Ưu tiên thị trường truyền thống
PV: Ông có thể đánh giá sơ bộ về tình hình lao động Việt Nam ở nước ngoài kể từ thời điểm dịch Covid-19 bùng phát?
Ông Đặng Sỹ Dũng: Dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến nhiều quốc gia trên thế giới và trong khu vực, trong đó có các địa bàn truyền thống tiếp nhận số lượng lớn lao động Việt Nam như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan... Tính đến hết tháng 7/2020, mới có hơn 36.000 lao động Việt Nam được đi làm việc ở nước ngoài, số lượng này tập trung chủ yếu vào 3 tháng đầu năm, khi dịch bệnh Covid-19 chưa bùng phát.
Do tác động của đại dịch, nhiều doanh nghiệp của nước tiếp nhận phải điều chỉnh quy mô hoạt động, thu hẹp và sản xuất, cắt giảm số lượng lao động đang làm việc cũng như giảm hoặc hủy bỏ nhu cầu tiếp nhận lao động mới từ nước ngoài.
Điều này khiến lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài gặp không ít khó khăn, như giảm thu nhập, giờ làm việc, thất nghiệp hoặc phải chuyển việc làm... Tuy nhiên, rất may các nước này đều triển khai chính sách hỗ trợ lao động nước ngoài. Theo dự báo, tình hình khó khăn nghiêm trọng này còn kéo dài tới cuối năm 2020 và có thể ảnh hưởng sang đầu năm 2021.
Ông Đặng Sỹ Dũng - Phó Cục trưởng cục Quản lý lao động ngoài nước (bộ LĐ-TB&XH).
PV: Tại một số thị trường lao động truyền thống như ông vừa nói, các chính sách hỗ trợ lao động Việt Nam bị ảnh hưởng được thực hiện ra sao?
Ông Đặng Sỹ Dũng: Cụ thể thì tại Hàn Quốc, đất nước này cho phép người lao động nước ngoài hết hạn hợp đồng, hết hạn lưu trú nhưng không thể về nước do đường bay bị cấm vì dịch Covid-19 được gia hạn thời gian lưu trú thêm 50 ngày. Hết thời hạn này, nếu người lao động vẫn phải tiếp tục lưu lại Hàn Quốc do chưa có đường bay, người lao động sẽ tiếp tục được gia hạn thời gian lưu trú nhiều lần, mỗi lần có thời hạn 30 ngày.
Tại Nhật Bản, Chính phủ nước này đã ban hành và áp dụng một số chính sách trong thời gian dịch bệnh Covid-19 để hỗ trợ lao động/thực tập sinh nước ngoài phải nghỉ việc, gián đoạn kế hoạch thực tập kỹ thuật như trợ cấp nghỉ việc, trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp sinh hoạt hoặc chuyển đối tư cách lưu trú khi thực tập sinh bị nghỉ việc tạm thời, mất việc làm hoặc không thể về nước trong thời gian này.
Còn tại Đài Loan, cho phép lao động nước ngoài làm các công việc như: thuyền viên tàu cá xa bờ, giúp việc gia đình, lao động trong các công trình xây dựng trọng điểm hay các ngành phát triển kinh tế do Chính phủ chỉ định. Trong trường hợp chưa thể xuất cảnh, chưa làm thủ tục gia hạn hợp đồng mới hoặc chuyển chủ theo quy định thì sẽ được gia hạn giấy phép làm việc trong thời gian từ 3 đến 6 tháng.
Đảm bảo phòng, chống dịch bệnh
PV: Về kế hoạch đưa lao động Việt Nam ra nước ngoài để làm việc, ông có thể cho biết, sắp tới có điều chỉnh gì hay không?
Ông Đặng Sỹ Dũng: Diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 và đợt bùng phát dịch lần 2 tại các thị trường tiếp nhận lao động đã tiếp tục hạn chế đi lại và cho phép người lao động nước ngoài nhập cảnh.
