Huyền tích về cuộc tranh giành bài vị
Chẳng ai nhớ chính xác cuộc tranh giành chết chóc ấy diễn ra bao năm, các cụ ngoài 80 tuổi hiện nay cũng chỉ nhớ theo truyền khẩu, Đình Mới (sau này, người dân gọi nơi đây là Đình Ma) có từ cách đây hàng mấy trăm năm.
Cụ Bùi Thị Nguyện đang kể cho PV nghe các câu chuyện huyền bí, linh thiêng về Đình Ma
Cụ Bùi Thị Nguyện (79 tuổi, xóm Đình Ma) kể lại: "Đình Ma có tên gọi ban đầu là Đình Mới, trong thờ tam vị. Hễ vào mùa xuân, các cô đào, chú kép lại tụ hội về đình hát xoan, hát ghẹo, các cụ già thì làm lễ uống rượu và hát cả đêm. Một lần, dân làng An Thái mở tiệc tại đình làng lại đúng dịp làng An Thái và một làng bạn đang tranh giành nhau bài vị của đình làng.
Tiệc năm đó, cả làng tập trung về đình chật cứng, ăn uống, hát xoan vui như hội. Bọn giặc xổm hóa trang lẻn vào trong đình, chui xuống gầm sàn ăn đồ thừa. Khi đó, các cụ trong làng có hai hàng thanh đao dựng trong đình để tự vệ, bọn giặc xổm đã tìm cách bẻ quặt tất cả lưỡi của hai hàng thanh đao đó khiến dân làng không có vũ khí chiến đấu.
Đến nửa đêm, khi các cụ già, các nam thanh nữ tú đã ngà ngà say, bọn giặc xổm lao ra tẩm xăng khắp đình và đốt. Vì tiệc hát xoan được tổ chức trong đình nên tất cả tụ tập bên trong, bọn giặc xổm trước khi đốt đã lén khóa tất cả các cửa đình để không cho người làng thoát thân.
Ngay lúc đó, các cụ và thanh niên trai kéo tới giải cứu nhưng bất thành. Ngọn lửa đã thiêu cháy hơn nửa số dân làng. Sau khi đình cháy tan hoang, những đời sau, người trong làng cũng chẳng biết hài cốt của người chết chôn ở đâu, tên gọi Đình Ma cũng được dùng từ ngày đó để gọi thay cho Đình Mới".
Cũng theo lời kể của cụ Nguyện, khi đám cháy đang ngùn ngụt bao lấy ngôi đình, những cánh cửa lần lượt bị bật ra, đám cô Đào đang bị cháy dở nửa người, dùng chút sức lực cuối cùng để tháo chạy. Đến bờ sông cạnh đó, nước ngập, lửa lại đang cháy trên áo, các cô nhảy xuống nước bơi qua. Tuy nhiên, sau đó chẳng còn ai sống sót, khu bờ mà các cô Đào chết ở đó được dân làng đặt tên là Bờ Chò.
Theo bà Nguyễn Thị Sản (66 tuổi, xóm Mới, làng An Thái, Phượng Lâu, Việt Trì, Phú Thọ), ngày xưa quần thể đình, hậu cung nằm liền kề nhau trên một khu đất. Sau khi đình bị cháy, không ai dám ở khu đất đình cũ, nhiều nhà được cấp đất cũng bỏ xứ mà đi. Do hoàn cảnh gia đình khó khăn nên gia đình bà Sản đã liều mình cắm ngôi nhà nhỏ cạnh nền đình cũ và sống từ đó.
Bà Nguyễn Thị Sản chỉ cho PV xem giới hạn của Đình Ma xưa kia
Vô tình lấy phải vật của đình có thể bị... tuyệt tự
Theo lời các cụ bô lão trong làng, cách đây vài chục năm, không riêng gì Đình Ma, mà rất nhiều ngôi đình, ngôi chùa khác quanh vùng cũng bị phá bỏ.
Sự linh thiêng của ngôi đình được truyền qua tai nhau bằng những câu chuyện nhuốm màu "ma quái": Trong những đêm mưa phùn gió bấc, khu vực Đình Ma xuất hiện những âm thanh kỳ quái như tiếng người đang cười nói, trò chuyện rôm rả khiến ai đi qua đây vào buổi đêm phải giật mình sởn gai ốc.
Hay vào những ngày hội hè của làng, rất nhiều người còn nhìn thấy trên nền đất cũ của Đình Ma xuất hiện ánh lửa, sáng rực cả một khu vực. Tương truyền đó là những linh hồn chết oan đang dựng lại cảnh ca hát, hội hè trước khi bị giết.
Hoặc đó có thể là cảnh cháy đình từ xa xưa do những linh hồn bị chết oan trong đám cháy dựng lại… Chỉ một ngôi đình nhỏ của làng nhưng lại chất chứa cả một "kho" những câu chuyện ma quái, hoang đường.
