TS Sivkov Constantine, Phó chủ tịch Học viện Các vấn đề địa chính trị LB Nga vừa có bài phân tích một cách sâu sắc và toàn diện về các điểm mạnh – yếu trong trang bị của Hải quân Trung Quốc.
Theo ông, dù phát triển mạnh mẽ nhất trong 20 năm qua nhưng hải quân Trung Quốc vẫn chưa thể bù đắp được sự yếu kém tương đối về mặt kỹ thuật công nghệ đặc biệt là sự lạc hậu của đa số các lớp tàu chiến ở lĩnh vực điện tử quân sự, tên lửa, máy bay.
Lực lượng hải quân của Trung Quốc hiện có khoảng 250.000 người. Mới đây nhất, nước này đưa vào sử dụng tàu sân bay hạng trung bình đầu tiên, "Liêu Ninh" (vốn cải tạo từ tàu Varyag), ba tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo và năm tàu ngầm hạt nhân đa chức năng. Trung Quốc hiện có khoảng 60 tàu ngầm phi hạt nhân (diesel-điện ), 60 tàu khu trục và tàu khu trục nhỏ, hơn 160 tàu tên lửa, tàu đổ bộ và khoảng 300 tàu thuyền các loại khác.
Tàu sân bay Liêu Ninh
Lực lượng tàu ngầm
Trong bộ ba hạt nhân, lực lượng trên biển của Trung Quốc dựa vào các tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo (SSBN) Type 094. Hiện tại Hải quân Trung Quốc có hai tàu này, ba chiếc khác đang được đóng mới.
Căn cứ vào các đặc điểm đã được công bố, Type 094 có thiết kế tương tự các tàu ngầm hết hệ ba của Liên Xô trước đây - các dự án và 667BD 667B.
Những con tàu này cũng có thể biến mọi mục tiêu trên khắp nước Mỹ trở thành mục tiêu. Tuy nhiên, cao theo tiêu chuẩn hiện đại, tiếng ồn do các tàu ngầm này gây ra khiến nó dễ bị phát hiện.
Giá trị của những con tàu này như một phương tiện đảm bảo một cuộc tấn công trả đũa sẽ là tương đối nhỏ và chúng có thể bị các lực lượng chống ngầm dễ dàng tiêu diệt.
Gần đâ, Trung Quốc đưa vào sử dụng hai tàu ngầm hạt nhân Type 093, một chiếc khác đang được đóng mới. Theo kế hoạch, đến năm 2020, hải quân nước này sẽ đưa vào hoạt động 5 tàu ngầm hạt nhân Type 095 và đã có kế hoạch nâng cấp các tàu ngầm lớp 093. 093 có các đặc điểm giống dự án tàu ngầm 671RTM Liên xô cũ phát triển trong thập kỷ 1980, đến nay đã ngừng hoạt động vì lỗi thời.
Các tàu ngầm phi hạt nhân Trung Quốc tự phát triển (NNS) là Type 041, tương tự như tàu ngầm Nga dự án 636, và ba chiếc lớp 039. Hiện Trung Quốc có kế hoạch đóng thêm 3 chiếc lớp 041.
Tàu chiến Type 022
Những tàu ngầm này theo quảng cáo là phù hợp với tiêu chuẩn thế giới và có khả năng đối phó hiệu quả với các tàu ngầm hạt nhân hiện đại của Mỹ (Los Angeles) và Nga (Dự án 971).
Tổng cộng, trong ngắn hạn hải quân Trung Quốc dự kiến phát triển bảy tàu như vậy.
Ngoài các tàu nội địa, hiện Trung Quốc có 12 tàu ngầm Kilo dự án 636 và 877EKM do Nga đóng.
Nhóm tàu này phối hợp với các tàu nổi chống tàu ngầm và khôngquân hải quân đảm nhiệm công tác chống tàu ngầm sẽ giải quyết khu vực ven biển của Trung Quốc.
