, mạ mọc cao gần bằng đầu gối rồi. Ấy vậy mà giờ đây, toàn bộ diện tích bị cát vùi lấp coi như mất trắng. Mai này, không biết lấy gì mà ăn, hai đứa con nhỏ chuẩn bị tựu trường không biết lấy tiền đâu mua sắm quần áo, sách vở nữa".
Cát vùi lấp nhiều diện tích ruộng của người dân.
Tiếp lời vợ, anh Hanh nói trong buồn bã: "Cát ngập hết ruộng, tôi nóng ruột, lo lắng lắm. Vừa rồi, để tiếp tục canh tác tôi nhờ người đến hút bỏ cát khỏi ruộng nhưng bị cán bộ xã ngăn cản nói hút cát là trái phép. Mai này, không có cái ăn. Dù cấm thì tôi cũng phải dọn cát để trồng cây lúa".
Gần đám ruộng nhà anh Hanh, ông Rơ Châm H’Nhúi (55 tuổi) đang loay hoay cắm gậy, lấy bao cát gia cố lại các bờ ruộng xung quanh, không để cát tràn sang ruộng mình. Ông Nhúi nói trong lo lắng: “Năm nay mưa lớn và dài ngày quá, tôi đang cố gắng ngăn bớt cát chảy về ruộng. Nếu như tiếp tục mưa thì đám ruộng của tôi cũng ngập trong cát hết".
Anh Hanh nỗ lực dùng cây, cọc be bờ ngăn cát tràn vào ruộng.
Ông Trần Đắc Thắng, Phó Trưởng phòng Tài nguyên và môi trường huyện Chư Pah cho biết: "Theo thống kê của đơn vị, trong thời gian qua, mưa lớn kéo dài. Trên toàn địa bàn huyện có khoảng 40ha ruộng lúa của người dân bị cát vùi lấp. Ngoài xã Ia Khươl, còn có các xã như xã Ia Nhin, Ia Mơ Nông, Hà tây, Chư Đăng Ya, Ia Phí cũng bị thiệt hại bởi mưa lũ".
Theo thống kê của UBND huyện Chư Pah, ước tính thiệt hại do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới và bão gây ra đối với huyện là gần 100ha bao gồm cả diện tích hoa màu, lúa.
Trả lời vấn đề người dân phản ánh bị ngăn cấm khi hút cát khỏi ruộng để canh tác, lãnh đạo UBND huyện Chư Pah chia sẻ: "Đây thực sự là vấn đề chúng tôi đang rất đau đầu muốn tháo gỡ cho dân nhưng vướng quy định".
Vị lãnh đạo này lý giải: "Ruộng bị cát vùi lấp, người dân loại bỏ cát để canh tác là mục đích chính đáng. Tuy nhiên, theo quy định đây là khu vực nghiêm cấm khai thác, hút cát dưới mọi hình thức. Để xảy ra tình trạng người dân hút cát thì lãnh đạo tỉnh sẽ quy trách nhiệm cho huyện. Do đó, mặc dù huyện muốn tháo gỡ vướng mắc cho dân nhưng lại vướng quy định "tiến không được lùi không xong"".
"Vừa qua, huyện có văn bản đề xuất với tỉnh phương hướng tại những khu vực thường xuyên xảy ra tình trạng cát vùi lấp ruộng của dân nên có cơ chế riêng. Chẳng hạn như cấp phép khai thác cát tại những khu vực này, giao cho huyện giám sát. Đơn vị, cá nhân nào có nhu cầu tận thu cát, phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Nhà nước hoạt động dưới sự giám sát chặt chẽ của huyện. Có như vậy, huyện sẽ dễ dàng quản lý chặt chẽ hơn, hạn chế tối đa tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn" cán bộ này nói.
