Ảnh: REUTERS/Firas Makdesi.
Vụ không kích này là một trong những vụ tấn công đáng chú ý nhất nhằm vào lợi ích của Iran tại Syria, nơi Israel đã đề ra một chiến dịch quân sự dài hơi nhằm vào Iran và các tổ chức mà Iran hậu thuẫn trong khi cuộc chiến tại Gaza tiếp tục gây chấn động toàn Trung Đông.
Cho tới nay, Iran đã tránh trực tiếp tham gia vòng xung đột, và tiếp tục hỗ trợ các đồng minh trong các cuộc tấn công nhằm vào các mục tiêu Israel và Mỹ.
Về vụ tấn công phá hủy một tòa nhà lãnh sự quán kế bên khu đại sứ quán chính tại quận Mezzeh, Damascus khiến 7 thành viên Đoàn Vệ binh Cách mạng Iran thiệt mạng lần này, Israel vẫn chưa tuyên bố chịu trách nhiệm.
Tuy nhiên một quan chức cấp cao trong Chính phủ Israel, trước Reuters với điều kiện giữ kín danh tính, đã cho biết những cá nhân bị tiêu diệt “đã đứng đằng sau nhiều vụ tấn công nhằm vào mục tiêu Israel và Mỹ và đã lên kế hoạch tổ chức thêm nhiều cuộc tấn công khác”.
Quan chức này cho biết đại sứ quán “không phải là mục tiêu của cuộc tấn công”.
Lãnh tụ Iran Ayatollah Ali Khamenei đã tuyên bố sẽ trả thù.
“Bộ máy nhà nước Phục quốc Do Thái sẽ bị trừng phạt... Chúng ta sẽ khiến chúng phải hối tiếc vì tội ác này và những tội ác mà chúng đã gây ra”.
Cố vấn của Khamenei, Ali Shamkhani trong một bài viết trên X đã khẳng định Mỹ “vẫn trực tiếp phải chịu trách nhiệm bất kể họ có biết về ý định tổ chức cuộc tấn công vừa rồi hay không”.
Theo như Axios trích lời một quan chức Mỹ, Washington trước Tehran đã khẳng định chính quyền này “không có liên quan” hay thông tin từ trước nào về các cuộc tấn công của Israel.
Phát ngôn viên của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres cho biết ông đã lên án vụ tấn công này và kêu gọi “các bên liên quan cần kiềm chế hết sức và tránh khiến tình hình leo thang… và có thể dẫn tới xung đột diện rộng hơn tại khu vực vốn đã vô cùng bất ổn”.
Truyền thông quốc gia Iran cho biết con số thương vong đạt mức 13 người bao gồm 6 người Syria. Hai nguồn tin an ninh tại Lebanon cho biết ít nhất một thành viên của Hezbollah đã bị thiệt mạng trong vụ tấn công này.
Các đội dân quân tự vệ của Syria đã tiếp tục làm việc trong ngày thứ Ba để dọn đống đổ nát trong khi các xe cứu thương chờ gần đó.
Đại sứ của Iran tại Syria, Hossein Akbari, đã không bị thương trong vụ tấn công, cho biết một phần tòa nhà bị san bằng là nơi ở của ông. Một số người cho biết đã thấy ông rời khỏi tòa nhà chính của Đại sứ quán vào thứ Ba cùng với các nhân viên an ninh.
Phái đoàn của Iran tại LHQ khẳng định vụ tấn công này vi phạm “nguyên tắc nền tảng về tính bất khả xâm phạm của các cơ sở ngoại giao và lãnh sự”.
Akbari trước Reuters khẳng định hành động tấn công này thể hiện sự xem thường luật pháp quốc tế, và Iran và Syria đều có quyền phản hồi.
Wafa Badr, một người dân sinh sống tại Mezzeh, cho biết cô đã ở nhà trong bếp khi cô nghe thấy tiếng nổ lớn. “Tôi đã ngất đi khoảng 10 phút – chúng tôi đã vô cùng bất ngờ về điều đã xảy ra. Cả hai xe hơi của gia đình chúng tôi đều đã bị phá hủy”.
‘Tư thế răn đe’
Julien Barnes-Dacey thuộc Ủy ban Châu Âu về Quan hệ Ngoại giao cho biết vụ không kích này đánh dấu động thái tấn công từ phía Israel nhằm vào lợi ích của Iran tại Syria một cách công khai hơn nhiều so với trước đây.
“Mặc dù Tehran muốn tránh bị lôi kéo vào chiến tranh diện rộng…, họ có thể sẽ cảm thấy buộc phải phản hồi một cách dữ dội hơn nhằm đảm bảo uy tín trong tư thế răn đe của họ trong khu vực”.
Truyền thông quốc gia Iran cho biết Tehran tin rằng mục tiêu của cuộc không kích là Mohammad Reza Zahedi, một trong những Thiếu tướng thiệt mạng.
Một tiểu sử được chia sẻ bởi trang tin al-Manar của Hezbollah cho biết Zahedi đã phục vụ trong Lực lượng Quds từ năm 2008 tới năm 2016 – một cánh ngoại quốc của Đoàn Vệ binh Cách mạng Iran giám sát các nhóm dân quân đồng minh trên toàn Trung Đông.
Ông đã điều hành hoạt động của Đoàn Vệ binh từ năm 2016 tới năm 2019 trước khi trở lại Lực lượng Quds để hoạt động trong các chiến dịch tại Lebanon và Syria của lực lượng này cho tới nay.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Israel Yoav Gallant cho biết, Israel đã hoạt động trên toàn Trung Đông “trong cuộc chiến đa mặt trận” nhằm buộc những phe đe dọa quốc gia này phải trả giá, mà không nhắc tới vụ không kích vừa rồi.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken trong chuyến viếng thăm tới Pháp đã cho biết, Washington muốn xác nhận các thông tin chính xác về vụ không kích nhằm vào đại sứ quán Iran tại Damascus.
Nga khẳng định vụ không kích này là hành động gây hấn và kêu gọi Israel ngừng những hành động “hoàn toàn không thể chấp nhận được” này.
Vụ tấn công là một trong những cú đòn hiểm nhất mà Đoàn Vệ binh Cách mạng Iran đã gánh chịu kể từ vụ ám sát Chỉ huy Lực lượng Quds Qasem Soleimani trong cuộc không kích bằng máy bay không người lái do Mỹ thực hiện tại Baghdad vào năm 2020.
Iran hậu thuẫn nhiều tổ chức tham gia vòng chiến trên toàn khu vực kể từ khi Hamas châm ngòi cuộc chiến Gaza vào ngày 7/10/2023 sau khi tấn công Israel, trong đó Hezbollah tấn công từ Lebanon và các tổ chức tại Iraq tấn công lực lượng Mỹ tại Syria và Iraq, và Houthi của Yemen đã tấn công tuyến đường vận chuyển trên Biển Đỏ.
Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã nhận được viện trợ quân sự từ Iran trong hơn một thập kỷ nội chiến.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