Nhìn chung, lực lượng tàu ngầm của Hải quân Trung Quốc, ngay cả trong trung hạn, mới chỉ có một khả năng rất hạn chế để thực hiện các hoạt động chiến đấu ngoài đại dương. Tuy nhiên, với số lượng lớn, họ đủ khả năng chống lại (mặc dù thiệt hại nặng) tàu ngầm và tàu mặt nước của mọi đối phương ở khu vực có khả năng đối thủ trong sự tương tác với các lực lượng bề mặt và hàng không hải quân ở khu vực ven biển Trung Quốc.
Tàu sân bay giá rẻ
Với sự kiện đưa vào trang bị tàu sân bay Liêu Ninh, Trung Quốc đã gia nhập các quốc gia hiếm hoi sở hữu tàu sân bay.
Ukraina thì nhận được 20 triệu USD theo giá sắt vụn từ con tàu đã hoàn thành 68% khối lượng công việc, Liêu Ninh trở thành con tàu sân bay rẻ nhất thế giới. Trong quá trình hoàn thiện, con tàu đã được trang bị mới trang bị vô tuyến, thiết bị điện tử đặc biệt, hệ thống phòng không và máy phát điện, động cơ do Trung Quốc tự thiết kế.
Dự kiến, sau khi hoàn thành, Liêu Ninh sẽ cõng theo có khoảng 60 máy bay, gồm 40 máy bay J-15 (sao chép từ phiên bản T-10K của Ukraina vốn là thiết kế của máy bay Su-33 của Nga, loại máy bay chiến đấu cất/hạ cánh trên tàu sân bay) và khoảng 20 máy bay trực thăng dựa trên nguyên mẫu thiết kế Ka-28 của Nga.
Máy bay J - 15 của TSB Liêu Ninh
Các nhà phân tích nước ngoài, đặc biệt là Mỹ, tin rằng giá trị quân sự của con tàu là khiêm tốn. Đầu tiên, J-15, là m,áy bay có hệ thống dẫn đường, thiết bị điện tử và hệ thống vũ khí lạc hậu tương đối so với máy bay cùng loại của Mỹ là F-18E (F). Thứ nữa, Liêu Ninh cũng không có máy bay và trực thăng AWACS tác chiến điện tử và thông tin tình báo, làm hạn chế đáng kể tiềm năng của một chiếc tàu sân bay.
Cuối cùng, hệ thống tự vệ của Liêu Ninh gần như không đáng kể. Đặc biệt, hệ thống phòng không chỉ có khả năng tự vệ ở tầm cực gần và độ cao thấp.
Tóm lại, tầu sân bay Liêu Ninh không có tư cách để xếp vào vị trí đối kháng với các nhóm tàu sân bay Mỹ.
Dù vậy, khi thực hiện nhiệm vụ ở các vùng biển gần của Trung Quốc, phối hợp với máy bay AWACS của Không quân cất cách từ mặt đất, Liêu Ninh vẫn có thể tác động nhất định. Ngoài ra, nó có thể hoạt động hiệu quả một phần nhờ vào vũ khí chống hạm mà các máy bay cất cách trên boong tàu mang theo.
Tất cả những hạn chế của Liêu Ninh sẽ là những thách thức kỹ thuật cần thiết để Trung Quốc khắc phục khi đóng một tàu sân bay chính thức, trong trung hạn.
Tàu khu trục mới và tàu khu trục
Trong số các tàu khu trục hiện đại được Trung Quốc đóng mới có thể kể tới hai chiếc lớp 051C với thiên hướng phòng không trong hoạt động của các nhóm tàu nổi.
Một tàu khu trục mới - một loại tàu 052S, được trang bị vũ khí chính là các tên lửa SAM HHQ-9 (64 bệ phóng thẳng đứng) – một bản sao của Nga.
Trong số các tàu khu trục hiện đại nhất Hải quân Trung Quốc có thể kể đến bốn chiếc tàu thuộc Dự án 956E và 956EM do Nga đóng. Mỗi chiếc được trang bị một hệ thống tên lửa chống hạm mạnh mẽ gồm 8 quả tên lửa siêu âm Moskit SS-N 22 có tầm bắn 120 km. Moskit là tên lửa chống hạm tiên tiến, có tốc độ cao nhất trong số các tên lửa chống hạm của thế giới, bay ở độ cao thấp so với mặt nước biển. Các con tàu lớp này được trang bị hệ thống phòng không tầm trung.