Một số thị trường như Nhật Bản thí điểm trước mắt chỉ tiếp nhận chuyên gia với số lượng hạn chế; Hàn Quốc chỉ cho phép nhập cảnh đối với lao động làm việc trên các tàu cá; Đài Loan tiếp nhận lao động một cách hạn chế với điều kiện chủ sử dụng phải bố trí khu cách ly đối với lao động nhập cảnh đảm bảo các quy định của cơ quan y tế Đài Loan.
Thay đổi lớn nhất là các thủ tục, giấy tờ để xin cấp visa. Chính vì vậy, lao động xin visa cũng sẽ khó hơn trước nhiều. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn phải tốn thêm các chi phí thực hiện cách ly, xét nghiệm cho lao động khi họ muốn đưa lao động đi làm việc.
Trước tình hình trên, cục Quản lý lao động ngoài nước đã báo cáo bộ LĐ-TB&XH điều chỉnh số lượng lao động dự kiến đưa đi làm việc ở nước ngoài trong năm 2020 từ 120.000 người xuống còn 70.000 người và năm 2021 là 90.000 người.
Cục Lao động ngoài nước đang lên kế hoạch, ưu tiên một số thị trường truyền thống như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan… để đưa lao động Việt sang nước ngoài làm việc.
PV: Vậy cục Quản lý lao động ngoài nước đang có kế hoạch nối lại các thị trường ra sao, thưa ông?
Ông Đặng Sỹ Dũng: Dịch bệnh Covid-19 vẫn đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động kinh tế - xã hội trên phạm vi toàn cầu. Một số quốc gia và vùng lãnh thổ tiếp nhận lao động Việt Nam về cơ bản đã khống chế được sự lây lan của dịch Covid-19, từng bước nới lỏng các biện pháp cách ly, giãn cách xã hội để khởi động lại và tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động phát triển kinh tế, trong đó có việc tiếp nhận trở lại lao động nước ngoài vào làm việc.
Hầu hết, doanh nghiệp tại các nước tiếp nhận đều phải điều chỉnh kế hoạch sản xuất. Vì vậy, việc đưa người đi lao động ngoài nước đang phụ thuộc lớn vào nhu cầu của nước tiếp nhận. Tuy nhiên, Cục đang lên kế hoạch ưu tiên một số thị trường truyền thống như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan.
PV: Để từng bước phục hồi lại hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài cho phù hợp với tình hình và trạng thái bình thường mới tại Việt Nam, cũng như tại các quốc gia tiếp nhận lao động, phía Cục đã có những giải pháp gì trong thời gian qua, thưa ông?
Ông Đặng Sỹ Dũng: Cục đã có những văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các doanh nghiệp hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19.
Trao đổi với đối tác nước ngoài, chủ sử dụng lao động để đảm bảo người lao động được khám, cách ly, chữa bệnh trong trường hợp nghi nhiễm hoặc bị nhiễm bệnh Covid-19. Thực hiện các chế độ tiền lương, sinh hoạt của người lao động theo hợp đồng đã ký và quy định sở tại trong trường hợp giảm, giãn giờ làm, nghỉ việc do ảnh hưởng của dịch bệnh, gia hạn tư cách lưu trú, gia hạn thời gian hợp đồng, đảm bảo người lao động lưu trú, xuất cảnh hợp pháp và an toàn trong trường hợp buộc phải lưu trú chờ xuất cảnh hoặc có thể xuất cảnh.
Bên cạnh đó, để hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, Cục đã phối hợp với bộ Tài chính xây dựng Thông tư số 54/2020/TT-BTC giảm 50% lệ phí, phí xác minh giấy tờ trong lĩnh vực đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng đến hết 31/12/2020. Tăng cường giải quyết thủ tục trực tuyến đối với đăng ký hợp đồng, cấp phép cho các doanh nghiệp.
