Nỗi lo sụt giảm sản lượng
Vào những ngày cuối tháng 3, người nông dân trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk lại tất bật bước vào chính vụ thu hoạch hồ tiêu niên vụ 2024-2025.
Hồ tiêu từng được mệnh danh là “vàng đen” nhờ giá trị kinh tế cao. Gần đây, giá hồ tiêu đã chạm mốc gần 160.000 đồng/kg – mức cao nhất kể từ năm 2016 đến nay. Đây là tín hiệu tích cực, tiếp thêm động lực để nông dân an tâm đầu tư vào loại cây trồng này sau nhiều năm đối mặt với biến động giá cả.
Dưới cái nắng oi ả của mùa khô Tây Nguyên, đôi tay của những người nông dân vẫn thoăn thoắt hái từng chùm tiêu chín đỏ.
Dưới những tán cây hồ tiêu, không khí lao động hối hả diễn ra khắp nơi. Một số người trải bạt dưới gốc cây để thu gom hồ tiêu rơi xuống, trong khi những người khác lại vất vả bắc thang, leo lên những cành cao chót vót, có khi gần chục mét để hái những quả tiêu chín mọng.
Người nông dân chăm chỉ nhặt từng trái tiêu rụng dưới đất để tránh lãng phí.
Giá tiêu chạm ngưỡng cao nhất trong gần một thập kỷ qua mang lại niềm vui cho nông dân, nhưng đi kèm với đó là nỗi lo khi sản lượng sụt giảm đáng kể. Nhiều hộ trồng tiêu tại Đắk Lắk cho biết, dù giá tiêu tăng, nhưng vụ mùa năm nay không bội thu như mong đợi.
Anh Phạm Minh Nhật (xã Ea Mdroh, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk) cho biết, gia đình anh có 500 trụ tiêu trồng xen trong 3ha cà phê. Năm ngoái, sản lượng thu hoạch đạt 1,5 tấn, nhưng năm nay chỉ còn khoảng 8 tạ. “Thời tiết thất thường, nắng hạn đúng vào thời điểm tiêu trổ bông khiến bộ rễ tiêu bị hư hỏng, cây suy yếu và sâu bệnh tấn công, làm sản lượng giảm mạnh”, anh Nhật chia sẻ.
Tương tự, chị Phạm Thị Diễm Ly (trú tại buôn Dhung, xã Ea Mdroh) cũng chung nỗi lo. Gia đình chị trồng hơn 500 trụ tiêu trên diện tích 1ha, năm 2024 thu hoạch 1,8 tấn tiêu khô, nhưng năm nay chỉ đạt khoảng 1,3 tấn. “Giá tiêu tăng là tín hiệu vui, nhưng nếu sản lượng tiếp tục giảm thế này, nông dân vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tái đầu tư sau thu hoạch”, chị Ly bày tỏ.
Không chỉ đối mặt với sản lượng sụt giảm, nhiều nhà vườn còn đau đầu vì thiếu nhân công thu hoạch. Đến mùa thu hái, nhiều hộ trồng tiêu phải vất vả tìm người làm thuê nhưng vẫn không đủ nhân lực.
Chị Cao Thị Hạnh Nguyên (trú tại thôn Đoàn Kết, xã Ea Mdroh) chia sẻ: “Tiêu đã đến kỳ thu hoạch, gia đình tôi phải hỏi khắp nơi để thuê người hái. Nhưng giờ nhiều lao động đã chuyển sang làm việc tại các công ty, xí nghiệp nên việc tìm người hái tiêu rất khó khăn”.
Vắt vẻo mưu sinh trên ngọn hồ tiêu
Việc hái tiêu đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo, khi người hái phải nhẹ nhàng lật từng tán lá để tìm và thu hoạch những chùm tiêu chín. Dù là người hái lành nghề, mỗi ngày cũng chỉ thu được chưa đầy 1 tạ tiêu.
Nghề hái tiêu tưởng chừng đơn giản nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro, khi người lao động phải làm việc liên tục trên những trụ tiêu cao gần chục mét. Do đó, chỉ cần một sơ suất nhỏ cũng có thể dẫn đến trượt ngã.
Trong những tán lá rậm rạp, rắn rết và côn trùng độc cũng là nỗi ám ảnh với những người hái tiêu.
Dẫu có nguy hiểm tiềm ẩn, nhưng nghề hái tiêu cũng giúp cho nhiều gia đình cải thiện thu nhập nhờ mức tiền công hái từ 250-300.000 đồng/ngày. Đây cũng là động lực giúp những người lao động vẫn bám trụ trên những ngọn tiêu cao vút, cần mẫn thu hái từng chùm “vàng đen”.
Anh Trần Nhân Hải (SN 1994, trú tại xã Quảng Hiệp, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk) chia sẻ, gia đình anh không có nương rẫy, nên quanh năm anh phải làm thuê để trang trải cuộc sống và nuôi con nhỏ. Mỗi mùa thu hoạch, anh lại chọn công việc hái tiêu thuê để có thêm thu nhập, cải thiện kinh tế cho gia đình. Năm nay, giá công hái tiêu cao hơn so với các năm trước, vì thế anh càng thêm cần cù, mỗi ngày đều xắn tay áo làm việc từ sáng sớm đến chiều tối.
Để giảm thiểu rủi ro, nhiều lao động đã trang bị cho mình những vật dụng phòng thân như bình xịt côn trùng để chống lại kiến, ong và các loài côn trùng độc.
Những người hái tiêu cũng thường xuyên xoay thang nhiều lần để tránh hái với, gây mất thăng bằng. Khi có gió to, phải dùng dây thừng buộc thang vào trụ tiêu. Đặc biệt, kiểm tra từng mối hàn trên thang.
Những nhân công hái tiêu miệt mài di chuyển bạt sang trụ tiêu mới sau khi vừa hoàn thành việc thu hoạch một trụ tiêu. Những bước chân vội vã, gấp gáp tạo nên nét đặc trưng trong mùa thu hoạch hồ tiêu.
Người dân sử dụng máy móc để sạc, bóc tách những trái tiêu ra khỏi những chùm quả, lá.
Người dân thường xuyên đảo đều khi phơi tiêu dưới ánh nắng mặt trời.
Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk cho biết, năm 2024, toàn tỉnh Đắk Lắk có gần 28.000 ha hồ tiêu, sản lượng gần 75.000 tấn, năng suất đạt gần 31 tạ/ha. Trong năm vừa qua, giá các mặt hàng nông sản, trong đó có hồ tiêu tăng lên. Từ đó, giúp cho người nông dân có thêm cơ hội tái đầu tư và sản xuất. Đồng thời, người nông dân cũng có cơ hội hợp tác liên kết, phát hiển cây hồ tiêu theo hướng bền vững.
Khánh Ngọc