Trung Quốc có hơn 20 tàu hiện đại có thể hoạt động trong mọi vùng biển, có hệ thống phòng không tương đối hiện đại.
Trong số các tàu khu trục vừa được đóng mới, nổi lên là 14 tàu Type 054 có tính năng tàng hình.
Khu trục hạm Dự án 956 EM của Trung Quốc
Với số tàu chiến nổi hiện đại này số tàu có trang bị hệ thống phòng không tầm trung, Trung Quốc có thể hình thành tới sáu hạm đội hải quân hoặc một nhóm tàu sân bay và hai hoặc ba nhóm tấn công hải quân. Các nhóm tàu này có thể phối hợp với các tàu ngầm hạt nhân và không quân hải quân, đủ sức đánh bại một nhóm tàu sân bay Mỹ. Trong trường hợp này, sự mất mát của phía Trung Quốc có thể lên đến 30-40%.
Dù với số lượng đông, hiện nay, hải quân Trung Quốc chưa đủ sức chống lại các hạm đội Mỹ trên đại dương. So với Nga, ngay trong trong vùng biển gần, cơ hội dành cho Hải quân Trung Quốc cũng thấp hơn bởi Nga có ưu thế lớn về lực lượng tàu ngầm, đặc biệt là các tàu ngầm được trang bị tên lửa chống hạm tầm xa (Dự án 949).
Ở khu vực biển gần, hải quân Trung Quốc hiện có khoảng 10 hộ tống hạm hiện đại type 056. Mỗi chiếc được trang bị tên lửa chống hạm YJ-83 và hệ thống phòng không FL-3000N, cũng như vũ khí chống tàu ngầm.
Trong số các tàu tên lửa hiện đại của Trung Quốc nổi lên là hơn 40 chiếc tàu cao tốc hai thân tàng hình (catamarans)Houben 022 với vũ khí chính là các tên lửa chống hạm YJ-83.
Các lực lượng này, khi phối hợp với các tàu ngầm phi hạt nhân và lực lượng không quân hải quân, Trung Quốc có khả năng phá hủy 5-7 tàu ngầm Los Angeles và 15-20 tàu khu trục lớp tàu khu trục nhỏ trong 10-15 ngày đầu tiên của chiến tranh.
Tuy nhiên, thiệt hại của quân Trung Quốc sẽ cực lớn, có thể lên đến 30% tàu ngầm phi hạt nhân, tàu khu trục, và 30-35% thậm chí là 40% tàu tên lửa.
Không quân Hải quân
Hiện không quân hải quân Trung Quốc được trang bị 48 máy bay Su-30MK2 do Nga sản xuất và bản sao J-16 do Trung Quốc chế tạo, một số máy bay chiến đấu J-10A; 54 máy bay chiến đấu-ném bom JH-7A và 124 máy bay chiến đấu J-8.
Bên cạnh đó, Không quân hải quân còn có 60 trực thăng chống ngầm do Nga và Trung Quốc sản xuất.
Lực lượng này có thể chống lại các cuộc không kích, tấn công Trung Quốc từ khoảng cách 400 km.
Các lực lượng này có thể cung cấp bao gồm từ các cuộc không kích của đối phương (lên đến 40 xe ô tô) của Trung Quốc nhóm tàu hải quân khi bạn di chuyển từ các máy bay AWACS ở độ sâu lên đến 400 km từ bờ biển.
Đến nay, các lực lượng này cũng với chỉ hoạt động được, hoạt động hiệu quả ở khu vực ven biển, lý do chính là ngành khoa học công nghệ hải quân cũng như lĩnh vực thiết bị điện tử quân sự, tên lửa và máy bay còn tương đối kém phát triển.
Vượt qua những thách thức này sẽ cho phép Trung Quốc trong trung hạn cùng với việc phát triển về số lượng đủ các loại tàu nổi và tàu ngầm hiện đại để trở thành một trong những cường quốc hải quân hàng đầu. Tóm lại, để có thể so sánh với riêng Hạm đội Thái Bình Dương của Nga, với tốc độ hiện nay Trung Quốc mất từ 7 – 12 năm nữa.
TS Sivkov Constantine (Phó chủ tịch Học viện Các vấn đề địa chính trị)
