Ngày 2/4, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thừa nhận răng quân đội Israel đã vô tình sát hại 7 nhân viên làm việc cho cơ quan cứu trợ nhân đạo World Central Kitchen trong một cuộc không kích tại Gaza, trong khi Mỹ và các nước đồng minh khác yêu cầu chính phủ nước này đưa ra giải thích trong bối cảnh những chỉ trích ngày càng lan rộng.
Quân đội Israel đã gửi “lời chia buồn chân thành” về vụ việc này trong bối cảnh dư luận quốc tế yêu cầu đưa ra các bước giúp giải tỏa tình hình thảm họa nhân đạo tại Gaza, khi chiến dịch của Israel tại Palestine này bước vào tháng thứ sáu.
Vụ không kích nhằm vào đoàn xe của World Central Kitchen (WCK) này đã khiến nhiều nhân viên mang quốc tịch Australia, Anh và Ba Lan cũng như Palestine và một nhân viên mang quốc tịch kép Mỹ và Canada thiệt mạng.
WCK, được thành lập bởi đầu bếp nổi tiếng Jose Andres, cho biết nhân viên của tổ chức này đã di chuyển trong hai xe bọc thép in logo của cơ quan từ thiện này cùng với một xe khác.
Trong báo cáo qua video, ông Netanyahu phát biểu: “Rất tiếc trong ngày vừa qua một sự kiện đáng buồn đã xảy ra trong đó lực lượng của chúng tôi đã vô tình gây hại tới một số cá nhân không tham chiến tại Dải Gaza”.
“Những điều như vậy có thể xảy ra trong chiến tranh. Chúng tôi đang điều tra kỹ càng và đang liên lạc với chính phủ các nước. Chúng tôi sẽ làm mọi cách để ngăn chặn xảy ra vụ việc tương tự một lần nữa”, nhà lãnh đạo Israel cho biết.
Quân đội Israel cam kết sẽ tổ chức điều tra thông qua “một cơ quan độc lập, chuyên nghiệp và chuyên môn”.
Trong cuộc gọi ngày thứ Ba, Thủ tướng Anh Rishi Sunak cho biết Chính phủ Anh đau lòng trước những thương vong này, trong đó bao gồm ba người mang quốc tịch Anh. Anh cũng đã yêu cầu điều tra độc lập và kỹ càng về vụ việc.
Mỹ, đồng minh thân cận nhất của Israel, cho biết không có bằng chứng nào cho thấy Israel cố tình tấn công đoàn xe cứu trợ nhưng cũng cho biết quốc gia này cảm thấy phẫn nộ về vụ thương vong và khẳng định Israel có trách nhiệm đảm bảo nhân viên cứu trợ tại Gaza không bị tổn thương.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã gọi điện cho Andres, nhà sáng lập WCK để gửi lời chia buồn. Nhà Trắng cho biết Washington sẽ hối thúc Israel làm tốt hơn trong công cuộc bảo vệ nhân viên cứu trợ.
Phát biểu trước phóng viên tại Paris, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói về những nhân viên cứu trợ: “Họ là những người anh hùng, họ không bỏ chạy khỏi đám cháy mà họ lao vào trong đó. Chúng ta đáng lẽ không được tạo ra tình thế khiến chính những người muốn giúp đỡ đồng loại phải rơi vào nguy hiểm”.
Phát ngôn viên Liên Hợp Quốc Stephane Dujarric cho biết từ lâu tổ chức này đã cảnh báo về nạn đói đang dần bao trùm Gaza, cho biết ít nhất 196 nhân viên hoạt động nhân đạo đã thiệt mạng tại đây từ tháng 10/2023 tới nay và Liên Hợp Quốc một lần nữa kêu gọi ngừng bắn nhân đạo ngay lập tức.
Israel lâu nay đã bác bỏ cáo buộc quốc gia này đang cản trở hoạt động phân phát lương thực cứu trợ tại Gaza, kể từ khi quốc gia này triển khai chiến dịch từ tháng 10/2023, khẳng định những vấn đề hiện tại bắt nguồn từ việc các cơ quan cứu trợ quốc tế không đủ khả năng đưa hàng cứu trợ tới cho những người thực sự cần.
