Hơn 7 triệu người không có việc làm trên khắp Hoa Kỳ sẽ mất tất cả các quyền lợi thất nghiệp từ ngày 6/9 khi ba chương trình trợ cấp liên bang hết hạn.
Các chương trình trợ cấp thất nghiệp
Đại dịch Covid-19 đang càn quét khốc liệt trên phạm vi toàn thế giới, gây nhiều tác động tiêu cực chưa từng có tiền lệ lên nền kinh tế thế giới nói chung và Hoa Kỳ nói riêng. Khi đại dịch bùng nổ, các biện pháp giãn cách xã hội được thực hiện, nhiều hoạt động sản xuất tạm dừng lại, chuỗi cung ứng bị đứt đoạn gây ảnh hưởng đến số người thất nghiệp tăng lên.
Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ liên bang đã nhanh chóng vào cuộc bằng cách tung ra các khoản trợ cấp thất nghiệp cho những người bị ảnh hưởng.
Động thái đầu tiên của chính quyền Mỹ là đạo luật Hỗ trợ, Cứu trợ và An Ninh kinh tế trong bối cảnh đại dịch (CARES) do Tổng thống Donald Trump ban hành năm 2020. Gói trợ cấp thất nghiệp khẩn cấp 680 tỷ USD phân phối kể từ tháng 3/2020 đã trở thành một trong những chương trình hỗ trợ lớn nhất từ khi dịch Covid-19 bùng phát, chỉ sau Chương trình Bảo vệ Tiền lương 835 tỷ USD, theo Ủy ban Ngân sách Liên bang. Tuy nhiên, chính sách năm 2020 chỉ mang tính tạm thời và tầm nhìn ngắn hạn vì chính quyền lúc đó cho rằng đại dịch sẽ không kéo dài.
Vào tháng 3/2021, kế hoạch Giải cứu người Mỹ của Tổng thống Joe Biden đã gia hạn Đạo luật CARES đến tháng 9/2021. Trong lần gia hạn này, số tiền hỗ trợ thất nghiệp liên bang mỗi tuần giảm từ 600 USD còn 300 USD, chưa kể trợ cấp riêng của các bang.
Ba chương trình trợ cấp thất nghiệp Covid của liên bang đã được thực hiện, cụ thể là: Chương trình Hỗ trợ Thất nghiệp do Đại dịch (PUA), chương trình Bồi thường Thất nghiệp trong trường hợp khẩn cấp do Đại dịch (PEUC), Bồi thường Thất nghiệp do đại dịch của Liên bang (FPUC).
Các chính sách đã cung cấp khoản hỗ trợ tài chính thiết thực cho hàng triệu người trong thời điểm kinh tế trì trệ và dịch Covid-19 diễn biến phức tạp. Nhưng họ không còn được nhận trợ cấp kể thứ Hai tuần này vì cả ba chương trình liên bang đã hết hạn.
Hàng triệu người lao động bị cắt giảm trợ cấp thất nghiệp liên bang trong lịch sử. Ảnh: Bộ Lao động Mỹ.
Lo ngại sau khi chương trình trợ cấp hết hạn
Việc ngừng viện trợ thất nghiệp mà Quốc hội Mỹ đã đưa ra gần 18 tháng trước được đánh giá có thể gây thiệt hại cho cuộc sống của hàng triệu người Mỹ vẫn đang vật lộn tìm kiếm việc làm vào thời điểm mà biến thể Delta tiếp tục tàn phá nền kinh tế.
Nó cũng có thể dẫn đến tiêu dùng sụt giảm mạnh ở một số khu vực nhất định và tác động đến một loạt các nhà hàng, các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh.
Ngoài hơn 7 triệu người sẽ mất tất cả các khoản trợ cấp, gần 3 triệu người khác cũng sẽ mất khoản trợ cấp thất nghiệp 300 USD mà tiểu bang của họ cấp thêm mỗi tuần.
Các trợ lý cấp cao của Nhà Trắng đã kêu gọi các bang phân bổ lại ngân sách theo hướng tiếp tục hỗ trợ. Tuy nhiên, không có tiểu bang nào có dấu hiệu là sẽ thực hiện chính sách như vậy.
