Từ xa xưa, người dân tại Hải Dương lưu truyền câu nói "tháng Chín đôi mươi, tháng Mười mùng năm" để chỉ thời điểm vàng có thể vớt "lộc trời" từ dưới nước nổi lên, bởi đây là mùa thu hoạch con rươi đặc sản trời ban cho người dân vùng ven sông. Những ngày này, khi nước triều lên tràn các ruộng rươi, loài vật nuôi này sẽ nổi theo con nước, người dân chỉ cần giăng lưới tại cống, chờ rươi theo dòng nước chảy vào rồi vớt lên.
"Năm nay thời tiết lạnh và mưa nhiều nên sản lượng thu hoạch thấp hơn mọi năm. Giá cả vì thế cao hơn, đỉnh điểm tới 600 nghìn đồng/kg. Có bao nhiêu thương lái đều 'phục sẵn' mua tại ruộng. Chúng tôi đều gọi rươi là lộc trời ban, vì việc khai thác hoàn toàn tự nhiên", ông Lê Văn Quạt (huyện Thanh Hà, Hải Dương) cho hay.
Ghi nhận của PV tại thôn Đông Phong (xã Bình Lãng, huyện Tứ Kỳ) đang tấp nập ra các ruộng rươi để thu hoạch. Giá rươi luôn dao động ở ngưỡng từ 300 - 500, thậm chí năm nay còn cao hơn khiến người dân "mừng ra mặt".
Gia đình ông Nguyễn Trung Truyền (66 tuổi, trú thôn Đông Phong) đang hối hả thu những mẻ rươi đầu tiên trong năm. Ông cho hay, thời tiết năm nay thay đổi nhưng chất lượng rươi vẫn rất cao, với 6 mẫu ruộng, gia đình ông dự kiến thu khoảng 200kg với giá bán khoảng 400 nghìn đồng/kg trong lần thu hoạch đầu tiên.
Theo ông Truyền, từ chiều ngày 5/10 âm lịch (tức 9/11), các hộ dân mở cống để thuỷ triều trên sông tràn vào ruộng. Sau đó, cống sẽ được chặn lại.
Rươi bị ngập nước sẽ ngoi lên.
Tiếp đó, người dân sẽ tháo cống, rươi theo dòng nước bơi ra cống và chui vào lưới đã được giăng sẵn. Theo kinh nghiệm của ông Truyền, việc khai thác sẽ phụ thuộc vào nước triều lên, một đợt sẽ được khoảng 2 - 3 ngày. Một đêm sẽ kéo dài từ khoảng 19h đến 1h ngày hôm sau.
Việc khai thác dựa vào kinh nghiệm, từ tháng 9 đến 12 âm lịch là mùa sinh sản của rươi. Ngoài ra còn 1 vụ vào tháng 5 (âm lịch).
"Sau mỗi lần khai thác, người dân cải tạo đất thì ấu trùng rươi lại theo thuỷ triều trở lại ruộng, cho nên chúng tôi vẫn gọi là 'lộc trời' là vì vậy. Tất cả quy trình đều diễn ra hoàn toàn tự nhiên", ông Truyền cho hay.
Khi rươi được vớt lên bờ sẽ được cho vào túi lưới cho ráo nước.
Thương lái cân xong sẽ nhanh chóng đóng rươi vào thùng xốp rồi đổ nước lạnh vào. Theo thương lái chia sẻ, Rươi là loài ưa lạnh, nếu nước không lạnh con vật sẽ chết. Việc thay nước lạnh hàng ngày có thể bảo quản cho rươi sống 1 tuần.
Ông Nguyễn Tá Điểm - Phó trưởng phòng NN&PTNT huyện Tứ Kỳ thông tin, địa bàn huyện có diện tích 260ha khai thác và bảo tồn rươi. Chủ trương của huyện trong giai đoạn 2021-2025 sẽ mở rộng diện tích lên hơn 600ha. Chủ trương trên cũng được Bộ NN&PTNT hỗ trợ, đầu tư.
Bên cạnh huyện Tứ Kỳ, toàn huyện Thanh Hà cũng có khoảng 95ha được khoanh vùng khai thác diện tích ruộng rươi. Diện tích tập trung nhiều nhất là Vĩnh Lập. Hiện Phòng NN&PTNT huyện Thanh Hà đã có những định hướng để phát huy thương hiệu đặc sản rươi của địa phương.
