Theo Livescience, trong nghiên cứu được công bố ngày 26/7 trên tạp chí Scientific Reports, các nhà khoa học đã ghi nhận quá trình sinh sản vô tính lặp đi lặp lại ở hai cá mập smooth hound (Mustelus mustelus) hay còn gọi là cá nhám chó, được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế phân loại là loài có nguy cơ tuyệt chủng. Loài cá mập này thường được tìm thấy ở Biển Địa Trung Hải và các vùng nước ấm khác nhưng đang bị đe dọa bởi nạn đánh bắt cá bất hợp pháp.
Hai con cá mập cái đang được nuôi nhốt tại Thủy cung Cala Gonone ở Ý và đã sống xa con đực trong 14 năm qua. Từ năm 2020, cả hai con cái đều sinh sản vô tính, cho thấy quá trình sinh sản đơn tính tùy ý.
Những con cá mập con được sinh ra tại Thủy cung Cala Gonone ở Ý. Nguồn ảnh: Esposito et al/Scientific Reports 2024.
Sinh sản đơn tính có nghĩa là "sinh con trinh nữ", khi một quả trứng phát triển thành con mà không cần thụ tinh. Mặc dù không phổ biến ở động vật có xương sống, hiện tượng này đã được quan sát thấy ở các loài bò sát như cá sấu và rắn nước, lưỡng cư và một số loài cá.
Tuy nhiên, đây là trường hợp đầu tiên được ghi nhận về sinh sản ngẫu nhiên ở loài cá mập này. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng hai con cái có thể sinh sản đơn tính khoảng một lần một năm. Theo các nhà nghiên cứu, điều đó loại trừ khả năng sinh sản hữu tính vì tinh trùng được lưu trữ.
"Điều đáng chú ý là phát hiện này cho thấy quá trình sinh sản đơn tính có thể xảy ra hàng năm ở những con cá mập này, xen kẽ giữa hai con cái và loại trừ hoàn toàn nguyên nhân do lưu trữ tinh trùng lâu dài", các tác giả viết trong nghiên cứu.
Tổng cộng, cặp đôi này đã sinh ra bốn đứa con. Con đầu tiên được sinh ra vào năm 2016, nhưng nó đã chết. Ba con non còn lại sinh lần lượt vào năm 2020, 2021 và 2023. Tuy nhiên, chỉ có một con sinh năm 2021 vẫn còn sống. Tất cả đều có vết cắn trên cơ thể, theo các nhà nghiên cứu, đây có thể là nguyên nhân gây tử vong cho những con được sinh ra vào năm 2020 và 2023.
Để xác nhận nguồn gốc di truyền của con cái, các nhà nghiên cứu đã lấy mẫu DNA từ 3 con non và so sánh chúng với cá mập trưởng thành. Phát hiện của họ cho thấy, những con non có gen giống hệt với mẹ của chúng.
Các nhà nghiên cứu cho biết khám phá này nhấn mạnh tầm quan trọng của quá trình sinh sản đơn tính như một cơ chế sinh tồn ở các quần thể hoang dã có số lượng con đực giảm dần.
Trong khi nghiên cứu tập trung vào loài cá mập trơn phổ biến, quá trình sinh sản đơn tính đã được báo cáo ở các loài khác, bao gồm cá mập tre đốm trắng ( Chiloscyllium plagiosum ), cá mập vằn ( Stegostoma tigrinum ) và cá mập Swell ( C. ventriosum ).
Hải Vân (T/h)