Ảnh: REUTERS/Ahmed Zakot.
Mặc dù các nhân viên cứu trợ có phối hợp di chuyển với quân đội Israel, đoàn xe trong vụ việc lần này đã bị tấn công khi đang rời khỏi nhà kho tại Deir al-Balah sau khi tháo dỡ hơn 100 tấn lương thực được đưa tới Gaza qua đường biển.
Erin Gore, tổng giám đốc World Central Kitchen cho biết: “Đây không chỉ là một vụ tấn công nhằm vào WCK, đây còn là một vụ tấn công nhằm vào các cơ quan nhân đạo xuất hiện tại những khu vực hiểm nghèo nhất, nơi lương thực bị lợi dụng làm vũ khí chiến tranh”.
“Hành động này thật không thể tha thứ được”, Erin Gore cho biết.
Cơ quan từ thiện có trụ sở tại Mỹ này cho biết sẽ tạm ngừng hoạt động tại Gaza, và các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, quốc gia đã đầu tư cho hoạt động vận chuyển lương thực qua đường biển vào Gaza do WCK phân phát. Cơ quan này sẽ tạm ngừng các chuyến vận chuyển hàng cho tới khi có được đảm bảo an toàn và kết quả điều tra từ phía Israel.
Israel dần bị cô lập
Australia, Anh, Ba Lan, ba quốc gia từ trước đến nay vốn thân thiện với Israel, đều đã yêu cầu Israel phải có hành động bảo vệ nhân viên cứu trợ. Những diễn biến này càng thể hiện rõ hơn sự cô lập về ngoại giao của Israel về vấn đề xung quanh Gaza.
Israel gần đây đã chịu áp lực ngày càng lớn từ quốc tế yêu cầu cải thiện tình hình đói kém tại Gaza, sau khi khu nội phận này bị tàn phá bởi chiến dịch quân sự của Israel nhằm vào Hamas. Cuộc xung đột này đã nổ ra sau khi Hamas tấn công miền Nam Israel vào ngày 7/10 khiến 1,200 người thiệt mạng.
Kể từ thời điểm đó tới nay, phần lớn khu lãnh thổ đông dân này đã bị san bằng và dân số 2.3 triệu người tại đây đã bị buộc phải sơ tán. Hơn 32,000 người Palestine đã thiệt mạng.
Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế khác đã cáo buộc Israel cản trở hoạt động phân phát hàng cứu trợ thông qua các rào cản quan liêu và thất bại trong đảm bảo an ninh cho các đoàn xe cung cấp lương thực, nhất là sau vụ thảm họa vào ngày 29/2 trong đó khoảng 100 người đã thiệt mạng trong khi chờ được phân phát hàng cứu trợ.
Hamas cho biết vấn đề chính xung quanh việc phân phát hàng cứu trợ là việc Israel tấn công nhằm vào nhân viên cứu trợ. Sau vụ việc vừa qua, tổ chức này đã đưa ra một tuyên bố khẳng định cuộc tấn công lần này được thực hiện nhằm khủng bố các nhân viên của các cơ quan nhân đạo quốc tế, ngăn cản họ thực hiện sứ mệnh của mình.
Andres, người sáng lập WCK cho biết ông cảm thấy đau lòng và gửi lời chia buồn tới gia đình và người thân của những người thiệt mạng trong vụ không kích.
“Chính phủ Israel… cần phải ngừng việc hạn chế cung cấp hàng cứu trợ nhân đạo, ngừng sát hại dân thường và nhân viên cứu trợ, và ngừng lợi dụng lương thực làm vũ khí”.
Video được Reuters thu thập cho thấy một lỗ thủng lớn trên nóc một xe bốn bánh của WCK và bên trong hoàn toàn bị phá hủy và thiêu rụi, cũng như cảnh tượng một số nhân viên y tế đang di chuyển những thi thể vào một bệnh viện và quay lại hộ chiếu của ba người trong số những người thiệt mạng.
Tình hình tại Gaza vẫn tiếp tục bấp bênh trong khi chiến sự tiếp tục nổ ra tại nhiều khu vực trong ngày thứ Ba và 71 người đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel trong vòng 24 giờ qua.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