Khẳng định sự linh thiêng của đình, chị Bùi Thị Dung tiếp tục kể cho tôi nghe câu chuyện có thật về sự báo ứng nếu ai cố tình hay vô tình phạm vào đình. Ngày ấy, khi phá dỡ Đình Ma, rất nhiều đồ vật của đình được di dời đi nhiều nơi khác khiến một số vật dụng bị rơi vãi, thất lạc. Lúc ấy, có gia đình nhà ông Sang vô tình nhặt phải viên gạch của Đình Ma và dùng viên gạch ấy để xây bếp nhà mình. Sau khi xây bếp xong, gia đình này gặp rất nhiều điều xui xẻo, những thành viên trong gia đình bị đau ốm liên miên (trước đó rất hiếm khi thấy họ bị ốm).
Bên cạnh đó, người con trai của gia đình sau khi lấy vợ mấy năm cũng không có con. Đi khám chữa khắp nơi, các bác sỹ đều nói khả năng sinh con của hai vợ chồng đều bình thường. Thế nhưng, dù đã uống đủ các loại thuốc bổ nhưng việc mang thai của người vợ vẫn là hi vọng xa vời khiến không khí gia đình ngày càng trầm lắng, bi đát.
Thấy lạ, gia đình mới đi xem bói và được thầy phán đã dùng đồ của đình mà không xin phép nên các vị thần linh trách phạt. Sợ hãi, gia đình vội vã đi trả lễ ở các đình, chùa quanh vùng. Sau khi trả lễ xong, người con dâu của ông Sang có thai và sinh được một bé gái kháu khỉnh, bụ bẫm.
Sau sự việc ấy, dân làng càng tin tưởng hơn nữa vào sự linh thiêng của ngôi đình. Do vậy, suốt một thời gian dài, nền đất cũ của Đình Ma vẫn chỉ là một khu đất bỏ hoang. Khu đất ấy chỉ được đưa vào sử dụng trồng trọt hoa màu khi hợp tác xã sử dụng, tuyệt nhiên không ai dám đến ở dù những lô đất bên cạnh Đình Ma ngày càng nhiều.
Cách đây vài chục năm, vì không có đất để ở, gia đình bà Nguyễn Thị Sản ra xã xin đất ở thì được cấp ở gần khu vực đình. "Trước khi xây nhà, tôi đã được cha mình dặn kỹ không được phạm đến nền đình cũ, bất kể cái gì của đình còn sót lại cũng không được sử dụng. Khi xây nhà, xây ra chỗ làm màu của hợp tác xã trước kia nếu không thần linh sẽ trách phạt".
"Khi mới đến ở đây, tôi cũng sợ lắm. Chỉ sợ mình bị trách phạt, bị đau ốm liên miên thì khổ. Nhưng do tôi tín tâm, lại biết ăn ở trước sau và có lẽ hợp với đất nên không bị trách phạt gì. Thay vì bị trách phạt, rất nhiều đêm khi ngủ, tôi toàn mơ thấy mình được đi hát hò, tham gia hội hè, đình đám, vui lắm", bà Sản kể.
Rồi bà đưa tay chỉ vào mình nói: "Cháu nhìn xem, từ khi ở đất này đến nay, tôi ăn ngon, ngủ tốt nên mới có cơ thể khỏe mạnh như này. Không những thế, tôi còn thấy năng lực chữa bệnh cứu người của mình càng cao hơn, rất nhiều bệnh nhân đến nhờ tôi chữa bệnh, tiêm thuốc giúp...".
Bỏ qua những câu chuyện huyễn hoặc, bỏ qua những lời đồn thổi, gia đình bà Sản vẫn sống yên ấm, hạnh phúc trên mảnh đất ấy. Không những vậy, từ ngày đến ở đây, cơ ngơi gia đình bà ngày càng khang trang, yên ấm hơn. Công việc cứu người của bà cũng phát triển hơn. Rất nhiều người ở làng bên cũng tìm đến bà với mong muốn được bà chữa trị cho khỏi bệnh.
Ông Trần Huy Vỹ, Trưởng Công an xã Phượng Lâu cho biết, chuyện về Đình Ma là có thật, việc đốt đình tranh chấp bài vị của làng giữa làng An Thái với giặc xổm cũng là chuyện có thật. Các cụ xưa vẫn gọi là giặc xổm (cướp - PV) đốt. Cũng theo ông Vỹ, hiện tại, có nhiều người quá mê tín, cho rằng bất cứ ai gần khu đình đó chết là do đã phạm vào đình rồi bị hành.
Phía chính quyền địa phương có chủ trương chỉ xây dựng những đền có ý nghĩa còn Đình Ma thì không có ý kiến phục dựng.
Vân Thanh - Yến Dương