Hàng triệu người Mỹ có thể phải tiết kiệm chi tiêu dù chưa thể đi làm trở lại sau khi gói viện trợ Covid-19 kết thúc. ẢNH: AFP
Trợ cấp thất nghiệp là một phần nguyên nhân gây nên tình trạng thiếu lao động?
Đảng Cộng hòa và nhiều nhóm kinh tế lập luận rằng trợ cấp đã kéo dài tình trạng thiếu lao động và làm chậm sự phục hồi kinh tế. Họ cho rầng mọi người có thể muốn ở nhà để hưởng lợi và phòng tránh dịch an toàn thay vì tìm kiếm việc làm.
Theo tờ The Hill, các gói cứu trợ kéo dài có nguy cơ thổi bùng thâm hụt ngân sách Mỹ nhưng lại góp phần tạo ra một thế hệ người lười biếng, thà ngồi nhà xem truyền hình thực tế còn hơn đi làm việc kiếm tiền.
Bài phân tích trên báo New York Times cho rằng quy kết người lao động lười biếng và thích nhận trợ cấp của chính phủ là kết luận vội vàng và sai lầm. Đại đa số công việc khó tuyển dụng hiện nay là những vị trí trả lương thấp và người lao động muốn tránh né những công việc như vậy.
Báo Wall Street Journal ghi nhận thực tế đúng là có nhiều lao động muốn tiếp tục nhận trợ cấp thất nghiệp nên không đi làm. Tuy nhiên, cũng có người không đi làm vì lý do khác như sợ bị nhiễm Covid-19 và phải trông con do dịch vụ giữ trẻ chưa hoạt động lại.
Andrew Stettner, thành viên cấp cao Tổ chức The Century Foundation, cho biết: “nhiều người sẽ bị cuốn vào vòng xoáy dẫn đến chất lượng cuộc sống đi xuống."
Fiona Greig, Chủ tịch hãng dịch vụ tài chính lâu đời JPMorgan Chase Institute, nêu ý kiến: “Việc cắt giảm trợ cấp không phải là yếu tố chính để lao động quay trở lại làm việc, điều này cũng không kích thích tiêu dùng”.
Molly Schlobohm, Giám đốc điều hành công ty du lịch Argosy Cruises, cho biết công ty dần dần hoạt động trở lại vào tháng 4/2021 nhưng việc tuyển dụng là “cực kỳ khó khăn”.
Ngay cả khi trợ cấp thất nghiệp liên bang được thông báo là sẽ hết hạn, số lượng đơn xin việc vẫn không thấy sự thay đổi đáng kể . Schlobohm nói: “Tôi thực sự không nghĩ rằng trợ cấp thất nghiệp kéo dài là nguyên duy nhất dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động. Các nhân viên phản ánh rằng chất lượng của dịch vụ giữ trẻ và giá cả hàng hóa là vấn đề đáng quan tâm hơn”.
Bảng tuyển người trước nhà hàng Qdoba ở Louisville, Kentucky, Mỹ ngày 7/6/2021. Ảnh: REUTERS
Hiện vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng về việc liệu các doanh nghiệp sẽ tuyển dụng lao động dễ dàng hơn trong những tuần tới khi chương trình trợ cấp thất nghiệp kết thúc hay không. Nhưng nhiều chuyên gia quan ngại rằng việc đột ngột cắt giảm hỗ trợ có thể đẩy hàng triệu người vào cảnh đói nghèo và cắt đứt khả năng tiếp cận thực phẩm của họ.
Giữa nhiều luồng ý kiến lo ngại của dư luận, Jennifer Berrier, Bộ trưởng Lao động và Công nghiệp, cho biết trong một tuyên bố rằng: “Với sự kết thúc sắp tới của các chương trình trợ cấp liên bang, Bộ đang tiếp cận với những cá nhân bị mất viện trợ để đảm bảo cung cấp các hình thức hỗ trợ khác”.
Phạm Thu Thanh (theo Washington Post)
